„Mad Men” – serial niepoprawny politycznie. Dlaczego współczesne feministki kochają Dona-szowinistę?

Kobiety traktuje przedmiotowo, lecz z klasą. Jego licznik romansów z pewnością może konkurować z rankingiem Hanka z „Californication”, lecz dzieli ich prawie wszystko. Hank jest pełnym emocji, wiecznie zakochanym w swojej byłej partnerce, którego z jednej strony lubimy, a z drugiej mu współczujemy. Don jest wyniosły, przywiązany do klasyki i dobrych obyczajów. Szarmancki, uwodzicielski i władczy nie daje szans zaistnieć kobietom, trwającym u jego boku. Daje jasny sygnał: ja jestem panem sytuacji, albo się na to godzisz, albo musimy się pożegnać. Mimo wszystko rzadko która mu odmawia.

Postać Drapera wielokrotnie denerwuje. Jego bezczelność, traktowanie wszystkich z góry i przedmiotowe podejście do kobiet znajdują po części usprawiedliwienie w jego pokręconej przeszłości. Wydaje się, że krzywdy, które sprawia kobietom są zadawane co prawda świadomie, lecz wynikają z braku perspektyw i alternatyw. Don nie wie jak ma rozmawiać z kobietami, trudno mu znaleźć z nimi wspólny język, a jego konserwatyzm, który o dziwo pociąga wszystkie moje liberalne koleżanki, sprawia, że nie potrafi traktować kobiet jako równorzędnych partnerów.

Joan Holloway swoją karierę w agencji reklamowej zaczęła jako sekretarka. Jej postać jest jednym z przykładów na to, że serial nie jest seksistowską obrazą współczesnych kobiet, stawiającą ich ponownie w roli ładnych lalek nie mających prawa głosu w poważnych, „męskich” dyskusjach. Te pojawiają się w serialu, ale rozwijający się feminizm Holloway i Peggy Olson jasno wskazują dążenia kobiet lat 60. do emancypacji. Droga ta nie jest łatwa, zwłaszcza u Peggy widać wiele wyrzeczeń. Olson wielokrotnie spędza ciężkie noce w knajpie z mężczyznami, gdy ci piją na umór i w niewybredny sposób komentują swoje koleżanki. Wie, że to jedyny sposób na dotarcie do ich świata i przebicie szklanego sufitu, który ogranicza rozwój zawodowy kobiet.

Anna Dryjańska zwraca uwagę na sytuację kobiet i mężczyzn, która została wiernie oddana w serialu. – To był świat nierównych szans. Amerykańskie kobiety z klasy średniej najczęściej były zamknięte w domu, jak w złotej klatce. W „Mistyce kobiecości" świetnie opisała to Betty Friedan – mówi. – Mimo ukazywania postaci kobiet w typowych dla tamtych czasów kontekstach, czyli najczęściej w domu i z dziećmi, w serialu pojawiają się też bohaterki, które przełamały stereotypy. „Mad Men" pokazuje społecznie skonstruowane przeszkody, które stoją im na drodze rozwoju zawodowego.

Socjolożka stara się też wyjaśnić fenomen popularności tej produkcji wśród osób młodych, mających liberalne poglądy. Nie jest tajemnicą, że wiele postępowych kobiet wzdycha do Drapera, a wiele współczesnych mężczyzn marzy o Betty czy Peggy. – Oglądając ten serial tęsknimy za rzekomo bezpiecznym światem: kobiety są bardzo zadbane, zajmują się wyłącznie domem i dziećmi, a mężczyźni wyłącznie pracują zarobkowo. Tymczasem niewiele z nas chciałoby żyć w rzeczywistości ograniczonego wyboru i wszechobecnej dyskryminacji – mówi.

„Mad Men” idealnie wpasował się w nasze czasy. Nie tylko w stylistykę Adele czy Lany del Rey, ale też w sytuację gospodarczą świata. Serialowa rzeczywistość przypada na amerykańskie czasy prosperity, złoty okres, w którym królował dostatek i wielka Ameryka. – Wydaje mi się, że popularność tego serialu i jego bohaterów częściowo wynika z współczesnego braku bezpieczeństwa. Mamy kryzys, sytuacja jest niepewna. Chętnie przenosimy się do świata fantazji, naszego wyobrażenia o dawnych czasach, kiedy rzekomo żyło się lepiej. Tęsknota za "starymi, dobrymi czasami", podobnie jak narzekania na "współczesną młodzież", ma bardzo długą tradycję – potwierdza Dryjańska.

– Trzeba pamiętać, że kobiety dusiły się w schemacie mistyki kobiecości, musiały wyrzec się ambicji zawodowych – zaznacza feministka, lecz nie zapomina o drugiej płci. – Mężczyźni byli uprzywilejowani na rynku pracy, lecz z drugiej strony odczuwali presję związaną z byciem jedynym żywicielem rodziny i odcięcia się od własnych uczuć i emocji. Oni też byli ograniczeni stereotypami płciowymi, ale w przeciwieństwie do kobiet cieszyli się niezależnością ekonomiczną – dodaje.

Czy piękni i pociągający med meni są naszym wołaniem o powrót do tamtych czasów? Czy miliony widzów, którzy ze zniecierpliwieniem czekają na kolejne odcinki pragną tak naprawdę paternalistycznego powrotu tradycji, podziału ról, władczych mężczyzn i ciepłych, uległych im kobiet? – Mimo całej popularności „Mad Men” jestem pewna, że gdyby kobiety powróciły do tamtych czasów, to bardzo szybko chciałyby z niego wrócić – mówi Dryjańska.