Kinga Baranowska, himalaistka: Nie pytaj mnie o śmierć. Porozmawiajmy o życiu [wywiad]

Mówisz, że zaczynasz to już w Polsce. A Artur Hajzer powiedział mi kiedyś, że rozmawia już na miejscu, gdy jest najtrudniej.

Rozmowa z górą jest oczywiście przenośnią. Przygotowuję się w ten sposób do wyprawy, również pod kątem mentalnym. Jakby nie było, wchodzę tam w żywioł, naturę. Tam nie ma reguł gry, to nie jest boisko, nigdzie nie zejdziesz jak masz kontuzję. I dlatego tak musisz się w to miejsce wczuć. Działać tak, jak działa natura, funkcjonować jak ona. Pomyśleć o możliwych sytuacjach, o tym, co cię może zaskoczyć. No i to jest też czasami strach, który musisz pokonać.

Krzysztof Wielicki wspinał się w 1990 roku sam na Dhaulagiri i był w takim stanie, że zatrzymał się i zrobił dwie herbaty, bo myślał, że z kimś jest.

Dokładnie, to skrajny przykład, który przewija się teraz w różnych podręcznikach. Nie dziwi mnie to, choć dla przeciętnego człowieka to może być nie do pomyślenia. Mi się też czasem wydaje, że jest ktoś koło mnie, choć nigdy nikogo nie widziałam.

Powyżej „ósemki” (wysokość 8000m. –red.) ciągniemy już na rezerwach, więc ważne jest, by działać w miarę szybko i być tam w dobrej formie (Kinga nie wspomaga się butlą z tlenem podczas swoich wspinaczek – red.). Objawy? Odwodnienie, zmęczenie spowodowane głodem i brakiem snu. Zdarzało mi się robić szybką drzemkę pomiędzy jednym krokiem a drugim. Ze względu na małe gabaryty, muszę uważać, by nie tracić za bardzo wagi, szybko robię się głodna, poza tym spalamy tam z siedem tysięcy kalorii dziennie, to dużo. W kieszeniach mam zawsze wysokokaloryczne węglowodany złożone np. orzechy. I ciągle coś podjadam.

Niektórzy śpiewają.

Nie lubię szufladkowania. Bo gdy tylko mówimy o tych wszystkich ekstremach, którymi wiem, że media żyją, pomijamy to, co w himalaizmie jest najważniejsze.

Zgadzam się, ale nie powiesz, że tego elementu loterii nie ma.

A jaką masz pewność, że wychodząc na ulicę, czy też prowadząc auto, ktoś na ciebie nie najedzie i nie będziesz miał wypadku? Przecież codziennie na polskich drogach ginie statystycznie kilkanaście osób i nikt o tym nie trąbi.

Tu nie ma rozrzedzonego powietrza. Nie jestem zmęczony. Prawdopodobieństwo jest mniejsze.

Wychodzi na to, że nie potrafimy rozmawiać o śmierci.

Mam wrażenie, że to taki temat tabu, który wrzuca się albo księdzu albo nam. A prawda jest przecież taka, że to dotyczy każdego z nas.

Niestety w mediach to się sprzedaje w koszmarny sposób, jako tania sensacja. To wszystko powoduje, że znieczulamy się na powagę tych tematów. Być może te pytania wynikają z jakiegoś lęku, jednakże każdy sam musi przerobić lekcję ze śmierci, bo przecież ten temat nikogo nie ominie. W związku z tym, zamiast pytać się co zrobić ze śmiercią, może lepiej zastanowić się co zrobić z życiem i jak je dobrze przeżyć?

Zauważyłem, że nie lubisz udzielać wywiadów. Tu się zgodziłaś.

To prawda, że Wanda Rutkiewicz była twoją idolką?

Chyba nie lubię słowa idol. Mam wrażenie, że znaczy ono coraz mniej. Kiedy przygotowywałam się na Kanczendzongę w 2009 roku, dużo czytałam o Wandzie, rozmawiałam o niej z innymi wspinaczami. Chciałam ją poznać i dowiedzieć się dlaczego zaginęła na tej górze. I dlaczego w ogóle ta góra miała miano góry, która nie lubi kobiet. Gdy stałam na wierzchołku zadedykowałam tę górę właśnie jej, by o niej przypomnieć. Z pewnością była bardzo odważną kobietą.

Artur Hajzer ma na to ciekawe określenie. Powiedział kiedyś, że wielu ludzi wolało być martwym bohaterem niż żyjącym przegranym.

Może tak było kiedyś, kiedy po raz pierwszy zatykano flagę na szczycie? Szczerze? Nie identyfikuję się z tym powiedzeniem, to jest kompletnie nie moje. Uważam, że życie jest ogromną wartością. A góry zawsze zostaną i można tam wrócić.

Jeśli się zrobiło wszystko co w naszej mocy, to uważam, że to nie porażka. Przecież z naturą i tak się nie wygra, nie należy mieć takiego podejścia w swej głowie. Trzeba mieć pokorę, to przecież natura rozdaje karty, a ja mogę być jedynie świetnie do tych gór przygotowana. Poza tym Korona Himalajów to długi, wieloletni projekt, a nie jednorazowe przygotowanie się do mundialu czy igrzysk. Jest tu wiele wzlotów i upadków. Chyba najważniejsze jest to, czy umiemy się z tych upadków podnosić się, zebrać siły i iść dalej.

Dhaulagiri, 2007 rok. Zawróciłaś, będąc 100 metrów pod szczytem.

Zgodzisz się, że himalaizm przechodzi dzisiaj kryzys?

Na pewno. Jednak musisz też zwrócić uwagę na czasy, w których żyjemy. Za komuny góry były ucieczką w wolność, z opresyjnego systemu. Dla niektórych szczytem szczęścia było dostanie paszportu, część z tych osób nigdy nie wróciła do kraju. Krzysztof Wielicki często mawiał, że do Polski nie wracało się całymi miesiącami, bo w latach 80. za bardzo nie było po co wracać. Tam była przygoda, a tu socjalistyczna szarość. No i można było też na wyprawach zarobić, bo często handlowało się tam w Azji. A przecież dzisiaj żyjemy w świecie, gdzie możesz mieć wszystko. Komu się chce teraz tak trudzić, by organizować fundusze, kto jest w stanie dostać urlop? Ja nie muszę nigdzie uciekać, mam wolności aż zanadto. W dzisiejszych czasach ważniejsze jest to jak się tę wolność odpowiedzialnie wykorzystuje. Bardzo mało ludzi jeździ w tej chwili profesjonalnie w Himalaje, bo zwyczajnie jest to zbyt trudne do zorganizowania.

Właśnie, nie macie skąd uciekać. Co was ciągnie w te góry?

Jak robi się ciepły napój, wysoko, przy ekstremalnym wysiłku?

To jest jedna z tych sytuacji, które pokazują, że w górach najważniejszy jest drugi człowiek. Wiem, że jesteś dziennikarzem sportowym i drążysz temat rywalizacji, osiągów, ale w górach to niekoniecznie jest najważniejsze, choć oczywiście element sportowy jest dla nas bardzo istotny. Wiesz, czemu drugi człowiek jest tak ważny? Bo w trudnej sytuacji nie będzie się liczyć to, czy on umie się podciągnąć na jednym palcu lewej ręki i czy będzie jakimś niesamowitym sprinterem. Liczyć się będzie to, czy pomoże ci w sytuacji takiej, gdy będziesz potrzebować pomocy. Czy właśnie jak leżysz potwornie zmęczony w namiocie, ten drugi człowiek ugotuje ci ze śniegu wodę na herbatę, co trwa parę godzin. I czy ci ją poda. Wiem – to okrągłe i patetyczne słowa, ale w górach zaczynają mieć realne znaczenie. Liczy się to, czy zachowasz się jak człowiek, a nie zdobycie szczytu. Bo tyle wiemy o sobie, ile nas sprawdzono. To właśnie wychodzi wtedy, gdy trudno, a nie wtedy, gdy w chwale zdobywa się szczyt i wszystko idzie jak z płatka.

A wolny czas? Przecież bywa, że w obozie na sześciu, siedmiu tysiącach metrów spędza się kilka dni. Z tego co wiem, jedni wtedy czytają, inni wolą pospać.

Różnie z tym bywa. Najfajniej jest gdy nie potrzebuję żadnych wspomagaczy. Gdy mogę patrzeć w tropik i po prostu czekać.

Jasne.

Bernadette McDonald pisze w swojej książce, że Kinga Baranowska to faworytka mediów. A Ryszard Pawłowski, że dla polskiego związku liczy się tylko jeden wspinacz. Ty. Czemu tak o tobie mówią?

To nie jest sport olimpijski. Musisz umieć zorganizować sobie wyprawę w Himalaje, negocjować z różnymi ludźmi z różnych krajów, zająć się sobą po powrocie, mieć pracę i pieniądze na życie.

Wyobrażasz sobie, że Zosia Klepacka pochodzi nie ze Śródmieścia w Warszawie a z Zakopanego? I mimo to zdobywa ten brąz w żeglarstwie?