Łańcuch Orderu Orła Białego, czyli inaczej Klejnot Rzeczypospolitej, ma długowiekową tradycję. Przywilej jego noszenia mieli królowie polscy, a także prezydenci II RP. W czasach saskich był to prywatny klejnot noszony przez Augusta II Mocnego i Augusta III Sasa dla wyróżnienia króla jako wielkiego mistrza spośród innych orderowych.

Łańcuch Orderu Orła Białego został wprowadzony oficjalnie jako insygnium przez Stanisława Augusta Poniatowskiego. W 1764 roku król włączył Klejnot Rzeczypospolitej do regaliów królewskich i nosił na piersi podczas swojej koronacji królewskiej w Warszawie.

Andrzej Duda nie dostanie Łańcucha Orderu Orła Białego

Po raz pierwszy propozycja przyznania polskiemu prezydentowi Klejnotu Rzeczpospolitej pojawiła się w 1992 roku – głowa państwa miałaby go otrzymywać przy rozpoczęciu kadencji. Pomysł nie uzyskał jednak poparcia, ale w 2019 roku do Senatu wpłynęła kolejna petycja.

Decyzję w tej sprawie podjęto 13 czerwca. Senackie komisje: ustawodawcza oraz kultury i środków przekazu odrzuciły projekt petycji, uzasadniając decyzję "kosztami wprowadzenia ustawy". Andrzej Duda nie dostąpi więc tego prestiżowego przed laty przywileju i nie otrzyma klejnotu koronnego.

– Obywatele oczekują, że władza będzie wydawać publiczne pieniądze na bezpieczeństwo, żłobki, a nie na diamenty i złoto. Prezydent nie jest królem, został wybrany w demokratycznych wyborach – skomentował senator Krzysztof Kwiatkowski, szef komisji ustawodawczej, cytowany przez "Fakt".

Co znalazło się w petycji?

Zdaniem autora petycji, ustawowe przywrócenie Łańcucha Orderu Orła Białego "ma znaczenie symboliczne i prestiżowe dla urzędu Prezydenta RP". "Łańcuch, jako odznaka orderowa, byłby symbolem nawiązującym do tradycji Pierwszej i Drugiej Rzeczypospolitej" – napisano w uzasadnieniu petycji.

Jej autor proponował wykonanie wiernej kopii Łańcucha Orderu Orła Białego. Dodajmy, że pierwotna forma klejnotu – z okresu Rzeczypospolitej Obojga Narodów – składała się z 24. złotych ogniw emaliowanych.

Do nich przywieszony był brylantowy klejnot – godło orderowe w kształcie krzyża maltańskiego z Białym Orłem z diamentów. 12 medalionów łańcucha przedstawiało Orła Białego, 6 – królewskie inicjały AR, 6 – wizerunek Najświętszej Maryi Panny z Dzieciątkiem Jezus.

W 1764 roku, na zamówienie Stanisława Augusta Poniatowskiego, powstał nowy wzór łańcucha zwany Klejnotem Rzeczypospolitej. Król zrezygnował wtedy z monogramu AR i zastąpił go imieniem MARYA, a odznaka orderu nie była bogato i wyszukanie zdobiona. Jako łączenie zachowano na niej białe orzełki, które stylizowano na modłę klasycyzmu.