Sąd umorzył postępowanie, ale Adamczyk jest winny? O co chodzi w wyroku dla gwiazdy TVP

Dziennikarz Onetu, Mateusz Baczyński, opisał, że 20 lat temu Michał Adamczyk, twarz "Wiadomości" TVP i szef TAI, został oskarżony o brutalne pobicie swojej byłej kochanki i usłyszał zarzuty. W trakcie procesu sąd uznał, że jego wina nie budzi wątpliwości.

"Sąd uznaje, że 'sprawstwo i wina oskarżonego nie budzą wątpliwości i zostały potwierdzone dowodami zebranymi w sprawie'" – czytamy w portalu. Wymiar sprawiedliwości miał warunkowo umorzyć sprawę, wyznaczając dwuletni okres próby oraz zobowiązać Adamczyka do wpłacenia 1,5 tys. zł na Fundację "Daj Szansę".

W mediach trwa burza po szokujących doniesieniach, koledzy i współpracownicy prezentera stają w jego obronie, a w sieci trwa ożywiona dyskusja, czy Michał Adamczyk w ogóle jest winny, czy też nie. Temat wywołało m.in. dwóch sędziów kojarzonych z Prawem i Sprawiedliwością – były członek neo-KRS Jarosław Dudzicz i prezes Sądu Rejonowego w Olsztynie Maciej Nawacki.

"Wyrok warunkowo umarzający postępowanie karne nigdy nie przypisuje sprawcy winy, bo gdyby tak było, sprawcę należałoby skazać" – napisał na platformie X sędzia Dudzicz. "Proste to nie wyrok skazujący – nie ma przypisania winy w sentencji wyroku" – to z kolei wpis sędziego Nawackiego.

Sprawa podzieliła nie tylko prawników i sędziów, a my o wyjaśnienie art. 66 Kodeksu karnego ("Warunkowe umorzenie postępowania. Przesłanki stosowania") zapytaliśmy prof. Mikołaja Małeckiego, karnistę z Uniwersytetu Jagiellońskiego.

– Warunkowe umorzenie postępowania oznacza stwierdzenie winy sprawcy – odpowiada bez chwili zastanowienia profesor. – Sąd uznaje, że został popełniony czyn zabroniony, sprawca ponosi winę, jednak sąd daje sprawcy "szansę", by nie karać go za popełnione przestępstwo. Nie ma wątpliwości, że można mówić o takiej osobie, że jest winna, że popełniła konkretne przestępstwo, że jest jego sprawcą itd. Taki wyrok stwierdza też, że miał miejsce konkretny czyn, kto jest jego sprawcą itp. – dodaje.

Jak podkreśla ekspert, określenie "warunkowe umorzenie postępowania karnego" kojarzy się z "umorzeniem postępowania". – To jednak dwie zupełnie różne sytuacje. Słowo "warunkowe" czyni zasadniczą różnicę – wyjaśnia nasz rozmówca.

– Po pierwsze, żeby warunkowo umorzyć postępowanie, sąd musi stwierdzić, że "wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne". Zatem sąd musi stwierdzić, że ktoś coś zrobił i że ponosi za to winę. Kodeks karny jest tu jednoznaczny i jasny. Wyrok warunkowo umarzający postępowanie potwierdza, że mamy przestępstwo i jest osoba winna – mówi prof. Małecki.

Po drugie, jak podkreśla, przepis mówi, że "okoliczności popełnienia czynu nie budzą wątpliwości". – Jeśli sąd miałby wątpliwości, czy ktoś ponosi winę za swój czyn, to nie może warunkowo umorzyć postępowania! Można to zrobić tylko wtedy, gdy nie ma wątpliwości co do okoliczności czynu, i sąd nie ma też wątpliwości co do winy sprawcy – stwierdza.

Wreszcie, po trzecie, mowa jest o przepisie, który znajduje się w rozdziale: "środki związane z poddaniem sprawcy próbie". I tu pojawia się ważne słowo: "sprawca". – Chodzi o danie szansy sprawcy przestępstwa, gdy widzimy, że stosowanie kary w ogóle nie jest celowe lub dalsze stosowanie kary nie miałoby sensu – zaznacza profesor.

Zdaniem karnisty "nie można mówić, że ktoś jest niewinny, bo zastosowano wobec niego warunkowe umorzenie postępowania".

– Wręcz przeciwnie – właśnie dlatego, że umorzono postępowanie tylko warunkowo, mamy sprawcę przestępstwa, który ponosi już pewne dolegliwości związane z orzeczeniem sądu. Musi się pilnować, musi przestrzegać porządku prawnego, bo jest pod obserwacją. "Sąd może podjąć postępowanie karne, jeżeli sprawca w okresie próby rażąco narusza porządek prawny" – mówi Kodeks karny. Słynny miecz Demoklesa wisi nad głową sprawcy. Gdyby nie był człowiekiem winnym, państwo nie miałoby prawa w ten sposób kontrolować obywatela i stale "grozić mu" powrotem do postępowania – podkreśla prof. Małecki.

I dodaje, że warunkowe umorzenie postępowania różni się od klasycznego skazania za przestępstwo. – Szczególnie tym, że sprawca "wychodzi na wolność", nie jest orzeczona ani wykonywana żadna kara. Natomiast nie różni się kwestią winy: i tu, i tu musimy mieć do czynienia z człowiekiem winnym przestępstwa – mówi.

Prof. Mikołaj Małecki widział też wpisy sędziów Nawackiego i Dudzicza w mediach społecznościowych. Nie zgadza się z ich opinią w tej sprawie. – Te wpisy wywołały słuszne oburzenie, a wręcz zadziwienie czy zażenowanie komentatorów. I to jeszcze w kontekście sprawy, która wywołała całą dyskusję – próba umniejszania czy wręcz negowania winy w tej sprawie jest czymś wyjątkowo ohydnym. Wstyd było mi to czytać – ocenia ekspert.