Bitego w domu chłopca z Iławy uratowali koledzy. "Zareagowali lepiej niż niejeden dorosły"

Jak to: matka? Ktoś najbliższy? Ta, która powinna kochać bezwarunkowo i chronić przed złem? Nie dowierzamy. Nie mieści nam się to w głowie.

A jednak: chłopca z Iławy, ucznia, bije jego własna mama. Zostawia ślady. Chłopiec ma siniaki. Wstydzi się, choć nie on powinien. To sprawca powinien wstydzić się podnoszenia ręki na swoje dziecko. A właściwie: sprawczyni.

Ale on wstydzi się tak bardzo, że nie chce przebierać się w szatni na WF-ie. Mówi kolegom, dlaczego. To przez te siniaki. Wyjawia też, kto mu je zrobił.

Koledzy nie zastanawiają się ani chwili. Idą prosto do szkolnej pani pedagog i opowiadają to, co usłyszeli. A tam, gdzie pojawia się przemoc, nie ma miejsca na tajemnice. Potrzebne jest działanie. Natychmiastowe.

I wszystko dzieje się błyskawicznie: pedagożka informuje oficera dyżurnego iławskiej policji o podejrzeniu przemocy domowej. Policjanci sprawdzają zgłoszenie. Ustalają, że chłopiec od dłuższego czasu doświadcza przemocy ze strony matki – zarówno fizycznej, jak i psychicznej. Kobieta zostaje objęta procedurą Niebieskiej Karty.

Decyzją sądu chłopiec trafia pod opiekę dorosłego brata. Dzielnicowy nakłada na matkę zakaz zbliżania się do młodszego syna oraz do jego szkoły, a także zakaz kontaktowania się z dzieckiem.

To sprawa z ostatnich dni.

Rozpisują się o niej media w całej Polsce. Ta historia porusza. W kinach grają "Dom dobry" Wojciecha Smarzowskiego – o przemocy mówi się dziś znacznie więcej. Ale wciąż głównie w kontekście relacji partnerskich.

Tymczasem przemoc wobec dzieci nie jest – niestety – niczym rzadkim.

– To nie jest sytuacja wyjątkowa. Takie zgłoszenia, zarówno od dzieci, jak i pedagogów, pojawiają się od czasu do czasu. Współpracujemy ze szkołami, a dzieci są uczone, by reagować, gdy ktoś doświadcza krzywdy. I dokładnie tak zareagowali w tym przypadku koledzy chłopca – mówi mi asp. szt. Joanna Kwiatkowska, oficer prasowa Komendanta Powiatowego Policji w Iławie.

– Jak czuje się teraz chłopiec? – pytam.

– Wiemy, że dziecko jest szczęśliwe i chodzi do szkoły – odpowiada asp. szt. Joanna Kwiatkowska. – Widać, że zadziałała zarówno reakcja kolegów, jak i nasza praca, a także działania szkoły. Wszystko przebiegło tak, jak powinno.

Oficer prasowy zwraca uwagę na to, kto wykazał się niezwykłą empatią i solidarnością.

– Mówimy o małych dzieciach, które dopiero uczą się życia, a potrafiły zareagować lepiej niż niejeden dorosły. Poszły do zaufanej osoby – szkolnej pedagog, z którą mają bardzo dobry kontakt – i poinformowały ją o sytuacji.

Podkreśla też, że pedagożka jest doświadczoną pracowniczką, która dokładnie wie, jak postępować w takich sytuacjach.

– I choć sytuacja jest trudna, to pokazuje, że wszyscy razem chcemy dbać o nasze wspólne bezpieczeństwo. I to cieszy – dodaje policjantka.

– Musimy obserwować, czy dziecko nie staje się smutne. Jeśli zauważymy zmianę w zachowaniu albo ślady na ciele młodego człowieka, trzeba to zgłosić i sprawdzić sytuację – wyjaśnia asp. szt. Kwiatkowska.

Podkreśla, że reagowanie na przemoc to troska o drugiego człowieka. Każdy z nas powinien wykazywać solidarność i empatię.

Niestety nie zawsze tak się dzieje.

Co roku w Polsce w wyniku przemocy ze strony bliskich dorosłych umiera około 30 dzieci. Nie ma oficjalnych statystyk. To dane Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę, która na podstawie doniesień medialnych gromadzi te informacje. Nie oddają one pełnej skali zjawiska.

Bity chłopiec z Iławy opowiedział, co go spotkało. Ale nie zawsze tak jest.

– Dzieci mówią, co się dzieje u nich w domu? – pytam Rafała, byłego pracownika MOPS-u na Warmii.

– To zależy, jak zostanie dziecko zaprogramowane. Zwykle działają według zasady "nie mów, nie czuj, nie słysz". Jeśli mają rodzeństwo, jedno pilnuje drugiego. Nie zapraszają rówieśników do domu, żeby nikt nie dowiedział się, co dzieje się w czterech ścianach. Wzajemnie się dyscyplinują.

Rafał nigdy nie zapomni pogryzionego niemowlaka. Ślady ugryzień na twarzy, na pupie.

– Pies? – pytam.

– Ojciec – odpowiada.

Siniak, zadrapania. Matka dziecka robiła zdjęcia. Zbierała haki na męża. Ale przemocy nigdy nie zgłosiła.

Albo: mąż zmuszał żonę do sek*u. Pluł i kazał jej zlizywać ślinę. Ich ośmioletnie dziecko musiało na to patrzeć. Elita intelektualna w dużym wojewódzkim mieście.

Ale te dzieci można by uratować. Wystarczy reagować. 

Dziś (19 listopada) obchodzimy Międzynarodowy Dzień Zapobiegania Przemocy wobec Dzieci. Jak tłumaczy mecenas Ada Biniewicz-Paprocka, w Polsce każdy dorosły ma moralny obowiązek reagować, gdy podejrzewa, że dziecko może być krzywdzone.

– Zgodnie z kodeksem postępowania karnego, a dokładniej art. 304, każdy obywatel ma społeczny obowiązek zawiadamiania organów ścigania o przestępstwie – mówi mecenas Biniewicz-Paprocka. – Każdy dorosły ma więc obowiązek reagować, jeśli podejrzewa krzywdzenie dziecka.

Jak dodaje, świadomość społeczna w Polsce rośnie. – Z badań wynika, że ponad dwie trzecie Polaków zdecydowanie sprzeciwia się karom fizycznym i wszelkim formom przemocy wobec dzieci. Niestety, jeśli chodzi o faktyczne reagowanie, nadal jest ono niewystarczające.

Mecenas przywołuje wyniki badań Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę. – Aż 28 proc. osób, które były świadkami sytuacji, w której dorosły stosował kary fizyczne wobec dziecka, w żaden sposób na to nie zareagowało – mówi. – To pokazuje, że problem nie ogranicza się do kwestii prawnych, ale dotyczy również zmiany świadomości społecznej i odwagi dorosłych do podjęcia interwencji.

– W takich sytuacjach najważniejsze jest zgłoszenie sprawy odpowiednim instytucjom – podkreśla mecenas Biniewicz-Paprocka. – Przede wszystkim policji, która ma najszerszy zakres działań, ale również np. ośrodkowi pomocy społecznej czy dyrektorowi szkoły, który może natychmiast podjąć odpowiednie kroki.

Mecenas tłumaczy, że dorosłych często powstrzymują stereotypy i obawy. – Wciąż funkcjonuje przekonanie, że to rodzice decydują o sposobie wychowania swoich dzieci – mówi. – W Polsce niestety przyzwala się wciąż na tzw. przysłowiowego klapsa.

Jak dodaje, wiele osób boi się reakcji ze strony sprawcy przemocy. – Boimy się, że zwrócenie uwagi na przemoc może zaszkodzić dziecku – podkreśla. – Duża część dorosłych nie wie także, jak właściwie zachować się w takiej sytuacji. A niektórzy uważają, że nawet jeśli zareagują, nic to nie zmieni.

Mecenas wskazuje, że szybka reakcja jest kluczowa. – Problemem jest brak szybkości działania – mówi. – Jeśli jesteśmy świadkami przemocy, powinniśmy reagować natychmiast.

Tłumaczy, że czasem wystarczy mały krok.

Jakie zmiany w prawie mogłyby zwiększyć bezpieczeństwo najmłodszych?

– Obecnie nie ma prawnego obowiązku zgłaszania przemocy wobec dzieci, pod rygorem odpowiedzialności karnej – mówi mecenas Biniewicz-Paprocka. – Wprowadzenie takiego obowiązku, zwłaszcza dla osób pracujących z dziećmi, np. nauczycieli czy pracowników przedszkoli i szkół, niewątpliwie wzmocniłoby ochronę najmłodszych.

Jak dodaje, ważnym elementem byłoby automatyczne odsunięcie sprawcy od dziecka na czas postępowania. – Procedury nie zawsze działają tak szybko, jak powinny. W Iławie zachowanie kolegów i pracowników szkoły było wzorcowe – zauważa. – Odsunięcie sprawczyni zapewniło dziecku bezpieczeństwo. Ale nie zawsze tak jest.

Wystarczy wspomnieć sprawę Kamilka z Częstochowy, zakatowanego na śmierć przez bliskich. 

– Zdarzało się, że pojawiały się podejrzenia przemocy, interwencje były podejmowane wobec rodziny, ale okazywały się nieskuteczne – podsumowuje mecenas. 

Policja

Ośrodek Pomocy Społecznej (OPS)

Szkoła / Dyrektor szkoły

Fundacje i linie wsparcia

Nie bądź obojętny – reagowanie może uratować życie dziecka.