Paweł Kowal o okładce "Do Rzeczy": W jakim nastroju można być w takim dniu? Nie można oceniać emocji na podstawie zdjęć

Jeśli w miejsce poważnej dyskusji wchodzi analiza min na fotografiach, to zaczyna się problem. Nikt nie ma prawa osądzać czyichś emocji, czyichś intencji na podstawie nawet kilku fotografii. A z punktu widzenia politycznej, opozycyjnej krytyki dużo bardziej skuteczne jest pytanie w jakim stopniu Rosja, w jakim stopniu Polska były prawnie przygotowane do prowadzenia śledztwa. I pod tym względem Polska wypada źle i warto się na tym skoncentrować.

Nie rozmawiałem wtedy chyba z Donaldem Tuskiem, tylko z Władimirem Putinem. Ale to nie był czas, żeby analizować jego nastroje. Był spokojny, skupiony, zachowywał się tak jak ludzie, którzy dowiedzieli się o dużej tragedii. Jaki można mieć nastrój, kiedy dowiedziało się o katastrofie? Zdawał sobie sprawę z konsekwencji, jakie to może mieć dla Rosji, jako kraju, w którym są niebezpieczne lotniska, serwisowano samolot. Był skoncentrowany na tym, by od strony prawnej i logistycznej Rosja jak najlepiej wypadła.

To pewnie zależy od tego, na których Ukraińców spojrzymy. Na pewno można powiedzieć o faktach. W ostatnich wyborach tylko komuniści byli przeciwko integracji europejskiej i zdobyli bardzo słaby wyniki. Pozostałe partie w ukraińskim parlamencie, czyli Partia Regionów i duże partie opozycji, czyli Batkiwszczyna, UDAR i Swoboda deklarują proeuropejskie nastawienie, miały to w programie i obiecały to wyborcom.

Z tego punktu widzenia ten nagły zwrot prezydenta Janukowycza jest absolutnie niezrozumiały. Jestem absolutnie przekonany, że część wyborców, także Partii Regionów, wzięła za dobrą monetę to co obiecywali liderzy rządu w ostatnich miesiącach. A to było jednoznaczne i wskazywało na wybór proeuropejski. Jeszcze kilka miesięcy temu na spotkaniu posłów Partii Regionów Janukowycz mówił, że jeśli ktoś jest przeciwko rozwiązaniu proeuropejskiemu, powinien wyjść z sali. I nikt nie wyszedł.

Były bardzo wiarygodne sygnały, że nastawienie rządu jest proeuropejskie. Umowa była znana od roku, była parafowana przez rząd ukraiński i przyjęta dwa miesiące temu. Ten nagły zwrot w moim przekonaniu, jeśli nie teraz, to za dwa-trzy lata, przynieść poważne kłopoty dla władz w Kijowie i na naciskających na nie władz w Moskwie.

Pomysł, że Ukrainę przykryje się czapkami z Kremla tak jak Białoruś jest absolutnie chybiony. Ukraińcy w o wiele trudniejszych okolicznościach sobie na to nie pozwalali i teraz też sobie na to nie pozwolą. Jeśli mówić generalnie, to nastroje na Ukrainie są proeuropejskie.

Nawet jeśli tak by się stało, nawet jeśli Janukowycz zdecyduje się nie podpisywać umowy w Wilnie, sprawa wróci w następnych wyborach. Paradoksalnie im większe dzisiaj zwycięstwo Kremla, tym bardziej jest ono pyrrusowe.

Rosja nie jest w stanie zaoferować Ukrainie lepszych warunków modernizacyjnych niż Unia Europejska, a rozczarowanie będzie większe. Tak jak presja społeczna skierowana przeciw Rosjanom. Dzisiaj każda godzina protestów działa na korzyść konkurentów prezydenta Janukowycza i zwycięstwa w najbliższych wyborach Witalija Kliczki.

Problem jednoczenia się opozycji występuje zawsze, kiedy ona jest wyraźnie niedowartościowana i władza ma dużo możliwości nacisku, a opozycja mniej. Ale Ukraina ma swoją specyfikę polityczną, potrafi się obudzić, tak jak w 2004 roku. Jestem przekonany, że w kluczowym momencie Ukraińcy postawią na jedną z partii opozycyjnych, a inne się do tego przyłączą i tak jak w 2004 roku przełom europejski jest dla mnie absolutnie oczywisty.

Nie, to nie jest porażka Kwaśniewskiego i Coxa. Oceniam ją pozytywnie, bo pozwoliła w spokoju dokończyć negocjacje i rozwiązać wiele problemów politycznych między Unią a Ukrainą, a jednocześnie ugrać sporo w sprawie Julii Tymoszenko i innych członków poprzedniego rządu, którzy znaleźli się w więzieniu.

Ta misja miała konkretne efekty, nie tylko ogólnopolityczne. Na przykład wyjście z więzienia Jurija Łucenki, fakt, że Julia Tymoszenko znalazła się w szpitalu poza kolonią karną, a nie więziennym czy wyjście mniej znanych członków jej rządu, by mogli odpowiadać na zarzuty nie z więzienia albo być zwolnieni z odpowiedzialności.

Trzeba podkreślić, że to była bardzo pracowita misja. Kilkadziesiąt wyjazdów, setki spotkań i godzin rozmów. Bilans tej misji jest jednoznacznie pozytywny, chociaż oczywiście jest tak, że jeśli nie ma tego głównego celu, czyli Julia Tymoszenko pozostaje w szpitalu koło więzienia, to jest pokusa u polityków, by mówić, że misja się nie udała. Ale to byłoby podejście nadto emocjonalne.