Podział majątku po rozwodzie – jak przebiega? Nawet pozornie nieistotny szczegół może mieć znaczenie
Jeśli nie masz rozdzielności majątkowej z małżonkiem i wnioskujesz o rozwód lub separację, musisz przygotować się na trudy podziału majątku. Sprawdź, jaka część dobytku jest uznawana za majątek wspólny, a jaka za osobisty małżonków. Czym będzie trzeba podzielić się z żoną lub mężem? Czy lepiej dokonać podziału majątku u notariusza, czy wystąpić o sprawę sądową? A może wystarczy polubowna umowa nienotarialna?
Ustawowa wspólność majątkowa powstaje między mężem i żoną automatycznie w momencie zawarcia związku małżeńskiego, chyba że przed ślubem zdecydują się oni na podpisanie małżeńskiej umowy majątkowej zwanej intercyzą. Może ona np. wyłączać wspólność majątkową (wprowadzając rozdzielność majątkową lub rozdzielność z wyrównaniem dorobków) albo częściowo ograniczać współwłasność.
Majątek wspólny – czyli wszystko to, co mąż i żona zgromadzili razem już po zawarciu małżeństwa. Są to przedmioty przez nich nabyte, jak i pieniądze zgromadzone na rachunku otwartym czy pracowniczym funduszu emerytalnym. Do majątku wspólnego zaliczają się także wynagrodzenia za pracę każdego z małżonków i środki pochodzące z ich innych działalności zarobkowych, a nawet dochody z majątku osobistego (np. pieniądze z wynajmu mieszkania należącego tylko do męża).
Majątek osobisty żony – przedmioty użytku osobistego i nabyte przez kobietę przed zawarciem związku małżeńskiego, a także wszelkie darowizny i spadki, nagrody za indywidualne osiągnięcia czy odszkodowania uzyskane np. za wyrządzoną szkodę cielesną.
Majątek osobisty męża – rzeczy nabyte przez mężczyznę przed zawarciem związku małżeńskiego i przedmioty użytku osobistego, a także darowizny i dobra odziedziczone, nagrody za indywidualne osiągnięcia oraz odszkodowania uzyskane np. za wyrządzoną szkodę cielesną.
W trakcie trwania wspólności majątkowej między małżonkami, majątki te uznaje się za jedną całość gospodarczą. Podlegają wyodrębnieniu dopiero po ustaniu wspólności, czyli w wyniku:
- orzeczenia rozwodu lub separacji,
- ubezwłasnowolnienia męża lub żony,
- ogłoszenia upadłości przez męża lub żonę
Dopiero w obliczu którejś z wymienionych sytuacji małżonek może domagać się podziału wspólnego majątku.
Majątek wspólny - podział po rozwodzie•Fot. materiały prasowe
Gdy następuje rozwód, wspólność majątkowa przestaje obowiązywać małżonków. W tym momencie mogą oni:
- dokonać podziału majątku u notariusza,
- zawrzeć umowę nienotarialną,
- zdecydować się na podział majątku w sądzie.
Jak wygląda podział majątku wspólnego u notariusza?
Jeśli małżonkowie są w stanie zgodzić się co do tego, w jaki sposób rozdzielą między siebie majątek, wówczas podpisują umowę sporządzoną w formie aktu notarialnego. Takie porozumienie jest szczególnie korzystne, gdyż pozwala oszczędzić zarówno czas (cała procedura trwa kilka dni), jak i pieniądze. Usługi notarialne wprawdzie nie są tanie, ale w zestawieniu z kosztami, jakie wygenerowałaby sprawa sądowa, wydają się niewielkie.
Przy postępowaniu sądowym zapłacimy za powołanie profesjonalnego pełnomocnika (ok. 300-1000 zł) i biegłego rzeczoznawcy, który określi wysokość majątku (koszt opinii zależny od nakładu pracy, może wynosić nawet kilka tysięcy złotych). Z kolei u notariusza zapłacimy głównie taksę notarialną (plus podatek VAT), która zależy od wysokości wartości dzielonego majątku (np. jeśli wynosi ona do 60 000 do 1 000 000 zł, będzie trzeba zapłacić 1010 zł plus 0.4% od nadwyżki powyżej 60 000 zł).
Podział majątku po rozwodzie – koszty u notariusza•Fot. materiały prasowe
Umowa nienotarialna a podział majątku przy rozwodzie
Umowa o podziale majątku wspólnego może być też nienotarialna – mieć formę zwykłej pisemnej umowy podpisywanej przez obie strony. Może ona być także zawarta wraz z umową o ustanowieniu rozdzielności majątkowej, np. bezpośrednio po orzeczeniu przez sąd wyroku rozwodowego czy separacji.
Małżonkowie nie muszą w takim wypadku dokonywać żadnych dodatkowych rozliczeń finansowych, spłat ani dopłat.
Niestety umowę nienotarialną można podpisać tylko, gdy w skład majątku wspólnego nie wchodzi żadna nieruchomość. Jeżeli znajduje się w nim np. mieszkanie, garaż, dom czy działka, umowa w formie aktu notarialnego będzie konieczna.
Podział majątku wspólnego przy rozwodzie w sądzie
Jeżeli mąż i żona nie potrafią dojść do zgody w kwestiach rozdziału dóbr i zgromadzonych pieniędzy, mogą rozpocząć postępowanie sądowe o podział majątku wspólnego. Warto jednak zdawać sobie sprawę, że będzie to proces drogi i długotrwały (sprawy tego typu są jednymi z najbardziej uciążliwych i skomplikowanych).
Koszt samego założenia sprawy wyniesie ok. 1000 zł (lub 300 zł w przypadku zgodnego podziału, gdy strony osiągnęły porozumienie we wszystkich kwestiach z nim związanych). Będzie trzeba też ustalić skład i dokonać wyceny majątku, a więc powołać biegłego rzeczoznawcę, który za każdą wydaną opinię może policzyć sobie nawet 2-3 tys. zł. Strony powinny także ustanowić pełnomocników.
Warto wiedzieć jednak, że sąd uwzględnia nie tylko wysokość zarobków małżonków, a także zajmowanie się gospodarstwem domowym i pracę włożoną w wychowywanie potomstwa.
Jeśli więc kobieta nie pracowała albo zarabiała niewiele w stosunku do męża, ale jednocześnie zajmowała się dziećmi, jej udział w majątku wspólnym wcale nie musi być niższy niż męża.
Podział majątku – w sądzie czy u notariusza?•Fot. materiały prasowe
Jeśli którekolwiek z małżonków pozyskało jakieś dobra przed ślubem, przykładowo otrzymało mieszkanie od rodziców albo kupiło samochód, ta część majątku będzie traktowana jako osobista własność tej osoby. W takim wypadku drugi małżonek nie może dochodzić żadnego prawa do jakiejkolwiek części tej nieruchomości czy pojazdu.
Drugi małżonek nie może też żądać podziału przedmiotów nabytych na drodze dziedziczenia, zapisu lub darowizny (nieważne, czy uzyskanych przed, czy po ślubie), chyba że spadkodawca lub darczyńca zaznaczył, że zapis dotyczy obojga małżonków. Podziałowi nie podlegają też nagrody za osobiste osiągnięcia, prawa autorskie (i pokrewne) oraz kwoty i przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała, wywołanie uszczerbku na zdrowiu lub będące zadośćuczynieniem za krzywdę (nie dotyczy to renty z powodu całkowitej lub częściowej utarty zdolności do pracy).
Do majątku osobistego zaliczają się także rzeczy służące wyłącznie do zaspokojenia potrzeb osobistych, na przykład:
- rzeczy związane z wykonywanym hobby i zainteresowaniami danej osoby (np. sprzęt sportowy),
- okulary,
- kule czy wózek inwalidzki (i inne akcesoria ułatwiające funkcjonowanie),
- biżuteria i zegarki,
- odzież
Pamiętajmy jednak, że jeśli przedmiot osobisty ma znaczną wartość (np. ubrania pochodzą od projektantów lub czyimś hobby jest kolekcjonowanie obrazów), może zostać zakwalifikowany jako lokata kapitału i wejść w skład majątku wspólnego.
Jeżeli dana osoba twierdzi, że jakiś przedmiot nabyty w trakcie trwania małżeństwa wchodzi w skład jej majątku osobistego, spoczywa na niej ciężar dowodowy. Musi więc wykazać swoją rację przed sądem, przedstawiając odpowiednie dowody (np. dokumenty czy zeznania świadków potwierdzające, że coś jest częścią kolekcji hobbystycznej).
Majątek osobisty, a rozwód•Fot. materiały prasowe
Artykuł powstał we współpracy z vivus.pl