Co oznacza stan klęski żywiołowej? "Wielomilionowe odszkodowania w ogóle nie są możliwe"
– Przy stanie klęski żywiołowej, państwo ma pieniądze na góra trzy miesiące – jedno zdanie, które wypowiedział Jarosław Gowin podczas spotkania z przedstawicielami Związku Miast Polski, wywołały ogromne emocje wśród wszystkich, którzy zastanawiają się, jak nasz kraj poradzi sobie ze skutkami kryzysu spowodowanego przez koronawirus. Po dymisji wicepremiera pojawiają się kolejne pytania o to, jakie konsekwencje miałoby ewentualne wprowadzenie stanu klęski żywiołowej – jednego z trzech uwzględnionych w obowiązującej ustawie dotyczącej stanów nadzwyczajnych oraz w Konstytucji RP.
Koronawirus a stan klęski żywiołowej – na czym to polega w Polsce? [ZASADY i PRZEPISY PRAWNE]
Co oznacza stan klęski żywiołowej?Zgodnie z art. 3 ust. o stanie klęski żywiołowej można używać tego pojęcia ilekroć jest mowa o:
⦁ klęsce żywiołowej (katastrofie naturalnej lub awarii technicznej, których skutki zagrażają życiu lub zdrowiu dużej liczby osób, mieniu w wielkich rozmiarach albo środowisku na znacznych obszarach, a pomoc i ochrona mogą być skutecznie podjęte tylko przy zastosowaniu nadzwyczajnych środków, we współdziałaniu różnych organów i instytucji oraz specjalistycznych służb i formacji działających pod jednolitym kierownictwem).
⦁ katastrofie naturalnej (związanej z działaniem sił natury [wyładowania atmosferyczne, wstrząsy sejsmiczne, silne wiatry, intensywne opady atmosferyczne, długotrwałe występowanie ekstremalnych temperatur, osuwiska ziemi, pożary, susze, powodzie, zjawiska lodowe na rzekach i morzu oraz jeziorach i zbiornikach wodnych, masowe występowanie szkodników, chorób roślin lub zwierząt] albo chorób zakaźnych wśród ludzi lub działanie innego żywiołu.
⦁ awarii technicznej (poprzez gwałtowne, nieprzewidziane uszkodzenie lub zniszczenie obiektu budowlanego, urządzenia technicznego lub systemu urządzeń technicznych powodujące przerwę w ich używaniu lub utratę ich właściwości) lub cyberprzestrzeni (jako przestrzeni przetwarzania i wymiany informacji).
W sytuacji dotyczącej pandemii koronawirusa, stan klęski żywiołowej można wiązać z katastrofą naturalną, do której doprowadza masowe występowanie chorób zakaźnych wśród ludzi. W tym przypadku choroby covid-19, która pojawia się u osób zakażonych wirusem SARS-CoV-2.
Stan nadzwyczajny a stan klęski żywiołowej – konsekwencje [ile trwa, kto go może wprowadzić?]
Art. 228 rozdz. IX Konstytucji RP z 1997 stanowi, że: "W sytuacjach szczególnych zagrożeń, jeżeli zwykłe środki konstytucyjne są niewystarczające, może zostać wprowadzony odpowiedni STAN NADZWYCZAJNY:⦁ stan klęski żywiołowej (na czas oznaczony, nie dłuższy niż 30 dni na części albo na całym terytorium państwa – jego przedłużenie wymaga zgody Sejmu). Rada Ministrów może go ogłosić "w celu zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej oraz w celu ich usunięcia".
⦁ stan wyjątkowy (na 90 dni z możliwością jednokrotnego przedłużenia o 60 kolejnych, może być odwołany wcześniej przez prezydenta, nie może trwać dłużej niż 150 dni) „w sytuacji szczególnego zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, w tym spowodowanego działaniami o charakterze terrorystycznym lub działaniami w cyberprzestrzeni, które nie mogą być usunięte poprzez użycie zwykłych środków konstytucyjnych", wymaga zgody rządu, prezydenta i Sejmu. Obywatele i samorządy muszą stosować się do decyzji władz państwowych, policji i wojska, a jeśli tego nie zrobią, to można być internowanym. Może zostać zawieszona działalność partii politycznych, stowarzyszeń itp. Dopuszczalna jest cenzura mediów, kontrola paczek i przesyłek, zakłócanie lub przerywanie połączeń internetowych, telefonicznych, radiowych, telewizyjnych. Prawa i wolności obywatelskie są znacznie ograniczone, może być m.in. wprowadzony zakaz obrotu gotówką czy obcymi walutami – z czego doskonale zdają sobie sprawę wszyscy, którzy żyli w czasach schyłku PRL.
⦁ stan wojenny (wprowadzany przez prezydenta na wniosek Rady Ministrów w razie zewnętrznego zagrożenia państwa na jego części lub na całym terytorium).
Stan klęski żywiołowej a wybory prezydenckie 2020
Jeśli chodzi o najbliższe wybory prezydenckie 2020, które zaplanowano na 10 maja 2020 roku, to kluczowe znaczenie może mieć pkt. 7 rozdz. IX Konstytucji RP z 1997 roku, który stanowi, że: "W czasie stanu nadzwyczajnego oraz w ciągu 90 dni po jego zakończeniu nie może być:⦁ skrócona kadencja Sejmu,
⦁ przeprowadzane referendum ogólnokrajowe,
⦁ nie mogą być przeprowadzane wybory:
– do Sejmu,
– do Senatu,
– do organów samorządu terytorialnego
– na Prezydenta Rzeczypospolitej, a kadencje tych organów ulegają odpowiedniemu przedłużeniu (po wprowadzeniu stanu nadzwyczajnego Wybory Prezydenckie 2020 nie byłyby możliwe).
Wybory do organów samorządu terytorialnego są możliwe tylko tam, gdzie nie został wprowadzony stan nadzwyczajny."
Stan klęski żywiołowej – ograniczenia swobód obywatelskich
Czego można się spodziewać, jeśli zostanie ogłoszony stan klęski żywiołowej? Restrykcje mogą dotyczyć w takim przypadku między innymi:⦁ zakazu zgromadzeń i organizowania imprez masowych, przepisów dotyczących sposobów przemieszczania się, przebywania w określonych miejscach lub obiektach (ewentualnie ewakuacji z nich lub zajęcia mienia bez zgody właściciela, łącznie z nakazem wyburzenia budynków i oddania danego obszaru na potrzeby walki z aktualnym zagrożeniem) – zajmowanie własności dotyczy zarówno nieruchomości jak i np. samochodów.
⦁ obowiązkowych badań lekarskich,
⦁ zakazów lub nakazów dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej i strajków pracowniczych, czasu pracy osób zatrudnionych (oddelegowywania pracowników do pomocy w zwalczaniu zagrożenia, np. pełnienia wart, zakazu podnoszenia cen na dane towary lub usługi, reglamentowanie określonych produktów),
⦁ nakazu udzielania pierwszej pomocy lub czynnego udziału w czasie określonych akcji,
⦁ zabezpieczania źródeł wody, miejsca składowania żywności lub ochrony dóbr kultury.
Czytaj także: Gowin podał się do dymisji! Emilewicz ma być nowym wicepremierem
Stan klęski żywiołowej – odszkodowania
Czy rzeczywiście jest tak, jak mówił wicepremier Gowin, który podał się dziś do dymisji, że po wprowadzeniu stanu klęski żywiołowej Polsce wystarczy środków finansowych na "góra trzy miesiące"?Czytaj także: Tylko dlatego nie ma stanu klęski żywiołowej?! Gowin: Pieniędzy starczy na trzy miesiące
Prof. Ewa Łętowska w rozmowie z "OKO.press" wyjaśnia, że jej zdaniem:
Była Rzeczniczka Praw Obywatelskich, sędzia Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku i NSA uważa, że władze celowo sugerują, że stan klęski żywiołowej mógłby być sporym obciążeniem finansowym dla państwa, ale fakty są zupełnie inne.To blef, szwindel, interesowna manipulacja, by obrzydzić stan klęski żywiołowej.
Zgodnie z ustawą o odszkodowaniach za ograniczanie praw obywatelskich z powodu stanów nadzwyczajnych "wielomilionowe odszkodowania w ogóle nie są możliwe". Przepisy wykluczają możliwość żądania rekompensaty za utracony zysk i wszelkie zmiany, które wynikają z sytuacji rynkowej. Prof. Łętowska mówi wprost, że twierdzenie, że nie można wprowadzić stanu klęski żywiołowej, bo "grożą nam gigantyczne odszkodowania" to "blef" i "szwindel".
– Dziś mamy taką sytuację. Jeden polityk chce zrobić wybory prezydenckie 10 maja, drugi polityk chce je przesunąć zmieniając Konstytucję, a opozycja chce wprowadzenia stanu klęski żywiołowej – zaznacza prof. Ewa Łętowska.
– Ale zmiana Konstytucji jest szaleństwem. Więc co robią politycy z partii, która chce ją zmienić? Mówią, że to jedyne rozwiązanie, bo nie można wprowadzić stanu klęski żywiołowej. I jednocześnie rozgłaszają, że na przeszkodzie są wielomiliardowe odszkodowania. To ma być ich alibi – wyjaśnia ekspertka. Jej zdaniem pomysł na głosowanie korespondencyjne w czasie wyborów prezydenckich to "szyderstwo nie tylko z Konstytucji, ale i z demokracji i z obywateli".
O szczegółach dotyczących stanów nadzwyczajnych, tj. m.in. stan klęski żywiołowej prof. Łętowska opowiedziała za pośrednictwem mediów społecznościowych.
Czytaj także: Krzysztof Materna po mistrzowsku "wyjaśnił", jak ma wyglądać głosowanie korespondencyjne
Najnowsze informacje na temat koronawirusa:
⦁ Hiszpania jest już na drugim miejscu na świecie pod względem zakażeń. Ponad 900 zgonów w ciągu doby⦁ Komu może pomóc krew tych, którzy wyleczyli się z covid-19?
⦁ Brytyjskie szpitale szykują się na dramat. Lekarze mają decydować, kogo odłączyć od respiratorów
źródło: prezydent.gov, lexlege.pl,