Żyjemy w Polsce, kraju w większości jednolitym rasowo, nie rozumiemy więc często, czym jest rasizm systemowy czy biały przywilej. Jednak mimo że ten problem nie dotyka naszej społeczności, to dotyka świata, w którym żyjemy. Obowiązkiem każdego empatycznej osoby, dla której prawa człowieka nie są tylko sloganem, jest więc edukowanie się w kwestii rasy i rasizmu – nawet jeśli jest to, a jest, trudne i niekomfortowe. Jeśli nie do końca rozumiesz, o co walczą obecnie Amerykanie, oburzeni śmiercią George'a Floyda, zacznij od seansu filmów i seriali dokumentalnych. Poniższa lista to doskonały początek nauki o tym trudnym, lecz ważnym – dla każdego człowieka, niezależnie od rasy i narodowości – temacie.
1. Nie jestem twoim murzynem (2016, NINATEKA)
Pisarz i aktywista James Baldwin był jedną z kluczowych postaci Ruchu Praw Obywatelskich w latach 50. i 60. XX wieku w Stanach Zjednoczonych. Nominowany do Oscara film "Nie jestem twoim murzynem", którego narratorem jest aktor Samuel L. Jackson, opowiada o walce Afroamerykanów o prawa obywatelskie przez pryzmat mocnych i mądrych słów Baldwina. Słów, które, mimo że padły dekady temu, są wciąż aktualne. Ważnym wątkiem dokumentu są również zabójstwa Martina Luthera Kinga i Malcolma X.2. XIII poprawka (2016, Netflix)
Nominowany do Oscara film dokumentalny "XIII poprawka" to ostre i niełatwe do oglądania spojrzenie na amerykańskie więziennictwo. Reżyserka Ava DuVernay snuje czarną historię Ameryki od czasów niewolnictwa do współczesności i udowadnia, że wymiar sprawiedliwości w USA jest skażony rasizmem systemowym i niesprawiedliwie (sic) traktuje Afroamerykanów. W więzieniach osadzonych jest bowiem tysiące czarnych obywateli, którzy popełnili drobne przestępstwa lub ich procesy sądowe były przeprowadzone w bezprawny sposób, a zyski z tego mają korporacje zarządzające placówkami więziennymi.3. LA 92 (2017, Netflix)
Zamieszki w Los Angeles w 1992 roku, zwane również Powstaniem Rodneya Kinga, to największe zamieszki w USA w XX wieku. Nie bez powodu wielu komentatorów porównuje protesty po śmierci George'a Floyda właśnie do nich. Tysiące oburzonych ludzi wyszło na ulice Miasta Aniołów, gdy ława przysięgłych uniewinniła czterech białych policjantów oskarżonych o pobicie czarnego taksówkarza Rodneya Kinga, mimo materiału dowodowego w formie nagrania z kamer. Wstrząsający dokument "LA 92" rekonstruuje wydarzenia z 1992 roku, które są jednym z najważniejszych momentów nie tylko czarnej historii w USA, ale całej współczesnej historii Stanów Zjednoczonych.4. Śmierć i życie Marshy P. Johnson (2017, Netflix)
Marsha P. Johnson była Afroamerykanką, transseksualistką i aktywistką, jedną z czołowych figur zamieszek na Stonewall w 1969 roku – kluczowym momencie historii społeczności LGBT. W latach 60. w USA była to mieszanka wybuchowa. Dokument Netflixa "Śmierć i życie Marshy P. Johnson" to celebracja życia Johnson, ale również dochodzenie w sprawie jej tajemniczej śmierci. Walka o prawa osób LGBT i Afroamerykanów jest w USA związana ze sobą od początku, warto więc obejrzeć dokument, który ją nam przybliża.5. Strong Island (2017, Netflix)
Nominowany do Oscara "Strong Island" to dokument true crime, w którym reżyser Yance Ford opowiada o zabójstwie swojego brata Williama. W kwietniu 1992 roku 24-letni czarnoskóry nauczyciel został zamordowany przez Marka P. Reilly'ego, 19-letniego białego sklepikarza. Złożona wyłącznie z białych osób ława przysięgłych uniewinniła zabójcę, który twierdził, że działał w obronie własnej. To poruszająca opowieść o rodzinie, żałobie oraz niesprawiedliwości rasowej w USA.6. Kto zabił Malcolma X? (2020, USA)
Serial Netflixa "Kto zabił Malcolma X?" to opowieść o jednym z przywódców ruchu Afroamerykanów w latach 50. i 60., antagoniście nastawionego pokojowo Martina Luthera Kinga. Produkcja nie tylko przypomina słowa i działania Malcolma X oraz rekonstruuje jego walkę o sprawiedliwość, ale również zadaje niewygodne pytania w sprawie jego zabójstwa w 1965 roku w Nowym Jorku.7. Czas: Historia Kaliefa Browdera (Netflix, 2017)
Złożony z sześciu części dokument "Czas: Historia Kaliefa Browdera", który został wyprodukowany przez Jaya Z, opowiada o 16-latku z Bronxu w Nowym Jorku, który został oskarżony o kradzież plecaka. Nastolatek spędził trzy lata w więzieniu – z czego dwa w izolatce – mimo że... nigdy nie został skazany. Został wypuszczony, dopiero gdy stwierdzono brak dowodów w sprawie. W wieku 22 lat – dwa lata po wyjściu na wolność – Browder popełnił samobójstwo. Serial Netflixa to mocne spojrzenie na niesprawiedliwe traktowanie mniejszości rasowych przez amerykański wymiar sprawiedliwości.