Narodowy Spis Powszechny już ruszył. Jest obowiązkowy nawet dla Polonii – i grożą wysokie kary
1 kwietnia 2021 roku miał wystartować Narodowy Spis Powszechny, za względu na pandemię po raz pierwszy prowadzony niemal wyłącznie online. Kto jednak chciał dziś przejść ze strony GUS-u do aplikacji spisowej, srogo się zawiódł. System, podobnie jak rejestracja na szczepienia, padł. Niemniej jednak nikogo z nas to nie ominie. Wyjaśniamy, jak będzie wyglądał tegoroczny Narodowy Spis Powszechny i odpowiadamy na najczęściej zadawane pytania.
Choć w czasach post-RODO zwykliśmy zastanawiać się dwa razy, zanim udzielimy komuś dostępu do swoich danych osobowych, Spis Narodowy służy przede wszystkim lepszemu zarządzaniu państwem, czemu ma służyć wgląd w życie codzienne jego obywateli. Zbiera bowiem dane o takich problemach społecznych, jak m.in. bezrobocie, niepełnosprawność, sytuacja mieszkaniowa, emigracja zarobkowa czy ograniczenia zdrowotne.
Co więcej, Polska jako państwo członkowskie Unii Europejskiej ma obowiązek przedstawiania danych o sytuacji demograficzno-społecznej i społeczno-ekonomicznej swoich mieszkańców.
Narodowy Spis Powszechny jest przeprowadzany co 10 lat, jak więc nietrudno policzyć, ostatni miał miejsce w 2011 roku. Był wówczas przeprowadzany metodą mieszaną – zarówno przez tzw. rachmistrzów spisowych, którzy odwiedzali Polki i Polaków w domach, jak i telefonicznie. I w 2011 roku dostępna była już metoda samospisu internetowego.
Narodowy Spis Powszechny – do kiedy potrwa?
W tym roku Narodowy Spis Powszechny wystartował (a raczej miał wystartować) pod hasłem "Liczymy się dla Polski". Potrwa od 1 kwietnia do 30 czerwca 2021 roku.
Nie wiadomo jeszcze, czy zostanie przedłużony ze względu na problemy z systemem informatycznym. Pandemia COVID-19 spowodowała, że główną metodą przeprowadzania badania ma być po raz pierwszy w historii samospis internetowy.
Dla osób, które z różnych powodów (np. podeszły wiek, stan zdrowia, brak dostępu do internetu) nie będą mogły wypełnić ankiety online, przewidziano możliwość uczestnictwa w spisie telefonicznym lub wizytę rachmistrza.
Spis Powszechny – jak zgłosić się do badania telefonicznego?
Jednak aby skorzystać z którejś z tych alternatyw, trzeba się pospieszyć – GUS będzie przyjmował zgłoszenia w tej sprawie tylko do 31 maja 2021 roku pod numerem telefonu infolinii spisowej: 22 279 99 99.Warto o tym pamiętać, bowiem za niewzięcie udziału w badaniu grożą kary nawet do 5 tys. złotych.
Udział w Narodowym Spisie Powszechnym jest obowiązkowy dla "osób fizycznych stale zamieszkałych lub czasowo przebywających w mieszkaniach, budynkach i innych zamieszkanych pomieszczeniach niebędących mieszkaniami na terenie Polski, a nawet osoby niemające miejsca zamieszkania".
Oznacza to, że w badaniach GUS-u muszą wziąć udział obcokrajowcy mieszkający w Polsce czasowo lub na stałe. Mimo zapowiedzi o uruchomieniu spisu także w językach angielskim, rosyjskim i ukraińskim, na stronie głównej aplikacji spisowej próżno szukać odnośników do innych wersji językowej.
Istnieje natomiast możliwość zobaczenia filmików z pytaniami dotyczącymi badania w języku migowym. Kliknięcie na jego symbol przenosi do podstrony, na której znajduje się informacja, że pytania dotyczące migrantów zostaną opublikowane do 9 kwietnia 2021 roku. Niestety, informacja została napisana w języku polskim.
Ponadto spis obejmuje też "mieszkania, budynki, obiekty zbiorowego zakwaterowania oraz zamieszkane pomieszczenia niebędące mieszkaniami". O niezamieszkanych lokalach obowiązek ma poinformować zarządzająca nimi osoba.
Narodowy Spis Powszechny – jak się zarejestrować?
Do aplikacji internetowej GUS-u służącej do wzięcia udziału w Narodowym Spisie Powszechnym można się zalogować na dwa sposoby: wprowadzając numer PESEL i nazwisko rodowe matki lub też przy pomocy profilu zaufanego.Co ważne, na udzielenie odpowiedzi na pytania będziemy mieli jedynie 14 dni od daty rejestracji w systemie.
W aplikacji GUS-u można też przeczytać następującą formułę:
"Zgodnie z art. 28.1 ustawy z dnia 9 sierpnia 2019 r. o narodowym spisie powszechnym ludności i mieszkań w 2021 r., osoby fizyczne przekazujące dane w ramach spisu powszechnego są obowiązane do udzielania dokładnych, wyczerpujących i zgodnych z prawdą odpowiedzi w zakresie tematów objętych spisem."
Narodowy Spis Powszechny – pytania i zagadnienia
W formularzu spisowym znajdziemy kilkadziesiąt pytań. W niektórych z nich odpowiedź będziemy wybierali z listy lub zaznaczali opcje "tak" lub "nie", w innych natomiast odpowiedź będzie można wpisać samodzielnie.Narodowy Spis Powszechny zbiera informacja takie jak między innymi:imiona i nazwiskonumer PESELdata urodzenia
- płeć
- wiek
- stan cywilny
- obywatelstwo
- adres zamieszkania
- kraj urodzenia
- aktywność zawodowa
- lokalizacja miejsce pracy
- rodzaj działalności zakładu pracy
- wykonywany zawód
- rodzaj zatrudnienia
- wymiar czasu pracy
- źródła utrzymania
- pobierane świadczenia
- wykształcenie
- prawne orzeczenie o niepełnosprawności lub niezdolności do pracy
- stopień niepełnosprawności
- schorzenia powodujące trudności w wykonywaniu codziennych czynności
- okres zamieszkania w obecnym miejscu
- poprzednie miejsce zamieszkania
- pobyt zagranicą dłuższy niż rok
- język, którym posługują się domownicy
- wyznanie religijne
- liczba osób w mieszkaniu
- liczba pokoi w mieszkaniu
- sposób ogrzewania mieszkania
- rodzaj budynku, w którym znajduje się mieszkanie
- powierzchnia użytkowa mieszkania
- własność mieszkania
Najdokładniejsze pytania znajdują się w części "kwestionariusz osobowy". Trzeba być tu przygotowanym na odpowiedzenia na następujące pytania:
Jaki jest Pana(i) kraj urodzenia (według obecnych granic państw)?
Jaki jest Pana(i) kraj obywatelstwa?
Gdzie Pan(i) mieszkał(a) rok temu (31 marca 2020 roku)?
Od kiedy mieszkał(a) Pan(i) w miejscowości aktualnego zamieszkania?
Czy kiedykolwiek przebywał(a) Pan(i) za granicą przez co najmniej rok?
Jaki jest Pana(i) stan cywilny?
Czy pozostaje Pan(i) w związku niesformalizowanym z inną osobą?
Jaki jest Pana(i) najwyższy ukończony poziom wykształcenia?
Jaka jest Pana(i) narodowość?
Czy odczuwa Pan(i) przynależność także do innego narodu lub wspólnoty etnicznej?
Jakim językiem(ami) zazwyczaj posługuje się Pan(i) w domu?
Do jakiego wyznania religijnego (kościoła lub związku wyznaniowego) Pan(i) należy?
Czy ma Pan(i) ograniczoną zdolność wykonywania codziennych czynności spowodowaną problemami zdrowotnymi trwającymi 6 miesięcy lub dłużej?
Proszę wskazać występujące u Pana(i) obecnie grupy schorzeń powodujące trudności w wykonywaniu codziennych czynności.
Która ze wskazanych grup schorzeń stanowi główną przyczynę odczuwanych przez Pana(ią) ograniczeń/trudności?
Czy posiada Pan(i) aktualne orzeczenie o niepełnosprawności, stopniu niepełnosprawności, niezdolności do pracy lub inwalidztwie?
Czy w tygodniu od 25 do 31 marca 2021 r. wykonywał(a) Pan(i) jakąkolwiek pracę przynoszącą zarobek lub dochód bądź pomagał(a) bez umownego wynagrodzenia w rodzinnej działalności gospodarczej?
Czy we wskazanym tygodniu miał(a) Pan(i) pracę, ale jej czasowo nie wykonywał(a) z powodu urlopu (w tym wypoczynkowego, macierzyńskiego, rodzicielskiego), choroby, opieki nad inną osobą, złych warunków pogodowych itp.?
Czy w okresie od 1 do 31 marca 2021 r. aktywnie poszukiwał(a) Pan(i) pracy?
W jakim zawodzie Pan(i) pracował(a)?
Proszę podać miejsce wykonywania pracy głównej.
Jaki przeważający rodzaj działalności prowadziła instytucja/firma, która była Pana(i) głównym miejscem pracy?
Czy pracował(a) Pan(i) jako: (na liście znajdują się m.in. pracownik, pracujący na własny rachunek, praktykant).
W związku z narastającymi w Polsce nastrojami antyklerykalnymi szczególne emocje budzi w tym roku pytanie o wyznanie religijne. W mediach społecznościowych nie brakuje akcji przypominających, żeby w ankiecie zaznaczyć odpowiedź "nie należę do żadnego wyznania" (oczywiście o ile to prawda).
Już w przypadku Narodowego Spisu Powszechnego w 2011 roku GUS-owi zarzucano, że pytanie sugeruje, że katolicyzm jest odpowiedzią domyślną w przypadku osób ochrzczonych, które niekoniecznie są osobami wierzącymi. I w tym roku pytanie dotyczy nie wiary ankietowanych, ale "przynależności do wyznania", co jest w tym przypadku dość istotne.
Wedle danych zgromadzonych podczas poprzedniego Spisu Powszechnego do Kościoła katolickiego należało ponad 33 miliony z nas. 929 tys. Polek i Polaków zadeklarowało, że nie należy do żadnego wyznania. Tymczasem dane CBOS-u pokazują, że w praktykach religijnych uczestniczy zaledwie około 30 proc. obywateli.
Narodowym Spisie Powszechny 2021 jest dostępny POD TYM ADRESEM
Wszelkie pytania dotyczące spisu można zadawać na uruchomionej przez GUS specjalnej infolinii pod numerem telefonu: 22 279 99 99
Czytaj także: Jak dokonać apostazji? Wyjaśniamy, jak wyglądają procedury wystąpienia z Kościoła katolickiego