1. Pilaw (pilaf)

Na początek nadmieńmy, że w tradycyjnej kuchni tureckiej dużą popularnością cieszą się stosunkowo proste i dość łatwe w przygotowaniu potrawy: często na bazie różnych rodzajów kaszy (np. bulgur) lub ryżu. Dobrym przykładem jest pilaw (lub też pilaf).

Jest to danie, które z rejonu Turcji szybko powędrowało dalej, znajdując swoje miejsce w również kuchniach krajów bałkańskich i Azji Środkowej. Zazwyczaj stanowi dodatek do dania głównego.

Pilaw jest połączeniem ryżu lub bulguru z kawałkami mięsa (baraniną, drobiem, rybami lub skorupiakami) i warzywami w pikantnej, dzięki ostrym przyprawom, odsłonie. Wszystkie te składniki gotuje się razem, a następnie parzy. Jednocześnie pilaf to technika gotowania ryżu na sypko, w której pozbywamy się wcześniej z niego skrobi, myjąc ryż i namaczając go przez noc.

2. Burek (Börek)

Kolejną turecką (a dokładniej perską) potrawą rozpropagowaną w pobliskich krajach jest börek, u nas określany też jako burek lub borek (od tureckiego "bur", czyli zwijać). Chodzi o coś w rodzaju pierożków. Są to nadziewane farszem serowym, warzywnym lub mięsnym, placki z cienkiego ciasta filo lub yufka.

Kilka warstw cieniutkich placków z mąki, soli i oliwy jest przekładanych najczęściej nadzieniem z sera feta, pietruszki, szpinaku i ziemniaków, czasem też mięsa mielonego (jagnięciny lub wołowiny), a następnie zapiekanych.

Potem są zazwyczaj składane jak nasze naleśniki w trójkąty (to burek wodny, tj. su böreği) albo zwijane niczym cygara (sigara böreği).

3. Dolma i sarma, czyli tureckie gołąbki

Dolma (z tureckiego: "faszerowany") to nie jedno danie, a grupa faszerowanych potraw pochodząca z czasów Imperium Osmańskiego, sztandarowa również dla współczesnej kuchni tureckiej (jak i bałkańskiej, greckiej, azerskiej czy irańskiej).

W przypadku większości dolm wydrąża się, wypełnia nadzieniem i gotuje najczęściej warzywa (np. cebulę, paprykę czy królowe kuchni tureckiej: bakłażana i cukinię), a czasem również owoce (np. śliwki lub melony), podroby oraz owoce morza.

Farsz zazwyczaj stanowią mięso, ryż (czasem kasza bulgur), papryka, orzeszki piniowe, cebula i oliwa z dodatkiem przypraw. Są też dolmy bezmięsne, nazywane "fałszywymi". Te pierwsze zawsze są serwowane na ciepło z jogurtem. Zaś te wegetariańskie można podawać na zimno, jako przystawki (meze).

Być może najpopularniejszym rodzajem dolmy jest jednak sarma (od "sarmak", czyli zawijać), która przypomina nasze gołąbki, bowiem farsz jest zawijany w liście: najczęściej winogron, ale czasami także kapusty. Sarmę podaje są podobnie jak pozostałe dolmy: na zimno lub ciepło; mięsne lub bezmięsne.

4. Baklawa (baklava)

To teraz coś na słodko (a w zasadzie bardzo słodko) w wersji fast-food. Baklawa (baklava) jest robiona z kilku warstw cienkiego niczym papier ciasta filo posmarowanego masłem. Środek nadziewany jest rozdrobnionymi orzechami włoskimi lub laskowymi i pistacjami zmieszanymi z miodem, cynamonem lub cukrem.

Całość jest następnie pieczona, a na koniec polewana syropem z wody, cukru i soku wyciśniętego z cytryny. Jest to popularny deser zarówno w Turcji, jak i w krajach sąsiednich.

5. Mercimek Corbasi (zupa z soczewicy)

W Turcji na miłośników jedzenia czeka też wiele dobrych zup, w tym mercimek corbasi (tur. mercimek çorbası). Tę prostą, a zarazem niezwykle pożywną kremową zupę z soczewicy bardzo łatwo zrobić. Dodaje się do niej także zazwyczaj pomidory, marchew, cebulę, cytrynę i podaje z chlebem.

Mercimek corbasi gości często na stołach Turków, jest również serwowana w hotelach. Najczęściej jada się ją zimą oraz po zmierzchu w czasie ramadanu, gdy nie obowiązuje dzienny post.

6. Mercimek koftesi

Czas na potrawę wegetariańską, która z pewnością może przypaść do gustu również miłośnikom mięsa. Może być jako danie główne, ale także przystawka lub przekąska. Mercimek koftesi (tur. mercimek köftesi) to coś w rodzaju podłużnych kotlecików uformowanych z masy zrobionej z ugotowanych: kaszy bulgur (ewentualnie kuskus) i soczewicy, z podsmażonymi pomidorami, cebulą i pietruszką.

Mercimek koftesi tradycyjnie robi się w wersji pikantnej, a kotleciki podaje się z chrupiącą sałatą oraz sokiem z cytryny.

7. Imam bayildi (omdlały imam)

lmam bayildi (tur. imam bayıldı) jest wegetariańską wersją dania karniyarik (tur. karnıyarık, co oznacza "rozpruty brzuch"). To zapiekany w oliwie z oliwek bakłażan, który jest faszerowany cebulą, pomidorami i czosnkiem. Jego, w przeciwieństwie do wersji mięsnej, serwuje się na zimno z pieczywem. Przeważnie służy jako przystawka do alkoholu. Cieszy się popularnością także na Bałkanach i w świecie arabskim.

W języku tureckim "İmam bayıldı" oznacza "omdlałego imama". Nazwa ta pochodzi od reakcji pewnego tureckiego imama, który po skosztowaniu dania przygotowanego przez swoją żonę miał omdleć. Według różnych legend zareagował tak albo na wysoką cenę użytych przypraw albo na oryginalny smak potrawy.

8. Simit, znane jako tureckie bajgle

Wywodzący się ze Stambułu (pierwsze źródła pochodzą z XVI w.) simit to pieczywo wyglądające podobnie do żydowskich bajgli (dlatego też określa się je często jako tureckie bajgle), jednak jest bardziej chrupiące, ponieważ piecze się je na kamiennym piecu, a nie obgotowuje w wodzie.

Simit przygotowywany jest z mąki pszennej, drożdży, wody, winogronowej melasy i soli. Posypuje się go najczęściej ziarnami sezamu, czasem jednak można użyć nasion lnu, słonecznika czy maku. Wielkość wypieków i ich chrupkość jest różna, w zależności od rejonu Turcji.

9. Lokum (z kawą po turecku)

Będąc na wakacjach w Turcji, musimy spróbować lokum, znanego także jako turecki przysmak. Jest to deser, o którym pod polską nazwą rachatłukum pisał też Henryk Sienkiewicz w "Panu Wołodyjowskim" i określał go mianem orientalnego przysmaku.

Lokum to twarda galaretka przygotowywana z cukru oraz skrobi pszennej lub mąki ziemniaczanej/kukurydzianej, często barwiona i aromatyzowana wodą różaną, wanilią albo miętą. Można dodawać też np. wiórki kokosowe, rodzynki, orzechy i cukier puder.

Zazwyczaj galaretkę kroi się w niewielkie kosteczki lub formuje w ruloniki i podaje zamiast ciasteczek do kawy po turecku, parzonej w miedzianym tygielku i serwowanej w małych filiżankach.

10. Lahmacun, czyli turecka pizza

Lahmacun to danie rozpowszechnione w krajach, których terytorium należało wcześniej do Imperium Osmańskiego, takich jak Turcja, Armenia czy Syria. Nazywa się je turecką pizzą (lub ormiańską).

Składa się z podpłomyków (cienkiego, chrupiącego ciasta) uformowanego w lekko podłużny placek i zapiekanego z mięsem wołowym lub jagnięcym, pomidorami, czerwoną papryką, pietruszką, cebulą, czosnkiem, ziołami i przyprawione chili. Można do niego dodać również świeże warzywa i sok z cytryny.

Ciasto można również zawijać w rulon wokół pomidorków, papryki, cebuli, sałaty, pikli, pieczonego bakłażana i pietruszki. Lahmacun można często dostać na stoiskach z fast-foodem.

11. Kotleciki icli kofte

Icli kofte (tur. içli köfte) nazywane są kotlecikami (lub klopsikami), jednak są robione inaczej niż te znane z polskiej kuchni. W tureckim daniu nie ma panierki. Zamiast tego przygotowuje się ciasto z kaszy bulgur, kaszy manny, mąki, jajka, pasty pieprzowej i przypraw.

Ciasto jest potem nadziewane podsmażoną masą zrobioną z mięsa (najczęściej wołowego), cebuli, pasty paprykowej, pietruszki i przypraw (czasem też orzechów). Dopiero tak przygotowane kotleciki smaży się w głębokim tłuszczu.

W przeciwieństwie do wielu innych dań ich przygotowanie jest bardziej czasochłonne i trudniejsze, stąd najczęściej podaje się je w tureckich domach podczas bardziej uroczystych okazji.

12. Manti

Pierożki manti to kolejna turecka potrawa, która cieszy się także dużą popularnością w krajach kuchni bałkańskiej i kaukaskiej. Przywodzą na myśl polskie uszka, przy czym są mniejsze i inaczej składane: w "paczuszki".

Ciasto jest faszerowane mielonym mięsem jagnięcym. Manti są serwowane z sosem jogurtowym lub pomidorowym z dodatkiem czosnku, pieprzu i ostrej papryki. Można je jednak podawać także w rosole.

Miejsce honorowe: herbata i kawa

Wcześniej wspominaliśmy o kawie po turecku, która cieszy się ogromną popularnością. Narodowym napojem Turków jest też – a może przede wszystkim – herbata, którą pije się wszędzie i zawsze: zarówno w chłodne, jak i gorące dni.

Istotny jest, tak jak w przypadku kawy, również rytuał jej parzenia. Herbatę przyrządza się w podwójnym metalowym imbryku. W górnej części z liści tureckiej herbaty powstaje esencja, którą potem rozcieńczamy dowolną ilością wrzątku znajdującą się w dolnej części czajniczka.

Taki napar podaje się niewielkich filiżankach przypominających główki tulipanów i słodzi dużą ilością cukru.