Bez dobrej diagnostyki nie ma optymalnego leczenia nowotworów. Koalicja stworzy jednolite standardy

Dzięki rozwijaniu metod operacyjnych i zastępowaniu klasycznej chemioterapii leczeniem ukierunkowanym na cele molekularne i immunoterapią, o wielu wcześniej śmiertelnych nowotworach dziś mówi się w kategoriach choroby przewlekłej.

U podłoża tego postępu znajduje się nowoczesna diagnostyka, która również rozwija się w zawrotnym tempie. Wprowadzane są nowoczesne metody diagnostyczne, odkrywane nowe mutacje i nowe predyktory do kolejnych badanych terapii.

Niestety w Polsce, mimo dostępu do wielu nowoczesnych terapii, statystyki wciąż nie są optymistyczne. Na nowotwory choruje coraz więcej osób i wciąż wiele osób umiera z tego powodu. Z jednej strony unikamy badań profilaktycznych i zgłaszamy się do lekarza zbyt późno, gdy choroba nie daje się już skutecznie leczyć. Z drugiej strony wciąż wiele ośrodków nie wykonuje pełnej diagnostyki, bo nie zawsze ma umowę z wyspecjalizowanym laboratorium, a tym samym zamyka pacjentom drogę do optymalnego leczenia.

Stąd inicjatywa specjalistów zajmujących się nowotworami kobiecymi, którzy chcą w pełni wykorzystać postęp nauki w leczeniu pacjentek. Chodzi o stworzenie wspólnych algorytmów postępowania klinicystów, patomorfologów, genetyków i diagnostów molekularnych, a następnie - w oparciu o powstałe algorytmy - opracowanie opisów procedur, które umożliwiłyby ich praktyczne zastosowanie oraz finansowanie.

Zająć ma się tym powołana właśnie Koalicja Diagnostyczno Kliniczna na rzecz diagnostyki i optymalizacji leczenia nowotworów kobiecych (KDK). 

To inicjatywa Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej.

Badania molekularne kluczem do optymalnej terapii

Obecnie, dzięki badaniom molekularnym, czyli m.in. odpowiedniemu oznaczeniu mutacji czy predyktorów, które odpowiadają za wystąpienie danego nowotworu u pacjentki, możliwe jest spersonalizowane leczenie, zaplanowanie terapii już na etapie leczenia operacyjnego i wdrożenie nowoczesnej farmakoterapii.

To też droga do tego, aby uniknąć obciążających terapii u pacjentów, u których one nie mają szansy zadziałać.

Szersze stosowanie terapii celowanych oraz immunoterapii już spowodowało, że wiele nowotworów z chorób śmiertelnych stało się chorobami przewlekłymi, m.in. w niektórych nowotworach ginekologicznych czy raku piersi.

Wciąż jednak są ośrodki, gdzie leczy się nowotwory "po staremu".

Trzeba dać szansę na skuteczne leczenie wszystkim pacjentom bez względu na miejsce zamieszkania, a więc wszystkie ośrodki powinny wykonywać nowoczesną diagnostykę pozwalającą zidentyfikować konkretny typ nowotworu i umożliwić tym samym celowane leczenie.

– Obecnie, bez dostępu do diagnostyki molekularnej, pacjentki chore onkologicznie nie mają szansy otrzymać optymalnej terapii – mówi kierownik merytoryczny projektu, prof. Mariusz Bidziński, Konsultant krajowy w dziedzinie ginekologii onkologicznej.

Dlatego niezbędne jest ustrukturyzowanie modelu diagnostycznego w nowotworach kobiecych, a co za tym idzie stworzenie jednolitego standardu postępowania diagnostycznego i prezentacji wyników. – Chcielibyśmy, aby koalicja stała się interdyscyplinarnym ciałem zrzeszającym stowarzyszenia, fundacje, instytuty naukowe i inne instytucje zaangażowane w diagnozowanie i leczenie raka. Wierzymy, że wspólnie opracujemy skutecznie algorytmy optymalizacji diagnostyki i terapii oraz przygotujemy się na dalsze wyzwania, jakie stawia przed nami postęp nauki – zapowiada prof. Włodzimierz Sawicki, prezes Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej.

Cztery zespoły

W ramach prac koalicji powołane zostaną cztery zespoły robocze:

• kliniczny,
• patomorfologiczny,
• diagnostyczno-genetyczny
• systemowy.

W pierwszej kolejności zespoły: kliniczny, patomorfologiczny oraz diagnostyczny będą wypracowywały własną ścieżkę diagnostyczną lub kliniczną, a następnie w pracach międzyzespołowych zostanie wypracowana wspólna, optymalna ścieżka diagnostyczno-kliniczna dla poszczególnych nowotworów.

Następnie zespół systemowy zaproponuje możliwe rozwiązania systemowe, uwzględniające obecną sytuację legislacyjną i możliwości prawne.

Jak tłumaczy prof. Mariusz Bidziński, chodzi o stworzenie gotowych do zaimplementowania ścieżek diagnostyczno-klinicznych. Zapowiada, że w pierwszej kolejności koalicja skupi się na raku endometrium. Pierwsze efekty prac zespół chce zaprezentować jeszcze w pierwszej połowie tego roku.

– Wierzymy, że dzięki skoordynowanej współpracy na linii klinicysta - patomorfolog -diagnosta molekularny osiągniemy sukces, który będzie przekładalny na inne nowotwory – podsumowuje prof. Mariusz Bidziński.

Główne cele koalicji to:

• wypracowanie jednolitych standardów i ścieżek postępowania w diagnostyce molekularnej nowotworów kobiecych dla całego kraju,
• wypracowanie wspólnych, interdyscyplinarnych sylabusów (schematów) postępowania na styku patomorfolog / diagnosta / klinicysta/genetyk,
• stworzenie rozwiązań systemowych na bazie opracowań KDK i współpraca z decydentami, w celu wprowadzenia tych rozwiązań w system,
• przygotowanie programu szkoleń dla diagnostów i lekarzy (zarówno patomorfologów, jak i klinicystów) w oparciu o wypracowane przez KDK rozwiązania,
• opracowanie i wdrożenie narzędzi ułatwiających diagnostom i lekarzom korzystanie z wypracowanych rozwiązań,
• opracowanie i wdrożenie działań edukacyjnych i PR budujących świadomość i rangę problemu.

Udział w pracach Koalicji potwierdziły: Polskie Towarzystwo Ginekologii Onkologicznej (inicjator Koalicji), Polskie Towarzystwo Patologów,Polskie Towarzystwo Genetyki Człowieka, Polskie Towarzystwo Onkologiczne, Polskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej, Stowarzyszenie Kobiet Onkologii Polskiej RAKMISJA, IFIC Polska, Polska Koalicja Medycyny Personalizowanej, Polskie Towarzystwo Koderów Medycznych, Instytut Zdrowia Uczelni Łazarskiego, Narodowy Instytut Onkologii Narodowy im. Marii Skłodowskiej-Curie, Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie, Dolnośląskie Centrum Onkologii, Pulmonologii i Hematologii, Świętokrzyskie Centrum Onkologii.