Toksyczna kultura dietetyczna w Polsce? Większość prób bycia na diecie kończy się porażką

W Polsce problem nadwagi i otyłości dotyka już ponad 60 proc. społeczeństwa, stanowiąc palące wyzwanie dla zdrowia publicznego i indywidualnego.

Walka z niepożądanymi kilogramami oparta na kolejnych modnych dietach to często długa i żmudna droga, pełna bezskutecznych zmagań trwających latami.

Osoby borykające się z nadmierną masą ciała często dochodzą do momentu desperacji, sięgając po radykalne środki w nadziei na schudnięcie. Dodatkowo są bombardowane sprzecznymi komunikatami na temat diety, otoczone presją społeczną i oczekiwaniami dotyczącymi wyglądu, więc wiele z nich odczuwa spadek samooceny i obawia się krytyki ze strony innych.

Wielokrotne próby

Raport "Zmierzch Toksycznej Kultury Dietetycznej w Polsce" pokazał, że 2/3 osób, które podejmują próby odchudzania, powtarza ten proces wielokrotnie. Raport powstał w ramach kampanii pod tym samym tytułem, której partnerem merytorycznym jest Polskie Towarzystwo Medycyny Stylu Życia.

Badania pokazały, że co dziesiąta osoba starała się schudnąć więcej niż pięciokrotnie w ciągu ostatnich 5 lat. Co więcej, aż 30 proc. badanych uważających, że ważą za dużo, postrzega siebie negatywnie.

Próby odchudzania podejmowało 59 proc. Polaków (67 proc. kobiet i 51 prof. mężczyzn). 63 proc. z tych, którzy byli na dietach nie korzystało z konsultacji z dietetykiem. Co druga osoba, która się odchudzała zaczęła przed 26 r. życia, a co czwarta - przed 18. r. życia.

2/3 tych, którzy podejmowali próby odchudzania, robiło to wielokrotnie w przeciągu ostatnich 5 lat.

Głodowe diety i niedobory

Najczęściej stosowane były diety restrykcyjne i niedoborowe. 37 proc. osób przyznało, że w trakcie diety stale odczuwali głód.

43 proc. badanych deklarowało, że stosowało dietę z wykluczeniem cukru, 35 proc. - dietę niskokaloryczną, a 17 proc. - warzywno-owocową. 4/5 osób, które się odchudzały, deklarowało negatywne przekonania o dietach.

To wszystko powodowało, że podejmowane próby były przerywane i bezskuteczne. 28 proc. badanych przyznało, że było im ciężko trzymać się założonego planu dietetycznego, 27 proc. - nie osiągnęło zadowalającego efektu, 21 proc. stwierdziło, że dieta trwała dla nich za długo, a 17 proc. - że dieta nie była sycąca.

Co utrudnia odchudzanie? 59 proc. badanych oceniło, że była to wysoka cena produktów dietetycznych, 48 proc. - rezygnacja z ulubionych produktów i przekąsek, 48 proc. - ogólny brak motywacji, 47 proc. - brak satysfakcjonujących efektów w krótkim czasie od rozpoczęcia diety.

Ponadto 67 proc. osób odchudzających się doświadczyło negatywnych konsekwencji złej diety. Najczęściej wymieniane to efekt jo-jo, utrata motywacji do podejmowania dalszych prób odchudzania, frustracja, wyrzuty sumienia z powodu jedzenia. 

Błędne koło i zniechęcenie

Powszechne stosowanie szkodliwych, restrykcyjnych diet niedoborowych pogłębia problem nadwagi i otyłości, stając się często błędnym kołem w walce o zdrowie i samopoczucie.

– Próby odchudzania na własną rękę za pomocą modnych diet, często o niewystarczającej kaloryczności, zazwyczaj kończą się niepowodzeniem, co rodzi poczucie porażki i zniechęcenie do dalszych prób – komentuje Anna Kowalczyk-Soszyńska, psychodietetyczka Centrum Respo.

Jak dodaje, skuteczne odchudzanie wymaga holistycznego podejścia, uwzględniającego zarówno aspekty fizyczne, jak i psychiczne. Podstawą jest "zbudowanie zdrowej relacji z jedzeniem i własnym ciałem, aby stworzyć trwałe i dobre zmiany w stylu życia".

– W obliczu rosnącego problemu nadwagi i otyłości nie możemy bagatelizować roli niepełnowartościowych modeli dietetycznych i łatwo dostępnych treści na platformach społecznościowych, które tylko pogłębiają ten problem. Osoby, które podejmują się odchudzania więcej niż pięciokrotnie, często znajdują się pod ogromną presją związanych z tym informacji, co może prowadzić do pogorszenia ich stanu psychicznego – alarmuje dr Daniel Śliż, specjalista chorób wewnętrznych i zdrowia publicznego. 

Zwraca uwagę, że niepokojąco mały odsetek osób decyduje się na skorzystanie z konsultacji z dietetykiem, preferując samodzielne poszukiwanie informacji w internecie.

To - jak ostrzega ekspert - niesie ze sobą ryzyko nieprawidłowych praktyk żywieniowych, które w długoterminowej perspektywie mogą skutkować negatywnymi konsekwencjami dla zdrowia.

Dlatego celem kampanii jest budowanie nowego społecznego podejścia do diety i odchudzania. Opierać się ma ono na szacunku do własnego ciała, dbałości o dobrostan psychiczny oraz solidnym fundamencie wiedzy naukowej, jednocześnie uwzględniając realia codziennego życia i wyzwania związane z odchudzaniem.

Po drugiej stronie jest człowiek 

– Jeśli faktycznie ważymy za dużo, warto zadbać o siebie i zareagować – nie przesadną paniką, ale też i nieignorowaniem sytuacji. Obwinianie się również nic nie da. Takie strategie tylko pogorszą nasz dobrostan psychiczny.  Myśląc o sobie negatywnie, zamykamy się w sobie, co może z kolei sabotować drogę ku zdrowiu. Ignorowanie problemu nie sprawi z kolei, że on zniknie. Będzie stopniowo zatruwał naszą samoocenę i pogłębiał poczucie braku kontroli nad własnym życiem – komentuje Katarzyna Kucewicz, psycholożka i psychoterapeutka. 

Dlaczego chcemy schudnąć?

Dlaczego tak wielu z nas pragnie schudnąć?

Istnieje wiele powodów. Wśród najczęstszych przyczyn badani wskazywali pragnienie poprawy wyglądu (61 proc.) oraz chęć podobania się sobie (44 proc.).

Co czwarta osoba (24 proc.) bardziej skupia się na osiągnięciu satysfakcji z własnego wyglądu niż na zadowoleniu innych.

Ponadto wiele osób dąży do poprawy samopoczucia (55 proc.), zdrowia (58 proc.), kondycji fizycznej (55 proc.), a także jakości życia (41 proc.).

– Motywacja do schudnięcia bierze się najczęściej z głębokich i podstawowych potrzeb: akceptacji, miłości, zadbania o siebie, poczucie sprawczości i własnej wartości – dodaje Anna Kowalczyk-Soszyńska.

Jak skutecznie i bezstresowo schudnąć?

Niezależnie od indywidualnych wyzwań związanych z kontrolą wagi, kluczowe jest zdanie sobie sprawy z konieczności podejścia do odchudzania w sposób mądry i odpowiedzialny.

– Kluczem jest zrozumienie, że istnieją cztery główne obszary, na których należy się skupić, aby osiągnąć skuteczne, zdrowe efekty, bez stresu i niepotrzebnych restrykcji. Dieta odgrywa kluczową rolę, ale równie ważna jest właściwa opieka. Samodzielnie często nie jesteśmy w stanie odpowiednio dobrać diety do naszych indywidualnych potrzeb, dlatego wsparcie specjalisty jest nieocenione. Dietetyk nie tylko pomoże w dopasowaniu diety, ale także będzie motywacją w trudnych chwilach zwątpienia –podkreśla dietetyczka i edukatorka, doktor nauk o technologii żywności i żywienia, Małgorzata Jackowska.

Oprócz diety i opieki skuteczne i bezstresowe odchudzanie powinno opierać się także na budowaniu trwałych nawyków oraz aktywności fizycznej. Eksperci przekonują, że stopniowe utrwalenie nawyków pomoże utrzymać efekty na lata. Jeżeli zaś chodzi o aktywność fizyczną, to musi być ona zgodna z tobą. Jeżeli nie lubisz biegać, to nie biegaj na siłę, ale znajdź inną formę aktywności, którą lubisz, np. taniec, czy jazdę na rowerze.

– Wszystkie te elementy są kluczowe dla osiągnięcia sukcesu w procesie odchudzania i utrzymania efektów na resztę życia – podkreśla Małgorzata Jackowska.

Więcej informacji znaleźć można na stronie kampanii.