Czy sztuka może sygnalizować zbliżające się niebezpieczeństwo? Rajmund Ziemski udowadnia, że tak
Rajmund Ziemski (1930-2005) jest zaliczany do grona czołowych polskich malarzy drugiej połowy XX wieku. Uznawany jest za jednego z najwybitniejszych przedstawicieli nurtu abstrakcji niegeometrycznej. To wizjoner i prekursor jakże aktualnych dziś tematów z obszaru ekologii, zagrożeń cywilizacyjnych oraz świata ludzkich i nieludzkich emocji.
Na wystawie zobaczymy obrazy artysty z dwóch cyklów – „Ptaki” i „Oczy”, w których Ziemski uwrażliwia odbiorców na kwestie ekologii, sytuacji i odpowiedzialności człowieka wobec innych gatunków i całego istnienia. O swoich płótnach mówił jak o ostrzegawczych komunikatach: Współczesna cywilizacja zafundowała nam tyle gróźb, z groźbą atomowej zagłady na czele, że sądzę, iż podstawowym zadaniem artystów w tej chwili jest: ostrzegać. I to właśnie chcę robić. Moje obrazy nie mówią o urokach świata, a przestrzegają przed najgorszym, przed obłędem, przed dehumanizacją. Moje intencje są jasne. Obawa wynikająca z troski i miłości to zupełnie coś innego niż przerażenie.
Zarówno cykl Ptaki, jak i Oczy daje nam możliwość bezpośredniego spotkania z ludzko-nieludzkimi hybrydami. Zanurzone w toksycznych substancjach i odpadach oczy wpatrują się w widza. W obrazach tych czuć bliskość do Mortonowskiej „lepkości” i toksyczności krajobrazu antropocenu. (…) W czasach polikryzysów, w obliczu katastrofy klimatycznej i widma wojny obrazy Rajmunda Ziemskiego są niezwykle aktualne – komentuje swój wybór Diana Lelonek, kuratorka wystawy „System wczesnego ostrzegania”.
Nazwa wystawy „System wczesnego ostrzegania” bierze się z funkcji, jaką w kopalniach XX wieku pełniła klatka z kanarkiem. Stanowiła ona „żywy” czujnik, który ostrzegał górników przed niebezpieczeństwem wybuchu. Czy podobną rolę pełnią artyści? Czy intuicja artystek i artystów może być również traktowana jako „system wczesnego ostrzegania”? Czy poprzez swoją twórczość i zaangażowanie są w stanie zasygnalizować zbliżające się niebezpieczeństwo? Pytania te stawia kuratorka wystawy.
Wystawa „System wczesnego ostrzegania” koncentruje się na temacie współistnienia ludzi i ptaków. Ptaki są współmieszkańcami miast, współdzielą przestrzeń miejską razem z ludźmi. Są jednocześnie ofiarami działalności człowieka – wiele gatunków znika z naszego krajobrazu, ich populacja maleje. Z drugiej strony, ptaki świetnie przystosowują się do trudnych warunków życia i podejmują różne strategie przetrwania oraz przystosowania się do trudnej rzeczywistości.
Ten właśnie temat podejmują projekty Anny Siekierskiej, Małgorzaty Gurowskiej i Agaty Szydłowskiej, które zobaczymy na wystawie przygotowanej przez Lelonek. Wielkoformatowe ptaki Matthiasa Garffa wykonane z odpadów i złomu nawiązują z kolei do ptasich wizerunków na obrazach Ziemskiego.
Wspólne wielowarstwowe uwikłania ciał ludzkich i nie-ludzkich zobaczymy w pracy wideo Weroniki Zalewskiej. Temat kryzysu klimatycznego i wyzwań, jakie stoją przed ludzkością podejmuje wprost projekt Bartka Zalewskiego. Joanna Rajkowska natomiast w przejmującym cyklu poświęconym Strefie Gazy opowiada nam o tym, jak ludobójstwo idzie w parze ze zniszczeniem całego ekosystemu. Wystawa „System wczesnego ostrzegania” jest kolejnym projektem podejmującym temat dorobku artystycznego Rajmunda Ziemskiego.
Realizacja wystawy umożliwia symboliczny powrót Rajmunda Ziemskiego do Akademii, z przesłaniem dla młodych artystów o niezwykle odpowiedzialnej roli artysty malarza we współczesnym świecie. To kolejny krok do przywrócenia tego wybitnego twórcy do obiegu polskiej i międzynarodowej sztuki – mówi Katarzyna Ziemska z Fundacji Rajmunda Ziemskiego, Ziemski Art.
Wystawie „System wczesnego ostrzegania” towarzyszyć będą liczne wydarzenia, które pozwolą przybliżyć sylwetkę Rajmunda Ziemskiego. Głównym punktem programu będzie debata 24 maja na ASP Warszawa, podczas której zaproszeni goście odpowiedzą na pytanie „Czy intuicja artystek/artystów może być systemem wczesnego ostrzegania?”
Ekspozycja potrwa do 26 maja br.