"Jeśli o tym mówi, to tego nie zrobi". Oto najgorsze mity o samobójstwach i depresji

Młodym ludziom jest coraz trudniej żyć, bo to one jako pierwsze reagują na trudności. Coraz więcej jest dzieci w kryzysie psychicznym i z depresją, a to niekiedy prowadzić może do prób samobójczych.

– To już widać u dzieci i my też za chwilę przestaniemy wytrzymywać ten pęd XXI w. – mówi Lucyna Kicińska, certyfikowana suicydolożka, pedagożka, terapeutka narracyjna, ekspertka Biura ds. Zapobiegania Zachowaniom Samobójczym w Instytucie Psychiatrii i Neurologii w Warszawie. Jak podkreśla, za dobrostan psychiczny dzieci odpowiadamy my wszyscy, a zapobiegać możemy poprzez eliminowanie czynników ryzyka.

Tymczasem wokół kryzysów depresyjnych, depresji oraz zachowań samobójczych narosło wiele mitów, które są szkodliwe, a niekiedy groźne, bo mogą spowodować, że dziecko w kryzysie nie otrzyma pomocy na czas.

– Nie bardzo możemy leczyć, bo to dzieci, które potrzebują troski i miłości, "a na to nie mamy tabletek" mówią psychiatrzy na oddziałach, gdzie trafiają dzieci po próbach samobójczych – opowiada Lucyna Kicińska.

Dziecko w kryzysie też może się śmiać

Jeden ze stereotypów dotyczy tego, że dziecko w kryzysie lub w depresji nie będzie się śmiało. – Dziecko w kryzysie będzie się śmiało, bo kryzys nie odbiera poczucia humoru. Więc to, że dziecko śmieje się na komedii w kinie, nie oznacza, że nie ma kryzysu – przekonuje Lucyna Kicińska.

Dodaje, że często słyszy od rodziców, że to niemożliwe, iż jego dziecko jest w kryzysie lub ma depresję, bo na filmie się śmiało.

Panuje też wiele błędnych przekonań na temat samobójstw. Jedno z nich mówi, o tym, że ludzie, którzy mówią o samobójstwach, nie odbierają sobie życia. To mit, bo badania wskazują, że nawet 80 proc. osób planujących samobójstwo mówi o tym wcześniej osobom ze swojego otoczenia.

Symptomy, których nie można lekceważyć

Kolejny mit zakłada, że samobójstwo przychodzi bez ostrzeżenia. Tymczasem nawet jeżeli osoba w kryzysie psychicznym nie komunikuje swojego zamierzenia w sposób werbalny i bezpośredni, zazwyczaj samobójstwo zwiastuje pewne typowe symptomy jak np.: przygnębienie, smutek, brak troski o wygląd zewnętrzny, unikanie kontaktów towarzyskich, pilne regulowanie własnych spraw, rozdawanie cennych przedmiotów.

Równie błędnym przekonaniem jest to, że osoby, które podejmują próby samobójcze, chcą umrzeć za wszelką cenę.

Różne motywy, różne powody

Naukowcy zajmujący się badaniem zachowań samobójczych, zwracają uwagę, że większość osób w kryzysie suicydalnym cechuje ambiwalencja – jednoczesne pragnienie życia i śmierci. To pozostawia możliwość pomocy.

– Z badania, w którym pytano o dominujące motywy w podjęciu próby samobójczej wynika, że nastolatki podawały głównie: zwrócenie uwagi otoczenia na moje problemy, ukaranie winnych mojej sytuacji, zemstę na rodzicach, partnerze, nauczycielach, rówieśnikach, wywarcie presji – mówi Lucyna Kicińska.

Nie jest też prawdą, że przyczyną samobójstwa jest jeden konkretny powód. Samobójstwo nigdy nie jest wynikiem jednej przyczyny. Powody, dla których ktoś chce odebrać sobie życie, nawarstwiają się i wzajemnie na siebie wpływają. I każdy element może mieć tu znaczenie.

Samobójstwom można zapobiec

Panuje też błędne przekonanie, że samobójstwom nie można zapobiec. To nieprawda. Szybkie dostrzeżenie zagrożenia, związanego z głębokim kryzysem psychicznym oraz adekwatna reakcja może zapobiec nieszczęściu.

Jaka pomóc dzieciom i nastolatkom?

Trzeba zacząć od pierwszej pomocy emocjonalnej, zrozumienia i wsparcia. Pomocy można szukać w szkole u psychologa lub pedagoga, a także w Poradniach Psychologiczno-Pedagogicznych.

W ramach reformy psychiatrii dziecięcej powstał też trzystopniowy system pomocy. Pierwszy poziom to Ośrodki Środowiskowej Opieki Psychologicznej i Psychoterapeutycznej dla dzieci i młodzieży (473 ośrodki w całym kraju). W ramach II poziomu funkcjonują Centra Zdrowia Psychicznego (165 centrów, w tym część z oddziałami dziennymi). III poziom to Ośrodki Wysokospecjalistycznej Całodobowej Opieki Psychiatrycznej, czyli 34 całodobowe psychiatryczne oddziały dla dzieci.

W ramach uruchamianej właśnie 17. edycji kampanii Forum Przeciw Depresji już od kwietnia przewidziano szereg aktywności edukacyjnych, m.in. szkolenia Akademia Uważnego Rodzica czy szkolenia dla dziennikarzy. Znajdujesz się w trudnej sytuacji, przeżywasz kryzys, masz myśli samobójcze lub chcesz pomóc osobie zagrożonej samobójstwem pamiętaj, żę możesz skorzystać z bezpłatnych numerów pomocowych?

• 800 70 22 22 – Całodobowe centrum Wsparcia dla osób dorosłych w kryzysie emocjonalnym
• 800 12 12 12 12 - Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka (całodobowy)
• 116 111 - Bezpłatny kryzysowy telefon zaufania dla dzieci i młodzieży (całodobowy)
• 116 123 - Telefon wsparcia emocjonalnego dla dorosłych (czynny codziennie od 14:00 do 22:00)
• 112 - numer alarmowy w sytuacjach zagrożenia zdrowia i życia

Inne numery telefonów pomocowych znajdziesz na stronach:

• www.zapobiegajmysamobojstwom.pl
• www.zwjr.pl/bezplatne-numery-pomocowe
• pokonackryzys.pl