Pandemia przyczyniła się do tego, że apteka nie jest postrzegana wyłącznie jako miejsce, gdzie kupuje się leki. Apteki były wówczas dla wielu pacjentów pierwszym punktem pomocy, oferującym wsparcie w leczeniu drobnych dolegliwości, ale też stały się punktami szczepień. Od tego czasu coraz chętniej i częściej korzystamy z porad farmaceutów w drobnych dolegliwościach czy z instrukcji, jak brać leki albo jakich leków nie łączyć.

Rola farmaceutów w profilaktyce i leczeniu chorób cywilizacyjnych rośnie. Tego oczekują polscy pacjenci, a jednocześnie farmaceuci są gotowi na to i chcą odgrywać coraz większą rolę w systemie opieki zdrowotnej, aktywnie wspierać pacjentów w profilaktyce chorób, edukacji zdrowotnej i leczeniu drobnych dolegliwości.

Jak wynika z raportu "Rola farmaceutów w walce z chorobami cywilizacyjnymi", opracowanego przez IQVIA na zlecenie firmy Kenvue, rozwoju opieki farmaceutycznej oczekują przede wszystkim pacjenci.

Z usług takich jak przeglądy lekowe, szybkie badania diagnostyczne, edukacja zdrowotna skorzystałoby aż 2/3 ankietowanych.

Jak wygląda obecnie opieka farmaceutyczna w Polsce i co jest potrzebne, aby farmaceuci mogli skuteczniej realizować swoją misję?

Farmaceuci z misją

Farmaceuci od niedawna mają uprawnienia m.in. do dokonywania przeglądów lekowych wraz z oceną farmakoterapii, wykonywania określonych badań diagnostycznych i szczepień oraz wystawiania recept w ramach kontynuacji zlecenia lekarskiego.

Pozytywnie oceniają dodatkowe uprawnienia i chcą z nich korzystać, ponieważ czują ogromną odpowiedzialność za zdrowie pacjentów (84 proc. badanych).

Otwarcie podchodzą też do pomysłu szerszego wspierania innych zawodów medycznych w opiece nad pacjentem. Są np. gotowi angażować się profilaktykę w zakresie chorób cywilizacyjnych, takich jak cukrzyca typu II, choroby układu krążenia, alergia, otyłość, nowotwory czy zaburzenia psychiczne.

Do farmaceuty nie tylko po radę

Choć farmaceuci nie zastąpią lekarzy, mogą ich znacząco odciążyć.

Raport potwierdza, że przy typowych, znanych dolegliwościach aż 60 proc. z nas decyduje się na wizytę w aptece, a nie w gabinecie lekarskim. Polscy pacjenci częściej mają kontakt z farmaceutą niż z lekarzem pierwszego kontaktu czy specjalistą. Bo wizyta w aptece to szybsze i bardziej dostępne rozwiązanie.

Na rekomendacji farmaceuty polega aż 43 proc. pacjentów, a kolejne 22 proc. – pomimo deklarowanej wiedzy na temat produktów – oczekuje od farmaceuty dodatkowych informacji i wsparcia w wyborze odpowiedniego leku bez recepty.

Ponadto 2/3 ankietowanych chętnie wysłucha porady, na co powinni zwrócić uwagę podczas przyjmowania leków.

Ponadto co drugi badany chętnie skorzystałby z dodatkowych usług w aptece i zgodziłby się na udostępnienie farmaceucie wglądu w historię przyjmowanych leków.

Pacjentów interesują też sugestie dotyczące profilaktyki, a także wybrane badania diagnostyczne w aptekach, np. pomiar stężenia glukozy we krwi czy poziomu cholesterolu LDL.

Kierunek słuszny, a bariery pozostają

Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom pacjentów oraz samych farmaceutów, coraz więcej aptek angażuje się w programy pilotażowe z zakresu opieki farmaceutycznej.

– Obecnie obserwujemy przełom w rozwoju opieki farmaceutycznej w aptekach, zwłaszcza w temacie usług farmaceutycznych. Farmaceuci wykonują szczepienia, prowadzą konsultacje, biorą udział w pilotażach usług farmaceutycznych, jak testy diagnostyczne czy usługi w zakresie rzucania palenia. Są specjalistami w dziedzinie farmakologii i terapii, a także posiadają niezbędną wiedzę i umiejętności, aby skutecznie wspierać pacjentów w walce z chorobami cywilizacyjnymi i na szczęście system opieki zdrowotnej w Polsce zaczyna coraz bardziej to dostrzegać – ocenia Paulina Serwata, kierowniczka Działu Usług Farmaceutycznych w Dr. Max Polska.

Konieczne są jednak dalsze zmiany systemowe, które jasno określą rolę pracowników aptek w ochronie zdrowia.

Chodzi też o odpowiednie warunki do korzystania z wybranych usług w aptece, czyli oddzielny pokój, gdzie pacjent będzie miał przestrzeń na swobodną rozmowę z farmaceutą. Problemy z erekcją, choroby i zaburzenia psychicznie, nietrzymanie moczu czy hemoroidy wciąż pozostają dla Polaków tematami tabu i trudno o nich rozmawiać ze specjalistą, gdy w kolejce za plecami stoją kolejni klienci.

Rozwój roli farmaceutów wymaga też dalszych szkoleń tej grupy, aby znali dostępne terapie OTC, działania niepożądane czy aktualne wytyczne towarzystw medycznych oraz wyniki badań klinicznych.