Historia Bez Cenzury: Wszystko obraca się wokół trzech słów - seksu, przemocy i pieniędzy

To zależy od wielu kwestii, nie tylko dlatego, że nauczycielom się nie chce. Zobaczmy, jak pisane są podręczniki, jak mało jest w nich miejsca na historię. Nadal mamy stereotypowe myślenie, że muszą być w niej daty, że to tylko polityka, a nie rzeczy, które tylko pozornie są mniej istotne, a bardziej kontrowersyjne. Seks, zabójstwa, paradoksalnie miały dużo większy wpływ na historię niż niejedna bitwa.

Tak się utarło, choć wcale taki być nie musi. Kiedyś dostałem zaproszenie na konferencję na jedną z lubelskich uczelni. Jej tytuł składał się z sześciu słów z czego rozumiałem tylko dwa. To trochę słabe, że ludzie, którzy zawodowo zajmują się historią, czy jakąś inną nauką używają wyjątkowo napuszonego języka, którego nie każdy jest w stanie pojąć. Język powinien być prosty i jego wyznacznikiem jest to, do jak wielu osób jest on w stanie dotrzeć.

Miałem dwie bardzo fajne historyczki w liceum i gimnazjum. Ten przedmiot był mi bardzo dobrze przekazywany. Używały podręcznika jako podstawy, a nie perfidnie z niego jechały. Nie kazały też czytać go na głos, czy odrabiać z niego prac domowych. To zaszczepiło we mnie historyczną nutę, która się za mną ciągnie.

Jak zaczynaliśmy ten program, to producent Tomek Okoń chciał, żeby to wszystko obracało się wokół trzech słów: seks, pieniądze i przemoc, bo to jest ciekawe i paradoksalnie cholernie istotne w całej historii. Jakiś czas temu były badania, w których nasi licealiści byli na podium na tle innych uczniów z Europy jeśli chodzi o zdolność do chłonięcia wiedzy. To nie jest tak, że oni są głupimi gówniarzami, którzy tylko imprezują i siedzą z telefonami. Są zdolnymi młodymi ludźmi, tylko trzeba chcieć do nich dotrzeć. Uważam, że najprościej jest językiem, który używają. Oczywiście nie jest on zawsze wulgarny, ale prosty, którego nie trzeba się wstydzić.

Tak, mamy kilka takich w planach. Po odcinku, w którym odpowiadaliśmy na pytania widzów, zgłosiło się do nas parę szkół i już nie mogę się doczekać. Pierwszą tego typu pokazową lekcję zorganizowali sami uczniowie z jednego lubelskiego liceum. Tomek opowiedział o istocie programu, a ja zrobiłem prelekcje o Henryku Walezym, który podejrzewam, że nie jest najpopularniejszym polskim królem, bo rządził krótko. Było wiele wątków z jego biografii, które zaciekawiły uczniów i sami później sięgnęli po dodatkowe materiały.

Ciężko mi w tej chwili powiedzieć. Zupełnie inaczej robi się coś przed kamerą ze świadomością, że to trafia do tysięcy ludzi, a inaczej prowadzi się codziennie lekcje na żywo. Nie wolno wymagać od uczniów, żeby byli skupieni cały czas, choć byłoby to bardzo miłe. Na studiach najpierw wybrałem specjalizację mikrohistorię, czyli zajmowanie się małymi regionami, a później mediatyzację historii, czyli to, co robię teraz w postaci sprzedawania jej w mediach.

Poszedłem na historię, bo się nią interesowałem. Myślę, że to może dać chleb w przyszłości, tylko trzeba sobie zadać pytanie – co się chce robić. Jak chcesz uczyć historii, to podejrzewam, że praca się wtedy znajdzie. Historyk to już nie tylko nauczyciel czy pan z muzeum. Jest bardzo szerokie spektrum, które można po niej robić, zdecydowania poszerza horyzonty. Po jej nauce można się zająć chociażby polityką. Trzeba zdać sobie sprawę z tego, że ona się powtarza i uświadomić sobie, w którym momencie jesteśmy i czy ten moment już kiedyś nie był w przeszłości i jak dany problem został wtedy rozwiązany.

Nie robimy tego, bo to się dobrze sprzedaje, tylko dlatego, że to ma naprawdę duże znaczenie. Gdyby Stanisław August Poniatowski nie poszedł do łóżka z Katarzyną II, późniejszą carycą Rosji i się w niej nie zakochał, a przy tym gdyby nie pomyślał, że może ona zrobi z niego cara, to być może nie poszedłby na ustępstwa Rosji i ona nie zdobyłaby takich wpływów w Polsce, że koniec końców nie doszłoby do trzeciego rozbioru Polski. Jeden stosunek ma cholerne znaczenie dla historii. To jest ważniejsze niż niejedna bitwa i powstanie, a ludzi to interesuje.

To jest zabawne na swój sposób, bo bezpośrednio się nie odezwał, ale wiem, że wielu profesorom ode mnie z uczelni taka forma nie odpowiada. To są profesorowie starszej daty, na moim wydziale było głośno o programie, jak się tylko rozpoczął. Obroniłem się we wrześniu 2013, a program zadebiutował kilka miesięcy później i z tego, co wiem, to środowisko naukowe jest bardzo podzielone. Starsi uważają, że po co to rozgrzebywać, po co mówić takim językiem, piszmy poważne prace, mówmy naukowym językiem. Jak tak można powiedzieć o polskim królu, że był ciotą, mimo że moim zdaniem był. Jest na szczęście masa młodych naukowców, którym to się bardzo podoba i od nich dostajemy słowa uznania.

Podajemy bardzo rzadko, bo uważamy, że to nie jest najważniejsze w całej historii. Razem z Tomkiem stwierdziliśmy, że daty ją zabijają i nie jest ważne, czy Bitwa pod Grunwaldem była w 1410 roku, czy też 1411 albo 1409. Istotne jest to, co do niej doprowadziło i jakie były jej skutki, a nie czy była w czerwcu, czy w lipcu.

Jezu, to by było super! Ja wiem, że to może jest krzyk jednej osoby, ale dlaczego Anglicy z Top Geara mogli przyjechać i zrobić zapierający dech w piersiach show, a my musimy jeździć gdzieś na koniec Polski w ogromy żar, gdzie zwykła woda podobno kosztuje jakieś niesamowite pieniądze? Na stadionie przynajmniej można sobie usiąść w cieniu przy dobrym nagłośnieniu z komentatorem.

Studiuję realizację dźwięku i pracuję w lubelskim Radiu Centrum. Jestem w nim realizatorem dźwięku, ale też prowadzę programy, można mnie usłyszeć w pasmach dziennych, a co tydzień w środę o godz. 20 mam audycję z muzyką metalową, którą uwielbiam jak szlag.

To wszystko wynika z backgroundu Tomka, który pracował dla TVP i TVN-u. Bardzo dobrze ogarnia kadry, jest też niezłym biznesmenem, bo rozkręcił nie tylko ten program, ale także platformę multimedialną VOD, która nazywa się Movie-Box. Tomek wychodzi z założenia, że warto jest produkować ambitne rzeczy, które może nie obejrzą się tak, jak koty spadające ze stołu, ale ludzie coś z nich wyniosą.

Są już pomysły na nowe programy, ale jak z realizacją, to nie wiem. Najgorsze problemy sprawia znalezienie odpowiedniej osoby do prowadzenia i to są słowa Tomka. Trudno jest znaleźć charakterystyczną osobę, która poprowadzi program.

Trzeba było przygotować prezentację na 10 minut o Bolesławie Chrobrym. Przyszedłem do Tomka do biura, on rozstawił kamerę i zacząłem opowiadać. Powiedział, że w zasadzie to OK, tylko żebym mniej machał rękoma. Casting trwał 3 dni, było kilkudziesięciu chętnych. Przychodziły także osoby z doktoratem i nie chcę tutaj mówić, że wow, jestem od nich lepszy, ale Tomek uznał, że jestem najbardziej charakterystyczny i że dam radę tę wiedzę przekazać. Podobno nie żałuje.

To jest szalenie miłe i zdarza się nierzadko. Czekając na ciebie wziąłem sobie wodę, po chwili przyszedł do mnie gość i postawił mi piwo. Powiedział, że to od niego i jego narzeczonej i że są bardzo szczęśliwi, że mnie spotkali, bo oglądają Historię Bez Cenzury.

Innym razem, wracałem kiedyś z radia do domu, to było koło godziny 23 i szedłem koło monopolowego sklepu. Podszedł do mnie dres i mówi "ty", a w tym czasie sięga za pazuchę. Nie wiem czy uciekać, czy już wyjmować portfel, a gość daje mi piwo i mówi, że dzięki mnie jego siostra zaliczyła sprawdzian z historii. Dodał, że dziękuje, poklepał po plecach i poszedł, aż trudno mi w to uwierzyć.

Średnio, ja zawsze profilaktycznie wolę się nie nastawiać na wielki sukces, by się nie zawieść. Tomek mierzy bardzo wysoko, byliśmy oczywiście zaskoczenie oglądalnością, ale zdecydowanie bardziej pozytywnym odbiorem, bo w internecie jest masa hejtu, a tutaj ludzie nas polubili. Był okres, że musieliśmy mnóstwo dopłacać i mieliśmy momenty zawahania, czy jest sens robić to dalej, ale skoro ludziom się to tak podoba, to nie poddajemy się. Jesteśmy zawsze zachwyceni jak czytamy komentarze od naszych widzów, jest to bardzo budujące.

Parę razy nie udało się uniknąć błędów, ale widzowie podchodzą do tego tolerancyjnie. W jednym z pierwszych odcinków pomyliłem imiona carów, powiedziałem chyba Piotr zamiast Paweł. Pojawiło się kilka komentarzy, że jestem burakiem bez szkoły i nie znam historii, ale ludzie podchodzą do tego z dużą dawką tolerancji. Staramy się, aby takich sytuacji nie było, a jak już się zdarzą, to potrafimy się śmiać z siebie i w następnym odcinku do tego nawiązujemy.

Chyba w czołówce jest Henryk Walezy i to, że jego fetyszem było zapraszanie prostytutek i podpalanie im włosów łonowych. To jedna z najbardziej odjechanych rzeczy, jakie zdarzyło mi się przygotować nie wiedząc o tym wcześniej.

To wszystko jest w książkach i opracowaniach w ogólnodostępnych bibliotekach. Trzeba tylko do nich dotrzeć i je skumulować.

Czasem proszą o odcinki z historii najnowszej, ale ustaliliśmy między sobą, że będziemy unikać tematów, które mogłyby podzielić ludzi. Paweł, z którym pracujemy, stwierdził za naszym wspólnym profesorem, że można mówić o historii wtedy, gdy umrą wnuki bohaterów. Ja nie twierdzę, że historia sprzed 20 lat nie jest ciekawa, jest kontrowersyjna i bolesna. Wiele osób ma bolesne emocje z nimi związane. Niewykluczone, że kiedyś coś w tym kierunku zrobimy, ale będziemy bardzo uważać, by wyważyć te informacje.

Myślę, że zrobimy, bo czym innym są tematy mocno kontrowersyjne, a czym innym takie, o których trzeba powiedzieć, a się nie mówi, jak chociażby właśnie generał Sikorski.

Na YouTube nie, ale nasi widzowie piszą, że jest jakiś program w telewizji, który czerpie z naszego stylu.