Reklama.
Reklama.
Reklama.
Upadek moralny Polaków coraz bliżej. 42 proc. badanych dopuszcza łamanie zasad. Co się z nami dzieje?
Są rzeczy na niebie i ziemi o których się filozofom nie śniło. A już z pewnością nie tym, którym bliskie są zasady moralne. Te zaś coraz bardziej obce są dla naszych rodaków, gdyż jak informuje CBOS, coraz mniej z nas uważa, że należy mieć wyraźne zasady moralne i nigdy od nich nie odstępować. Coraz częściej za to jesteśmy w stanie dopuścić naginanie ich w "pewnych sytuacjach". Czy naginanie zasad nie wyjdzie nam bokiem?
![[url=http://shutr.bz/1kcYC8U]Upadek[/url] moralny Polaków coraz bliżej. 42 proc. badanych dopuszcza łamanie zasad. Co się z nami dzieje?](https://m.natemat.pl/e3d31504f4153bc39cccaf56c8b50f94,1680,0,0,0.webp)
Reklama.
Niebo gwiaździste nade mną i prawo moralne... No właśnie, gdzie? Gdziekolwiek je mamy, tkwi ono coraz głębiej, a wyniki badań pokazują wyraźnie, że mają dla nas coraz mniejsze znaczenie. Jeszcze w 2009 roku, blisko co trzeci z nas (31 proc.) uważał, że należy mieć wyraźne zasady moralne i nigdy od nich nie odstępować. Dziś niemalże co piąty (22 proc.) myśli w ten właśnie sposób.
Coraz więcej zaś osób twierdzi, że zasady moralne są pożądane, ale w pewnych sytuacjach można je nagiąć. Ten relatywizm wyznaje dziś aż 42 proc. przebadanych przez CBOS Polaków, czyli o trzy procent więcej, niż jeszcze w 2009 roku. Jeszcze gorzej wypadamy pod tym względem w porównaniu do roku 2005, kiedy zaledwie 30 proc. z nas dopuszczało wybiórcze stosowanie zasad moralnych.
"Zindywidualizowana religijność"
Blisko co piąty z nas uważa, że złożoność usprawiedliwia odstąpienie od zasad i nie traktuje tego jako coś złego. 12 proc. zaś uważa, że nasze postępowanie jest całkowicie uzależnione od sytuacji. Zdaniem tej grupy, bezsensowne jest ustalanie reguł odgórnie, skoro każda sytuacja w życiu jest nieco inna, zatem i to co moralne, nie będzie zawsze tym samym.
Blisko co piąty z nas uważa, że złożoność usprawiedliwia odstąpienie od zasad i nie traktuje tego jako coś złego. 12 proc. zaś uważa, że nasze postępowanie jest całkowicie uzależnione od sytuacji. Zdaniem tej grupy, bezsensowne jest ustalanie reguł odgórnie, skoro każda sytuacja w życiu jest nieco inna, zatem i to co moralne, nie będzie zawsze tym samym.
Dr Rafał Boguszewski z CBOS stwierdza w rozmowie z naTemat, że wzrost relatywizmu związany jest po pierwsze z coraz większą otwartością Polaków na inne kultury i inne systemy wartości, co wynika m.in. z pewnej zmiany w zakresie stylów życia, chociażby częstszym podróżowaniem po świecie. Drugim powodem takich wyników badania mogą być zmiany w zakresie polskiej religijności, która jest religijnością w coraz większym stopniu zindywidualizowaną.
– Polacy, którzy nadal w większości określają się mianem katolików, coraz częściej kontestują zasadność przynajmniej części zasad moralnym propagowanych przez tę religię, a te zasady moralne katolicyzmu, które są w ich przekonaniu słuszne, często uznają za niewystarczające. Tym samym, chcąc usprawiedliwić pewne niekonsekwencje wynikające z wyznawanej przez siebie religii, coraz częściej obierają stanowisko, zgodnie z którym wprawdzie dobrze jest mieś określony system normatywny, ale różne sytuacje życiowe mogą usprawiedliwiać pewne przewartościowania w tym zakresie – uważa dr Boguszewski.
Moralna degradacja?
Wyniki badań CBOS-u bez wątpienia pokazują duża zmianę w naszym społeczeństwie oraz wyraźną tendencję w stronę relatywizmu moralnego, a jak kto woli - upadku. dr Krzysztof Saja z Zakładu etyki Instytutu Filozofii Uniwersytetu Szczecińskiego twierdzi jednak, że najnowsze dane pokazują jeszcze inny problem.
Wyniki badań CBOS-u bez wątpienia pokazują duża zmianę w naszym społeczeństwie oraz wyraźną tendencję w stronę relatywizmu moralnego, a jak kto woli - upadku. dr Krzysztof Saja z Zakładu etyki Instytutu Filozofii Uniwersytetu Szczecińskiego twierdzi jednak, że najnowsze dane pokazują jeszcze inny problem.
– Sondaż świadczy nie o moralnej degradacji społeczeństwa polskiego, jak ktoś mógłby wnosić z przytoczonych liczb, lecz o braku wśród Polaków elementarnej wiedzy etycznej. Ale skąd mieliby ją posiadać, skoro etyka nie jest nauczana w szkołach – mówi dr Saja, jeden z autorów serwisu etykapraktyczna.pl.
Zdaniem mojego rozmówcy, przekonanie większości respondentów (57%), że rozstrzyganie o tym, co jest dobre i złe, powinno być przede wszystkim wewnętrzną sprawą każdego człowieka, jest zwyczajnie głupie. Dlaczego?
Moralność nie jest światopoglądem
Dr Krzysztof Saja wskazuje konkretne konsekwencje braku elementarnej wiedzy etycznej. Jedną z nich jest właśnie traktowanie moralności jako wyraz prywatnego światopoglądu, który można zmienić, porzucić czy zmodyfikować. – Choć ludzie wyrażają takie opinie, zaprzeczają im w swoim działaniu. Wynika to z medialnego obrazu sporów etycznych jako tych, które generują kłótnie, nieporozumienia i brak możliwości zgody. A przecież podstawowe zasady moralne zapisane są np. w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela – zauważa ekspert.
Jak mówi dr Saja, również fakt że jedynie 19% osób uważa, że dobrze jest mieć stałe zasady moralne, wynika z dramatycznego braku wiedzy etycznej. Wyjaśnia, że proste reguły, które rodzice przekazują dzieciom w wieku 10 lat, nie sprawdzają się, gdy człowiek ma lat 40. – Rzeczywistość moralna jest bowiem znacznie bardziej złożona niż wychowawcze rady skrojone dla małych dzieci. Na przykład, weźmy zasadę „Nie zabijaj”. Jest ona jedynie uproszczoną wersją drogowskazu, którego w dorosłym życiu należy słuchać z pewną ostrożnością – wyjaśnia.
Wolna wolna
Nasz komentator zauważa, że nauka na temat właściwego postępowania, jaką jest etyka, jest niezbędna do funkcjonowania dorosłego człowieka. Jego zdaniem bowiem, proste zasady wyniesione z domu są natomiast wartościowymi drogowskazami, które wystarczają jedynie w młodości.
Z kolei dr Rafał Boguszewski z CBOS twierdzi, że obserwowane zmiany w stylach życia i związany z nimi wzrost tolerancji Polaków sprawia, że – pomimo ciągle znacznego konserwatyzmu w poglądach (zwłaszcza wśród osób starszych) – coraz częściej prezentowane są postawy nieoceniające i akcentujące wolną wolę człowieka.
– Coraz popularniejsze staje się myślenie typu: ja wprawdzie wyznaję określone zasady, ale jak ktoś myśli, żyje, działa inaczej niż ja, to jest to jego sprawa. Upowszechnia się zatem przekonanie, że każdy ma prawo do poszukiwania własnych wartości i norm, przy czym nie powinien ich narzucać innym – mówi autor opracowania wyników badania CBOS – dr Rafał Boguszewski.
Czytaj także:
Reklama.
Jest tak głupie jak to, że wewnętrzną sprawą każdego człowieka powinno być przekonanie, czy ziemia jest płaska czy okrągła. Nie wierzę jednak, że większość z nas uważa, że każda opinia każdego człowieka w kwestiach moralnych jest równie wartościowa. Jeśli przyszłoby nam bowiem oceniać mordercę i gwałciciela małych dziewczynek, który czyni to dla sadystycznej zabawy, olbrzymia większość z nas uznałaby, że ocena takiego postępowania nie jest „wewnętrzną sprawą każdego”. Olbrzymia większość stwierdziłaby wtedy, że jeśli ktoś pochwalałby takie czyny, byłby po prostu zdemoralizowany.
Czym innym jest bowiem świadome i celowe morderstwo, czym innym natomiast pozbawienie życia w samoobronie lub obronie innych. Inaczej zasadę nie zabijaj interpretowalibyśmy także dla żołnierzy misji w Afganistanie lub członków grupy szturmowej Grom. Ludzie na co dzień zabijają mnóstwo zwierząt, uznając to za uzasadnione. Istnieją też poważne wątpliwości jak traktować uśmiercanie komórek, embrionów, zarodków, płodów, co myśleć o eutanazji i samobójstwie.