Plichta jak bliźniak Arabskiego? Podobieństwo osób niespokrewnionych jest możliwe. Ty też możesz mieć sobowtóra

Nieraz słyszeliśmy już opowieści o tym, jak ktoś jest do kogoś podobny, albo te z serii "widziałem sobowtóra". Nie brakuje takich legend i historii również w kolorowej prasie. Co jakiś czas ludzie z klubów sobowtórów robią karierę w filmach, serialach i reklamach. Czy są rzeczywiście podobni czy to kwestia charakteryzacji?

Okazuje się, że podobieństwo kompletnie obcych ludzi wcale nie jest absurdalnym wymysłem.

Fizyczne podobieństwo wynika z faktu, że fragmenty kodu genetycznego mogą być takie same u dwóch zupełnie niespokrewnionych osób. – Bardzo dobrym przykładem jest tutaj ustalanie ojcostwa na podstawie DNA. Nigdy nie jest to 100 proc. pewność, tylko 99,99999. Jest mniej więcej jedna szansa na miliard, że ktoś będzie miał ten sam wzór genetyczny. Czyli na świecie może być 5-6 osób z tym samym DNA – wyjaśnia prof. Nowak.

Teoretycznie może się wobec tego zdarzyć, że zupełnie obcy ludzie będą nie tylko do siebie bardzo podobni, ale wręcz identyczni, jak sobowtóry.

Profesor zwraca uwagę, że większe szanse na takie podobieństwo występują oczywiście w populacjach zamkniętych, wyspiarskich. – Widać to np. po Brytyjczykach, którzy jako kraj wyspiarski stanowią zamkniętą enklawę. Patrząc na nich można dopatrzyć się niejako cech narodowych, są podobni, dlatego zdarza się, że ktoś powie: "To na pewno Brytyjczyk" – zauważa dyrektor Instytut Genetyki Człowieka PAN.

Wielu psychiatrów uważa, że pozorne podobieństwo wynika z błędnej identyfikacji osób, a ta z kolei z mechanizmu zapamiętywania twarzy, który sprawia, że później wyszukujemy podobieństw u napotykanych ludzi.

– Jesteśmy przyzwyczajeni do zwracania uwagi na szczegóły i potrafimy np. rozróżnić kilkadziesiąt typów nosa, ale gdyby chcieć grupować względem jakiejś cechy populacje ludzkie, to trudno byłoby takiego zaszeregowania dokonać – wyjaśnia dr Sebastian Pukszta, z-ca kierownika Laboratoriów Medycznych ds. Biologii Molekularnej INVICTA.

Jego zdaniem, w bardzo dużym stopniu jest to również kwestia naszego postrzegania. – Żyjąc w populacji ludzkiej rasy białej mamy wrażenie, że wśród np. napotkanej grupy turystów rasy żółtej wszyscy są do siebie bardzo podobni – dodaje.

– To, że ktoś wydaje nam się do kogoś podobny lub nawet identyczny, to w większej mierze kwestia psychiki. Odpowiada za to mechanizm zapamiętywania – potwierdza psychiatra dr Ewa Kramarz.

A zapamiętujemy różnie – jedni twarz jako całość, inni poszczególne jej elementy. Tak czy inaczej zdarza się, że ktoś nam się wydaje podobny do kogoś z rodziny lub znanego aktora. Zdarza się również, że kogoś znajomego widzimy w tłumie, a później okazuje się, że ktoś zupełnie obcy. To właśnie proces zapamiętywania i zdolność rozpoznawania twarzy sprawiają, że mózg płata nam figle. – Nie ma dwóch identycznych osób. Nawet bliźniaki jednojajowe nie są do siebie idealnie podobne. Mózg posługuje się uproszczeniami – wyjaśnia psychiatra dr Tomasz Piss.

Z tego powodu zapamiętany fragment twarzy sprawia, że uznajemy całą za podobną lub identyczną. Dużą rolę odgrywają również emocje. – Poznajemy kogoś i przypisujemy mu cechy i podobieństwo osób, które znamy. Ale to pozorne podobieństwo. Te osoby mogą być ewentualnie myląco podobne, a to się zdarza – przyznaje dr Piss – Biorąc pod uwagę, że 1/3 genów pochodzi od Czyngis Chana te podobieństwa mogą być naprawdę duże – dodaje.