Segregacja śmieci: Jak sortować odpady i jakie są kary za niestosowanie się do tego obowiązku?

W trosce o szybko pogarszający się stan środowiska i naszej planety kraje członkowskie Unii Europejskiej powprowadzały u siebie obowiązek segregacji odpadów, który ułatwia utylizację śmieci i recykling (o czym więcej za chwilę).

W Polsce jesteśmy zobligowani przez prawo do segregacji śmieci od początku 2020 r. Jak więc segregować śmieci? Resztki lub zużyte rzeczy muszą trafiać do odpowiednich pojemników oznaczonych różnymi kolorami i naklejkami. Jest pięć koszy:

• niebieski: na szkło;
• zielony: na papier;
• żółty: na metale i tworzywa sztuczne;
• brązowy: na odpady biodegradowalne (bioodpady);
• czarny: na odpady zmieszane.

O tym, jak dokładnie segregować odpady, pisaliśmy tutaj. Wyjaśniliśmy również różne wątpliwości w tym temacie. Nie wymaga to wbrew pozorom aż tyle wysiłku i miejsca. Zawsze możemy w domu mieć mniejsze pojemniki na odpady i częściej wynosić śmieci. Szybko zaczynamy robić to automatycznie.

Zgodnie z nowymi zapisami Ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach za brak sortowania śmieci musimy liczyć się z karami. Jeżeli nie będziemy tego robić, firma, która je wywozi, odbierze je jako odpady zmieszane i powiadomi o tym zarówno użytkownika lokalu, jak i władze miejscowości.

Jeżeli w trakcie postępowania nieprawidłowości w segregacji śmieci zostaną potwierdzone, wtedy w danym miesiącu będziemy musieli zapłacić za wywóz odpadów dwukrotnie, a czasem nawet czterokrotnie więcej niż zwykle. A trzeba pamiętać, że normalne stawki cały czas wzrastają. Co więcej, wystawić mandat do 500 zł może nam również za brak sortowania śmieci Straż Miejska.

Jednak pomimo tego, jak wynika z badań z końca 2021 r., wciąż ok. 25 proc. osób nie ma czasu i/lub ochoty wyrzucać śmieci do odpowiednich koszy. Podajemy więc powody (poza tymi ekonomicznymi), dla których powinni segregować śmieci.

Czy na segregowaniu śmieci można zarobić? Możemy też dzięki temu pomóc potrzebującym

Jak już wspomnieliśmy, segregowanie odpadów jest po prostu tańsze, ponieważ nie musimy wówczas płacić kar w postaci wyższych kosztów wywozu. Dlatego jest to dobre dla naszego budżetu.

Warto też pamiętać, że niektóre niepotrzebne rzeczy nie muszą od razu lądować (w odpowiednim!) koszu lub pojemniku. Jeśli są w dobrym stanie, np. ciuchy czy zabawki, możemy sprzedać je w internecie albo oddać potrzebującym.

Jeżeli zaś mamy więcej odpadów z konkretnego rodzaju, po posortowaniu możemy oddać do odpowiedniego skupu, na czym zarobimy. Dotyczy to np. makulatury, plastikowych nakrętek, puszek aluminiowych i innych metalowych odpadów. Choć w przypadku papieru i tworzyw sztucznych będą to znacznie mniejsze kwoty niż w przypadku metalowego złomu.

Plastikowe nakrętki warto też oddać na jedną z licznych zweryfikowanych charytatywnych zbiórek i dołożyć swoją cegiełkę do pomocy osobom, które znajdują się w trudnym położeniu np. z powodu choroby.

Z kolei w 2024 r. w Polsce ma zacząć funkcjonować, na wzór Szwecji i Niemiec, centralny system kaucyjny dotyczący plastikowych butelek jednorazowego użytku. W małych sklepach będziemy oddawać je do kasy, zaś w dużych marketach będą stały specjalne automaty, z których po wrzuceniu butelek, dostaniemy wydruk, paragon z kwotą, którą będziemy mogli odliczyć od zakupów. Pierwszy taki automat wprowadzono w naszym kraju w kwietniu 2019 r. w Krakowie.

Recykling jest kluczem do poprawy stanu Ziemi

Obecnie nasza planeta jest na granicy wydolności. Jest przeludniona, zaśmiecona, a jej zasoby, które w dużej mierze są nieodnawialne, kurczą się w zastraszającym tempie. Wszystko z powodu zbyt dużej ich eksploatacji, która jest związana z kolei z nadmiernym konsumpcjonizmem.

Intensywna produkcja, działalność fabryk i prowadzenie dużych masowych hodowli i upraw skutkują wycinaniem lasów, zużywaniem innych surowców, osuszaniem bagien, zanieczyszczaniem powietrza, zakwaszaniem wody, smogiem i znacznie przyspieszają globalne ocieplenie oraz zmiany klimatu. Powstaje też coraz więcej odpadów (również w gospodarstwach domowych), co dodatkowo nasila problem.

Brak segregacji śmieci przyczynia się do niewydolności wysypisk, braku miejsca na składowanie nowych odpadów i zanieczyszczania środowiska (wód i lądu), co wpływa bardzo niekorzystnie na stan całego ekosystemu, a co za tym idzie także naszego zdrowia (ponieważ zanieczyszczenia są wdychane i spożywane z jedzeniem, a mogą zwiększać ryzyko chorób układu oddechowo-krążeniowego czy nowotworów). Bez zachowania równowagi w tej materii, społeczeństwo nie będzie mogło normalnie funkcjonować.

Wszyscy żyjemy na tej Ziemi. Musimy ją traktować jak wspólne mieszkanie/dom, które powinniśmy sprzątać, żeby nie wywrócić się o własny bałagan i nie wybić sobie zębów. Wszystkie mechanizmy i elementy ekosystemu się ze sobą zazębiają, dlatego działanie każdego z nas ma wpływ na sytuację na Ziemi i na to, co będzie czekało następne pokolenia.

Dlatego tak ważne jest sortowanie śmieci: ponieważ umożliwia ono recykling, czyli odzyskiwanie surowców z odpadów i przetwarzanie ich w celu dania im nowego życia i zrobienia z nich nowych produktów.

Jest to gospodarka o obiegu zamkniętym. Wykorzystywanie do produkcji surowców otrzymanych z przerobu rzeczy wytworzonych wcześniej i zużytych zmniejsza kolejne wydobycie, i tak już ograniczonych, surowców naturalnych oraz redukuje ilość odpadów.

Właśnie dzięki segregacji śmieci, recyklingowi i ograniczeniu popytu, a tym samym i podaży, może uda się naszej cywilizacji rozwijać i jednocześnie nie naruszać w tak drastyczny sposób jak dotychczas równowagi w środowisku przyrodniczym.

Na szczęście coraz więcej rzeczy jest wytwarzanych z surowców wtórnych: od serwetek, papieru toaletowego, butelek, po ubrania, meble ogrodowe, zabawki czy przybory szkolne. Na przykład do wyprodukowania bluzy polarowej potrzeba ok. 35 butelek PET o pojemności 1,5 l.

Niestety jednak – ogólnie – świadomość ekologiczna wielu Polaków, jak i przetwórstwo wtórne są nadal na niewystarczającym poziomie.

Dlaczego warto segregować śmieci?

Podsumowując, korzyści z segregowania śmieci i pozwalania na wykorzystanie ich do ponownego przetworzenia są następujące:

• nie nadwyrężamy dodatkowo własnego budżetu (nie płacimy więcej za odbiór odpadów);
• jesteśmy odpowiedzialnymi konsumentami, którzy szerzą świadomość ekologiczną, dbają o stan naszej planety i o przyszłość naszych potomków;
• ograniczamy ilość odpadów i powstawanie nowych wysypisk, które zajmowałyby miejsce i wymagałyby kolejnych nakładów finansowych ze strony samorządów terytorialnych, oraz nielegalnych wysypisk, które zaśmiecałyby środowisko i nie tylko brzydziłyby krajobraz, ale także niekorzystnie wpływały na ekosystem oraz na zdrowie zwierząt, roślin i ludzi;
• zmniejszamy zużycie surowców naturalnych (np. węgla), paliwa, energii i emisję gazów cieplarnianych, a tym samym zanieczyszczenie powietrza (co również znacznie wpływa na ocieplanie się klimatu) i wód gruntowych (czystsza gleba to też np. bezpieczniejsze dla zdrowia uprawy roślin);
• zmniejsza się też wycinka drzew (do wyprodukowania tony papieru potrzeba ok. 17 drzew), a więc i degradacja zielonych płuc Ziemi w postaci lasów, które pomagają filtrować powietrze i poprawiać jego jakość, a także pochłaniają dwutlenek węgla (wpływający na podnoszenie się średniej temperatury na Ziemi) i produkują tlen.

Zapewne niektórzy zastanawiają się, dlaczego mają wstępnie segregować śmieci, skoro i tak trafiają one potem do specjalnych firm sortujących. Sęk w tym, że każdy z nas w zaciszu gospodarstwa domowego ma znacznie mniej odpadów do posortowania niż dokładne rozdzielenie i oczyszczenie pomieszanych ze sobą odpadów z setek czy tysięcy gospodarstw. Nasze wstępne segregowanie cały proces znacznie usprawnia i skraca.

Bez niego odzyskanie surowców byłoby w niektórych przypadkach niemożliwe. W innych wiązałoby się z ciężką pracą, nakładami finansowymi i wykorzystywaniem dużej ilości energii, w tym prądu oraz wody, której coraz częściej występują niedobory. Tak więc zarówno dla dobra swojego, jak i dobra innych, warto segregować odpady.