"Powstanie? Nie słyszałem". Wiesław Władyka: Bez wiedzy o historii stajemy się amebami

Od kilku tygodni powstanie styczniowe nie schodzi z ust polityków. Prawo i Sprawiedliwość spiera się z prezydentem Bronisławem Komorowskim o organizację obchodów, obie strony oskarżają się o zawłaszczanie historii. Gdzieś między nimi jest szary obywatel, którego powstanie raczej nie interesuje. Co więcej: zupełnie nic o nim nie wie.

Politycy mówią...
Tylko co piąty Polak potrafi wskazać roczną datę wybuchu powstania styczniowego. Mniej więcej jesteśmy w stanie określić, że chodzi o XIX wiek, i że było przeciwko Rosji. Ale większość nie wie jakiej – carskiej czy ZSRR. Kłopot jest też z przywódcą – w odpowiedziach pojawia się Romuald Traugutt, Józef Piłsudski i Tadeusz Kościuszko. – wynika z sondażu opublikowanego przez "Rzeczpospolitą". Niewiedza wydaje się zaskakująca, jeśli spojrzeć, jaką wagę do obchodów rocznicy i znaczenia samego powstania przykładają politycy.

Zdaniem prof. Władyki ludzie zupełnie już nie czują, że historia może mieć dla nich jakiekolwiek znaczenie. W opinii profesora wielu z nich jest "niewyedukowanymi analfabetami", którzy pozostają zaimpregnowani na wiedzę. – Odczuwają podświadomie, że nasza obecna historia jest zupełnie inna niż fakty i znaczenia z przeszłości, że funkcjonujemy w zupełnie innych uwarunkowaniach. Nie mamy ani takich wyzwań, ani takich zagrożeń, jak w przeszłości. Ludzie może czują, że nasza przyszłość rozstrzyga się na innych płaszczyznach: czy drogi będą zbudowane, czy będzie praca – dodaje.

Nauczycielka
– Żyjemy w czasach, kiedy w ogóle nie wstyd jest powiedzieć, że czegoś się nie umie. Kiedyś można było z tego powodu odczuwać dyskomfort, dziś ludziom wydaje się, że właściwie nic nie potrzeba wiedzieć, bo można sprawdzić w Wikipedii. Ale żeby sprawdzić, trzeba mieć umiejętność myślenia. Trzeba rozumieć proces historyczny. Nie mówiąc już, że żaby korzystać z wiedzy która mamy w internecie trzeba umieć selekcjonować źródła, wybierać te wiarygodne – mówi Izabella Malinowska z Muzeum Historycznego m.st. Warszawy. Jej zdaniem rozumienie historii jest istotne dla każdego człowieka, który chce jakkolwiek uczestniczyć w życiu obywatelskim. – W znajomości historii niekoniecznie chodzi o konkretną datę, ale następstwa przyczynowo-skutkowe. Jeżeli się chce rozumieć to, co dzieje się dzisiaj, należy rozumieć, co z czego wynikało w przeszłości – mówi.

Zdaniem Izabelli Malinowskiej bez znajomości historii człowiek stanie się po prostu zagubiony. Także w kulturze, która nieustannie odwołuje się do konkretnych wzorców.

Izabella Malinowska przekonuje, że są także znacznie bardziej praktyczne zalety rozumienia historii. – Wielu z nas wydaje się, że to po prostu minione fakty. Ale historia często się powtarza, dylematy ludzi są podobne. Okoliczności bywają podobne co jakiś czas. Historia daje nam jasną odpowiedź, jak się zachować.