"House of Cards" pokazuje ciemną stronę polityki. Grzegorz Schetyna to polski Frank Underwood?

Po tym jak Platforma z formacji trzech tenorów (Olechowski, Płażyński, Tusk) stała się partią Donalda Tuska, premier wciąż musiał się liczyć z silną konkurencją wewnętrzną. Grzegorz Schetyna miał w PO na tyle silną pozycję, że Tusk uwzględniał jego zdanie. Ale wraz z rosnąca popularnością premiera słabła pozycja Schetyny. W październiku 2009 roku była już na tyle słaba, że Tusk mógł sobie pozwolić na usunięcie Schetyny z rządu i "wykopanie w górę" na stanowisko marszałka Sejmu. Jednak były wicepremier nie zrezygnował z ambicji i zaczął umacniać swoją frakcję w PO. Zarówno przy obsadzaniu stanowisk po wyborach, jak i przy ostatnich kłótniach o związki partnerskie wspominano, że choć silni są konserwatyści Gowina, najwięcej do powiedzenia mają schetynowcy.

Choć publicznie były marszałek Sejmu nie kwestionuje przywództwa Donalda Tuska, premier wciąż musi mieć z tyłu głowy, że na fotel przewodniczącego partii czeka co najmniej jeden silny kandydat. O ile posłowie PO z reguły posłusznie powtarzają zapisy przekazów dnia, to Grzegorz Schetyna chyba wcale ich nie czyta, a jeśli już, to tylko po to, by wiedzieć w którym punkcie odróżnić się od linii partii. To tylko ciche odgłosy tego, co dzieje się za kulisami, wewnątrz PO.

Czytamy o spotkaniu Schetyny z Palikotem, o układzie z Gowinem, o rzekomym knuciu przeciwko Ewie Kopacz. – Obraz Grzegorza Schetyny jako twardego gracza wytworzył się chyba w czasach walk między nim a Władysławem Frasyniukiem w czasach Unii Wolności – ocenia Konrad Piasecki, dziennikarz RMF FM od ponad 20 lat z bliska obserwujący polską politykę. – Później Schetyna był raczej beneficjentem sytuacji, bo jego pozycja rosła wraz z odchodzeniem kolejnych liderów. Teraz zajmuje pozycję zdecydowanie poniżej swoich ambicji, ale nie tylko on walczy o to, by PO była w mniejszym stopniu sterowana wyłącznie przez lidera – zauważa Piasecki i wymienia liczne frakcje, które poza schetynowcami trzęsą partią: konserwatystów Gowina, spółdzielnię Grabarczyka czy regionalnych baronów

Zdaniem rozmówcy naTemat to właśnie wewnątrz partii toczy się najostrzejsza walka o wpływy. – To nie jest gra fair play, co jest dziwne, bo podważa podstawową zasadę polityki, czyli grę drużynową. U nas on właściwie nie istnieje, bo wszelkie drużyny zaraz się rozpadają. Właściwie jedyną, która przez lata istniała w praktycznie niezmienionym składzie było SLD do 2001-2002 roku – zauważa dziennikarz. – Choć polska polityka jest dość ostra, to jednak walka toczy się z otwarta przyłbicą. Oczywiście czasami zdarzają się nieczyste zagrania, a kampania to już walka na maczugi, ale generalnie reguły są mniej więcej jasne. Tymczasem już setki razy widziałem, gdy pojawił się niepochlebny artykuł o jakimś polityku, on był przekonany, że zainspirował go ktoś z partii – relacjonuje Piasecki.

Nie tylko obserwatorzy, ale i uczestnicy polityki mają o niej nie najlepsze zdanie. – Myślę, że w naszej polityce jest 20 procent takich ludzi jak Frank Underwood, ale oni są głośniejsi niż te spokojne 80 procent – mówi były poseł rządzącej koalicji. Jednak nie znaczy to, że wystarczy zgłosić dobry pomysł i wszyscy przystąpią do jego realizacji. – Tutaj proporcje są odwrotne, na jakieś 20 procent spraw mamy wpływ, a o pozostałych 80 procentach decydują liderzy. Wchodząc do Sejmu, zderzamy się ze ścianą, szczególnie ci z nas, którzy byli burmistrzami i o wszystkim decydowali sami. W Sejmie to nie oni rozdają karty, i dla wielu to pewien szok. Dlatego wielu zdecydowało się wrócić do samorządu po jednej kadencji w Warszawie – relacjonuje nasz rozmówca.

W ocenie ekspertów walka, nawet ostra, to nieodłączny element demokracji. – W polityce gra ambicji, walka o wpływy, stanowiska istnieje zawsze. To od klasy uczestników tej walki zależy jak daleko się posuną. To ludzkie zajęcie, więc obserwujemy zarówno ludzkie zalety, jak i ludzkie wady – ocenia Aleksander Smolar, prezes zarządu Fundacji Batorego. – Jednak nie brakuje w historii polityki mężów stanu, którzy stawiają sobie długofalowe cele, walczą o rzeczy znacznie ważniejsze niż posady czy wpływy – przekonuje rozmówca naTemat.

Jego zdaniem opinia publiczna demonizuje Grzegorza Schetynę czy Jarosława Gowina, portretując ich jako bezwzględnie walczących o władzę przeciwników Donalda Tuska. – W polskiej polityce najostrzejsze walki nadal toczą się między PO a PiS. Nie widać, by Grzegorz Schetyna działał mocno na szkodę swojej partii czy swojego lidera. Podobnie z Jarosławem Gowinem – przecież jego spór z Tuskiem rozgrywa się o podstawowe pryncypia, o sposób rządzenia. Przypisywanie temu niskich pobudek, czyli zwykłego dążenia do władzy, to łatwy populizm i chodzenie na skróty – ocenia Smolar.

Do wielu tajemnic politycznych kulis pewnie nie dotrzemy nigdy. Walka o władzę będzie się toczyła tak długo, jak ludzie będą mieli ambicje oraz możliwość realizowania. Zasady, a raczej ich brak, są niezmienne od 500 lat. Już tyle lat ma fundamentalne dzieło Niccolo Machiavellego – "Książę", które dało ówczesnym rządzącym jasny przekaz: dla utrzymania niepodległości Florencji można dopuścić się wszystkiego, bo polityka nie ma czynić dobra, ale ma być skuteczna. Z biegiem lat twórczo rozszerzono tę opinię, i dziś pozostała już tylko skuteczność. Taka, jaką pokazuje Frank Underwood w "House of Cards".