Oto czarny koń Eurowizji 2025. Fani oszaleli, bukmacherzy wieszczą sensację

Już 17 maja wielki finał 69. Konkursu Piosenki Eurowizji. Tym razem gospodarzem wydarzenia jest Szwajcaria, a scena w Bazylei gościć będzie artystów z 37 krajów. Wcześniej 31 reprezentantów powalczy o finałową stawkę w dwóch półfinałach: 13 i 15 maja (Justyna Steczkowska wystąpi w pierwszym półfinale we wtorek).

Choć wiele uwagi skupiają najwięksi faworyci, jak Szwecja, Austria, Francja czy Holandia, to jeden z najbardziej elektryzujących występów zapowiada się ze strony Albanii. Reprezentuje ją duet Shkodra Elektronike z utworem "Zjerm" – i wszystko wskazuje na to, że mamy do czynienia z objawieniem tegorocznej Eurowizji.

Shkodra Elektronike to duet z północnej Albanii, który tworzą Beatriçe Gjergji i Kolë Laca. Oboje wychowali się we Włoszech, ale ich muzyczne korzenie tkwią głęboko w rodzinnej Szkodrze (stąd nazwa ich grupy). Ich styl to unikalna fuzja elektroniki i tradycyjnych brzmień bałkańskich – gatunek, który sami określają jako folktronika.

W 2024 roku zachwycili albańską publiczność i jury, wygrywając 63. edycję Festivali i Këngës, czyli prestiżowe krajowe eliminacje do Eurowizji. Zwycięstwo tego mało znanego duetu było sensacją – nie tylko dlatego, że ich muzyka wykracza poza eurowizyjne schematy. Pokonali bowiem wielką gwiazdę albańskiej sceny, Elvanę Gjatę, która z utworem "Karnaval" była przez wielu uznawana za pewniaka do wyjazdu do Genewy. A jednak to "Zjerm" porwał serca jurorów i widzów.

Tytuł utworu Shkodra Elektronike oznacza po albańsku "ogień", a sama piosenka wykonywana jest w dialekcie gegijskim – jednym z dwóch głównych dialektów języka albańskiego (obok toskijskiego, który jest językiem literackim). Gegijski używany jest przede wszystkim w północnej części kraju, w tym w rodzinnej Szkodrze artystów.

"Zjerm" to utwór pełen symboliki – jego tekst mówi o oczyszczeniu, nadziei i duchowym odrodzeniu. Centralnym motywem jest ogień, który nie niszczy, lecz daje siłę, prowadzi do przemiany i nowego początku. Przesłanie piosenki jest głęboko humanistyczne – apeluje o pokój, harmonię z naturą oraz wspólnotę ponad społecznymi i kulturowymi podziałami.

Polskie tłumaczenie "Zjerm" Shkodra Elektronike ("Ogień")

W tej minucie, w tej chwili – bez paranoi

Po deszczu świat mieni się kolorami

Na ulicach nie słychać syren karetek

Nikt nie mówi z pogardą

I dziś nam powiedzieli,

Że pogoda się nie popsuje

Znalazłem się pod wodą

A moje usta wciąż nie wyschły

Wyobraź sobie minutę

Bez żołnierzy

Bez sierot

Bez butelek dryfujących w oceanie

Ropa pachnie jak bez

Wolności słowa

Uczy cię szkoła

Stwórz we mnie serce czyste

W mojej nocy poślę ci światło

Aman miserere

Aman miserere ("Aman" to błagalne "proszę", "miserere" – po łacinie "zmiłuj się" – red.)

W moim sercu

W moim sercu

Ta chwila będzie trwać

Dobrzy ludzie

Ludzie bez imienia

Tańczą taniec duszy

Jarna ne ti – ziemio moja,

Nie zapomnę, gdzie się urodziłem

Jarna ne ti – świecie mój,

Świeć mi dalej, dalej, dalej…

Ogień

Spadnij na nasze plemienne tańce

Co dudnią jak lawina w górach

Ogień

Ludzie bez imienia i ludzie czyści

Upadają tak samo

Jak siedem noży wbijanych w duszę

Ogień

Tu śpi morze, piasek i księżyc

A gwiazd nie widzimy, bo deptamy je stopami

Gdy idziemy jak we śnie

Ogień

Jesteśmy głodni ognia i światła

I szukamy cię

W tej ciemności,

Która nie chce świecić

Stwórz we mnie serce czyste

W mojej nocy poślę ci światło

Aman miserere

Aman miserere

W moim sercu

W moim sercu

Ta chwila będzie trwać

Dobrzy ludzie

Ludzie bez imienia

Tańczą taniec duszy

Jarna ne ti – ziemio moja,

Nie zapomnę, gdzie się urodziłem

Jarna ne ti – świecie mój,

Świeć mi dalej, dalej, dalej…

Występ sceniczny dopełnia tę poruszającą opowieść. Beatriçe Gjergji zaprezentowała podczas albańskich eliminacji charakterystyczny taniec w stylu vogue, inspirowany sceną amerykańską ballroomową lat 60. – coś, czego w albańskim kontekście nikt się nie spodziewał. To nie tylko choreografia, lecz manifest odwagi i otwartości, który natychmiast zyskał status ikonicznego

Na szczęście wokalistka nie zamierza rezygnować z tego elementu w Bazylei. Pierwsze zdjęcia i opisy prób sugerują, że występ będzie mocno osadzony w ich artystycznej tożsamości, ale tym razem – jeszcze bardziej dopracowany i widowiskowy niż podczas Festivali i Këngës.

To właśnie ta oryginalność sprawia, że Shkodra Elektronike są dziś typowani jako czarny koń Eurowizji 2025. W rankingu bukmacherów Albania znajduje się obecnie na 10. miejscu, co – biorąc pod uwagę niszowy charakter piosenki – jest ogromnym osiągnięciem. Z kolei w popularnej aplikacji My Eurovision Scoreboard, umożliwiającej fanom z całego świata ocenę eurowizyjnych piosenek, Albania jest czwarta.

"Zjerm" z każdym tygodniem zyskuje nowych słuchaczy, a komentarze pod oficjalnym klipem i występem live pokazują, że Europa docenia autentyczność, artystyczną wizję i odwagę duetu. Obecnie ich krajowy występ ma na oficjalnym kanale Eurowizji ma już 2,7 miliona wyświetleń, a oficjalny teledysk – prawie milion.

Nie jest więc wykluczone, że Albania po raz pierwszy w historii może znaleźć się w ścisłej czołówce finału (do tej pory najwyższym wynikiem tego kraju było piąte miejsce w 2012 roku), a fani są pewni prestiżowej pierwszej dziesiątki. W świecie eurowizyjnych schematów, tanich efektów i plastikowych refrenów, "Zjerm" jest bowiem jak oddech świeżego powietrza.