Literacka nagroda Nobla 2025 idzie do Europy Środkowej. Laureatem László Krasznahorkai

Pierwsza Literacka Nagroda Nobla została przyznana w 1901 roku. Od tego czasu wyróżnienie to wręczono 118 razy, a laureatami zostały łącznie 122 osoby, w tym 18 kobiet. W 2025 roku Akademia Szwedzka przyznała ją węgierskiemu pisarzowi László Krasznahorkai.

László Krasznahorkai otrzymał literackiego Nobla za "przekonującą i wizjonerską twórczość, która w obliczu apokaliptycznego przerażenia na nowo potwierdza moc sztuki".

Krasznahorkai ma 71 lat i pochodzi z miasta Gyula na Węgrzech. Jak czytamy na oficjalnej stronie Nagrody Nobla, "to wielki epicki pisarz w środkowoeuropejskiej tradycji, sięgającej od Kafki po Thomasa Bernharda, charakteryzujący się absurdem i groteskową przesadą".

Pierwszym i przełomowym dziełem autora było "Szatańskie tango". Powieść wydano w 1985 roku. Przedstawia, w silnie sugestywnych słowach, grupę ubogich mieszkańców opuszczonego kołchoz na węgierskiej wsi tuż przed upadkiem komunizmu.

Kolejne znane i ważne powieści László Krasznahorkai to "Melancholia sprzeciwu" wydana w 1989 roku czy "Wojna i wojna", która trafiła na rynek w 1999 roku. Fabuła pierwszej z nich dotyczy wydarzeń w małym węgierskim miasteczku, gdzie pojawia się tajemniczy cyrk z tuszą olbrzymiego wieloryba, co wywołuje chaos, przemoc i anarchię.

Autor w surrealistyczny sposób ukazuje walkę między porządkiem a chaosem, pokazując, że nikt nie może uciec przed skutkami terroru. Natomiast w "Wojnie i wojnie" Krasznahorkai przenosi swoją uwagę poza granice swojej węgierskiej ojczyzny, pozwalając skromnemu archiwiście Korinowi podjąć decyzję, jako ostatni akt swojego życia, o podróży z przedmieść Budapesztu do Nowego Jorku, aby na chwilę zająć miejsce w centrum świata.

Inne powieści Węgra to m.in. "Baron Wenckheim's Homecoming", "Herscht 07769", "A Mountain to the North, a Lake to the South, Paths to the West, a River to the East" czy "Seiobo There Below". W 2015 roku został uhonorowany Międzynarodową Nagrodą Bookera za całokształt twórczości.

W ubiegłym roku laureatką Nagrody Nobla w 2024 została koreańska pisarka Han Kang. Akademia Szwedzka wyróżniła ją wtedy "za intensywną prozę poetycką, która mierzy się z historycznymi traumami i obnaża kruchość ludzkiego życia".

Pisarka ma 54 lata i pochodzi z pochodzi z Gwangju. Ukończyła filologię koreańską uniwersytetu Yonsei. Zadebiutowała w 1993 roku krótkim zbiorem wierszy zatytułowanym "Munhak-gwa-sahoe". Dwa lata później wydała swój pierwszy zbiór opowiadań "Yeosu".

Do jej najbardziej znanych powieści należą "Wegetarianka" z 2007 roku, która przyniosła Kang Międzynarodową Nagrodę Bookera 2016, skupiająca się na motywie straty siostry "Biała elegia" z 2016 roku i "Nie mówię żegnaj" z 2021 roku. Jedną z najciekawszych książek w repertuarze Han Kang jest "Greek Lessons" z 2011 roku.