Decyzja ws. Nobla musiała zagotować Orbána. Laureat nie oszczędza madziarskiego satrapy

Pierwsza Literacka Nagroda Nobla została przyznana w 1901 roku. Od tego czasu wyróżnienie to wręczono 118 razy, a laureatami zostały łącznie 122 osoby, w tym 18 kobiet. W 2025 roku Akademia Szwedzka przyznała ją węgierskiemu pisarzowi László Krasznahorkai. Otrzymał on wyróżnienie za "przekonującą i wizjonerską twórczość, która w obliczu apokaliptycznego przerażenia na nowo potwierdza moc sztuki".

Jak ten pisarz odnosi się do obecnego rządu na Węgrzech? W lutym, w wywiadzie dla szwedzkiej gazety "Svenska Dagbladet", László Krasznahorkai powiedział między innymi, że "Orbán i jego świta mówią o naszej historii jako o chwale". – To więcej niż śmieszne – nasza historia składa się z porażek – stwierdził.

– Węgry w ciągu ostatniej dekady coraz bardziej oddalają się od Zachodu pod rządami narodowo-konserwatywnego rządu Viktora Orbána – wskazał.

Pisarz uważa także, że na Węgrzech nie ma nadziei, i to nie z powodu reżimu Orbána, ale z powodu ludzi. – Demokracja jest bardzo krucha. Niewykształcone masy uzbrojone w prawa i tylu d**ków. W zatłoczonym wagonie wystarczy jeden neonazista, tylko jeden – padło w tej rozmowie. Na razie pisarz nie doczekał się gratulacji od premiera swojego kraju.

Krasznahorkai ma 71 lat i pochodzi z miasta Gyula na Węgrzech. Jak czytamy na oficjalnej stronie Nagrody Nobla, "to wielki epicki pisarz w środkowoeuropejskiej tradycji, sięgającej od Kafki po Thomasa Bernharda, charakteryzujący się absurdem i groteskową przesadą".

Pierwszym i przełomowym dziełem autora było "Satantango". Powieść wydano w 1985 roku. Przedstawia, w silnie sugestywnych słowach, grupę ubogich mieszkańców opuszczonego kołchozu na węgierskiej wsi tuż przed upadkiem komunizmu.

Kolejne znane i ważne powieści László Krasznahorkai to "Melancholia sprzeciwu" wydana w 1989 roku czy "Wojna i wojna", która trafiła na rynek w 1999 roku. Fabuła pierwszej z nich dotyczy wydarzeń w małym węgierskim miasteczku, gdzie pojawia się tajemniczy cyrk z tuszą olbrzymiego wieloryba, co wywołuje chaos, przemoc i anarchię.

Autor w surrealistyczny sposób ukazuje walkę między porządkiem a chaosem, pokazując, że nikt nie może uciec przed skutkami terroru. Natomiast w "Wojnie i wojnie" Krasznahorkai przenosi swoją uwagę poza granice swojej węgierskiej ojczyzny, pozwalając skromnemu archiwiście Korinowi podjąć decyzję, jako ostatni akt swojego życia, o podróży z przedmieść Budapesztu do Nowego Jorku, aby na chwilę zająć miejsce w centrum świata.

Inne powieści Węgra to m.in. "Baron Wenckheim's Homecoming", "Herscht 07769", "A Mountain to the North, a Lake to the South, Paths to the West, a River to the East" czy "Seiobo There Below". W 2015 roku został uhonorowany Międzynarodową Nagrodą Bookera za całokształt twórczości.