Cyberwojna Europy z Rosją zablokuje polskie bankomaty? Jak dokładnie działa bankomat i czy musimy się bać hakerów

Strach okazał się oczywiście niepotrzebny, ale skłoniło nas to do "odkrycia" tajemnicy i odpowiedzi na kluczowe pytanie: jak w ogóle działa bankomat?

Za szparką, w którą wsadzamy kartę, znajduje się specjalny czytnik kart. Starsze modele posiadały tylko czytniki paska magnetycznego, dzisiaj większość maszyn – kiedy już ów pasek odchodzi do lamusa, zastępowany przez chipy – posiada również czytnik chipów. To na pasku i chipie karty zapisane są dane o wystawcy karty i rachunku jej właściciela.

Znajdują się tam informacje takie jak: imię i nazwisko właściciela, kraj wydania, identyfikator banku, numer karty, data jej ważności oraz specjalny "service code" – informacja na temat tego, gdzie możemy wypłacać daną kartą pieniądze – w jakich bankomatach, w kraju czy zagranicą itd. Na chipie czy pasku może znaleźć się też informacja o np. limicie transakcji, jeśli takowy mamy.

Maszyna odczytuje z karty dane, po czym każe nam wpisać kod PIN. Wówczas PIN wysyłany jest do systemu banku, który wydaje kartę i następuje porównanie tego, co wstukaliśmy na klawiaturze, z PIN-em zapisanym w systemie. Teoretycznie autoryzacja nie powinna trwać dłużej niż 5 sekund, ale nawet dziś zdarzają się bankomaty, które łączą się nawet kilkadziesiąt sekund. Dlaczego? O tym za moment.

Bankomaty mogą łączyć się z zewnętrznymi systemami na dwa sposoby. Albo poprzez sztywne łącze albo poprzez GPRS. Najchętniej oczywiście korzysta się z tego pierwszego rozwiązania – zapewnia ono bardziej stabilne i często szybsze połączenie. Są jednak takie miejsca, gdzie nie da się podłączyć bankomatu do sztywnego łącza i wówczas korzysta się z technologii GPRS.

Takie maszyny właśnie mogą kazać nam czekać na autoryzację kilkadziesiąt sekund – jeśli sygnał jest słaby. Niektóre firmy stosują też rozwiązanie podwójne: podłączają bankomat poprzez GPRS i sztywne łącze, a komputer sam wybiera, którą metodą chce się połączyć – w zależności od tego, który sygnał jest mocniejszy. Oczywiście sama łączność jest zabezpieczona w najbardziej rygorystyczny sposób. Współczesne bankomaty działają 24 godziny na dobę, w związku z czym ich połączenie ze światem zewnętrznym jest permanentne – są one cały czas w stanie gotowości.

To jednak nie koniec drogi – banknoty podczas "wychodzenia" z bankomatu liczone są przez specjalne "elektroniczne oko". To oko rejestruje ile i jakich banknotów wychodzi z maszyny. Wszystkie informacje, zebrane przez oko, są zapisywane w specjalnym rejestrze, który właściciel bankomatu trzyma przez kolejne 2 lata. W razie sporów z klientami o to, czy np. bankomat wydał odpowiednio dużo pieniędzy, sięga się po dane zarejestrowane przez oko, gdzie czarno na białym widać kiedy, ile i jakie banknoty ktoś wypłacał.

Ciekawym jest, że poza "okiem" jest jeszcze specjalny czujnik, który sprawdza grubość każdego banknotu. Jeśli banknot jest za gruby, bo np. dwa skleiły się w jeden, to zostaje odrzucony, trafia do bankomatowego "kosza" i nie jest wypłacany klientowi. Podobnie rzecz ma się z podartymi banknotami. Liczba odrzuceń również jest rejestrowana, by można było sprawdzić, czy ostatecznie bilans się zgadza. O jakich kwotach mowa? To już tajemnica właścicieli bankomatów.

Uspokajamy jednak: do centrum przetwarzania transkacji, czyli systemu zarządzającego bankomatami, nie da się włamać, bo jego porty są wyłączone. Mówiąc prościej: haker nie ma żadnego otwartego wejścia, którym mógłby się tam dostać. Przy czym nawet gdyby tak się stało, to nic mu to nie da – bo nie ma z tego poziomu dostępu do żadnych naszych danych czy danych kont. Firmy uczestniczące w procesie transakcyjnym mają bowiem bezwzględny zakaz przechowywania danych kartowych.

Również włamanie do pojedynczego bankomatu nie jest za bardzo możliwe, przynajmniej w klasycznym rozumieniu hakingu: by zdalnie, przez internet, włamać się do komputera w bankomacie. Nawet osoby, które serwisują maszyny i mają dostęp do tych komputerów, nie mają za bardzo możliwości, by coś tam zmienić lub dograć. A nawet gdyby jakiś haker to zrobił, to my i tak jesteśmy bezpieczni – nie znajdzie tam żadnych informacji o nas, naszym koncie czy karcie.

A co z wielką awarią i zablokowaniem bankomatów w przypadku wielkiej cyberwojny? W teorii byłoby to możliwe - zakładając, że hakerzy byliby w stanie albo zepsuć samo centrum zarządzania bankomatami, albo np. dużą część łączności. Tyle tylko, że w ten sposób zablokowano by wyłącznie możliwość wypłacania pieniędzy z bankomatów. Nasze dane byłyby nadal bezpieczne. Wyłączenie wszystkich bankomatów w Polsce wydaje się po prostu niemożliwe, bo oznaczałoby gigantyczny, zmasowany atak. Gdyby faktycznie do niego doszło, to zapewne przy okazji innych działań – i bankomaty byłyby wtedy naszym najmniejszym zmartwieniem.