Bolą mnie stawy – jak rozpoznać, jaka to choroba? To nie tylko problem starszych ludzi
Choroby reumatyczne wbrew obiegowej opinii nie dotyczą jedynie osób starszych. Wiele z nich zaczyna się w młodym wieku. Potrafią bardzo ograniczać aktywność, a nawet prowadzić do trwałej niepełnosprawności. Wiele z nich ma podłoże autoimmunologiczne lub genetyczne. Niektóre z tych chorób nie tylko atakują stawy, ale też cały organizm.
Gdy zaczyna lekko utykać, a infekcja podobna do grypy przeciąga się, przerażony tata zabiera ją do lekarza. Ostatecznie postawiona zostaje diagnoza: MIZS, czyli młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów. "Ruch może być bolesny” – słyszą zdumieni rodzice.
MIZS to grupa przewlekłych, zapalnych układowych chorób tkanki łącznej o nadal nieznanej etiologii. Choruje od trzech do nawet trzynastu dzieci na 100 tysięcy. Dwa razy częściej dotyczy dziewczynek. Leczenie chorych na MIZS trwa wiele lat, wymaga współpracy wielu specjalistów oraz stosowania zarówno metod farmakologicznych jak i leczenia usprawniającego, a w konkretnych przypadkach także operacyjnego.
To nie tak, jak myślisz...
Reumatyzm to nie tak, jak uważa większość z nas, domena seniorów, których bolą kolana. Z takimi stereotypami zmagają się bardzo często młodzi ludzie, których dotknęły różne choroby reumatyczne. Wśród nich jest choroba zwyrodnieniowa stawów i kręgosłupa (osteoartroza) jak i toczeń - czasem bardzo trudny do zdiagnozowania, rozwijający się zwykle u chorych w wieku od piętnastu do czterdziestu lat.
Okrutnie atakuje z ukrycia
Toczeń rumieniowaty układowy sprawia, że nasz organizm staje się swoim własnym wrogiem, powstaje stan zapalny, a choroba atakuje kolejne narządy. Jest przewlekła i przebiega w rzutach. Nie ma konkretnego testu do wykrycia choroby, trzeba zwykle wykonać szereg badań, by postawić ostateczną diagnozę.
Pacjenci najczęściej skarżą się na przewlekłe zmęczenie i brak sił, gorączkę, bóle stawów, mięśni, skłonności depresyjne, zaburzenia hematologiczne. Czasem jedynym widocznym objawem jest charakterystyczny rumień w okolicach policzków i nosa.
Specjaliści podkreślają, że nie ma jednej, konkretnej przyczyny będącej wspólnym mianownikiem w przypadku zachorowania osoby młodej. Najprawdopodobniej to kompilacja przyczyn: od podłoża genetycznego przez zaburzenia pracy układu odpornościowego, przebyte infekcje po czynniki psychiczne np. długotrwały stres.
Wstanie z łóżka oznacza cierpienie
Tak zwany ból rozruchowy to objaw charakteryzujący między innymi pojawiające zwykle do trzydziestego roku życia (tym razem częściej u mężczyzn) zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa.
ZZSK to choroba autoimmunologiczna, czyli taka, w której organizm chorego zaczyna atakować własne, zdrowe tkanki. Jak wskazuje nazwa, ZZSK to również choroba zapalna, atakująca stawy kręgosłupa. Objawia się sztywnością i bólem pleców. W najbardziej zaawansowanej fazie, kręgosłup pacjenta zaczyna przypominać ”kij bambusowy” dramatycznie ograniczając zakres ruchów.
Choroba wywraca życie pacjenta do góry nogami. Zwłaszcza pacjenta młodego i aktywnego, który od tej pory musi dzielić swoje życie na cykle: zaostrzeń i remisji. ZZSK nie da się wyleczyć, można jedynie hamować jego objawy.
Reumatyzm ma młodą twarz
Najbardziej znaną i jednocześnie bardzo poważna chorobą reumatyczną jest reumatoidalne zapalenie stawów (RZS). To choroba, która może doprowadzić do niepełnosprawności.
W Polsce na RZS choruje ok. 250 tys. osób, na świecie ok. 70 mln. Jest najczęściej wykrywanym schorzeniem reumatologicznym.RZS postrzegane mylnie jest jako choroba ludzi starszych. Jest przede wszystkim chorobą młodych ludzi.
RZS jest przewlekłą, postępującą chorobą autoimmunologiczną charakteryzująca się głównie przewlekłym procesem zapalnym w obrębie stawów. Proces ten niszczy je i prowadzi do zniekształcenia. Stan zapalny rozwija się głównie w błonie maziowej stawu, która ulega przerostowi i pokrywa chrząstkę powodując jej uszkodzenie.
W wyniku choroby niszczona jest również torebka stawowa, kości i ścięgna. Efektem tych zmian jest usztywnienie zaatakowanego stawu lub stawów, które nie mogą spełniać swoich funkcji. RZS to nie tylko choroba układu kostno-stawowego – tak naprawdę w proces zapalny jest włączone wiele układów naszego organizmu.
Jako jedną z przyczyn tej choroby podaje się skłonność genetyczną. Specjaliści tłumaczą również, że powoduje ją defekt układu odpornościowego, który sprawia, że organizm nie rozpoznaje własnych tkanek, traktuje je jako zagrożenie i produkuje autoprzeciwciała, żeby je zniszczyć.
Jednak sama skłonność nie wystarczy. Proces chorobowy aktywuje zwykle zakażenie bakteryjne, wirusowe lub grzybicze. Choć bywa, że choroba rozpoczyna się po przebytym urazie, operacji lub silnym stresie.Częściej atakuje kobiety niż mężczyzn. RZS jest schorzeniem przewlekłym, jego leczenie trwa długo.
Najczęstsze objawy RZS to ból i obrzęk stawów, tkliwość uciskowa stawów, sztywność poranna stawów, zmęczenie, depresja, drażliwość, niedokrwistość, oraz objawy podobne do grypy takie jak złe samopoczucie, pocenie się, uczucie gorąca.
W górę i w dół
Życie pacjenta zmagającego się z chorobą reumatyczną może przypominać sinusoidę: okresy remisji przeplatać się będą z okresami nasilonych objawów. Lekarze podkreślają, że przewlekły charakter schorzeń reumatycznych potrafi mocno "przeorganizować” życie zwłaszcza młodym osobom, które mają mnóstwo planów i ambicji.
Jednym z kluczowych elementów w walce z tymi bardzo okrutnymi chorobami jest kompleksowa, wczesna diagnostyka.