Trybunał Konstytucyjny zmiażdżył reformę PiS. Chodzi o zadłużenie szpitali

Tomasz Ławnicki
To wyrok absolutnie przełomowy i kluczowy z uwagi na finanse samorządów oraz szpitali. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że rząd nie może przerzucać na samorządy odpowiedzialności za zadłużenie placówek medycznych.
Obarczanie samorządów długami szpitali jest niezgodne z konstytucją – ogłosił sędzia TK Stanisław Rymar. Fot. Sławomir Kamiński / Agencja Gazeta
Skargę do TK złożył samorząd Mazowsza. Chodziło o art. 59 Ustawy o działalności leczniczej. Zgodnie z nią to organy założycielskie szpitali, czyli najczęściej jednostki samorządu terytorialnego, są zobowiązane do pokrycia strat ponoszonych przez ZOZ-y wynikających z tzw. świadczeń ponadlimitowych. Są to takie świadczenia, których udzielić trzeba, choćby NFZ-towskie limity zostały przekroczone, gdy sytuacja jest nagła, a zdrowie i życie pacjenta jest zagrożone.

Przedstawiciel Sejmu, poseł PiS Bartłomiej Wróblewski, przekonywał w Trybunale, że to musi być problem samorządu, a nie rządu. – Gdyby doszło do stwierdzenia, że zakwestionowany artykuł jest niekonstytucyjny i to budżet państwa powinien przekazywać samorządom środki na pokrycie strat szpitali, to tylko Mazowszu za rok 2017 trzeba by przekazać 160 mln zł. Wtedy samorząd wojewódzki nie ponosiłby skutków finansowych złego zarządzania – argumentował poseł PiS, cytowany przez "Gazetę Wyborczą". Wtórowała mu Prokuratura Generalna.


Trybunał Konstytucyjny tej argumentacji nie podzielił. Uznał, że obarczanie samorządów długami szpitali jest niezgodne z konstytucją. TK ostro skrytykował przy tym wprowadzoną przez rząd PiS tzw. sieć szpitali, stwierdzając, że pogorszyła ich zadłużenie. Trybunał orzekał w pięcioosobowym składzie, zdanie odrębne złożył zastępca Julii Przyłębskiej, sędzia Mariusz Muszyński.

– Zaskarżone artykuły ustawy o działalności leczniczej są częściowo niezgodne z konstytucją. Zaskarżony przepis traci ważność za 18 miesięcy – ogłosił przewodniczący składu sędzia Stanisław Rymar. W uzasadnieniu zaś padło m.in., że skoro zadłużenie szpitali jest powszechne i że sumy tych wierzytelności są wielomilionowe, to oczywistym jest, iż po prostu placówki te otrzymują środki nieadekwatne do potrzeb wynikających z ich działalności.
Odpowiedzialność finansowa jednostek samorządu terytorialnego (samorządu województwa mazowieckiego jako podmiotu tworzącego) za stratę netto samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej
fragment komunikatu TK

W ocenie TK, ciągłe i powszechne narastanie zadłużenia s.p.z.o.z. nie jest jedynie skutkiem nieudolności, braku profesjonalizmu czy należytej staranności po stronie osób zarządzających tymi zakładami i nadzorującymi je, lecz ma także przyczyny obiektywne, zewnętrzne, świadczące o wadach mechanizmu finansowania. W konsekwencji Trybunał uznał, że zobowiązanie jednostki samorządu terytorialnego, będącej organem tworzącym samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej, do pokrycia straty netto, która jest ekonomicznym skutkiem stosowania przepisów powszechnie obowiązujących wywołujących obligatoryjne skutki finansowe w zakresie kosztu świadczeń opieki zdrowotnej – bez zapewnienia adekwatnego finansowania – jest niezgodne z art. 167 ust. 4 w związku z art. 166 ust. 2 Konstytucji. Czytaj więcej

– Samorządy powinny otrzymywać środki adekwatne do zadania. Źródłem długów jest niedofinansowanie świadczeń przez NFZ. Gdyby refundował w pełni ilość świadczeń, obciążenie samorządów długami placówek byłoby słuszne – tłumaczyła w uzasadnieniu sędzia sprawozdawca Małgorzata Pyziak-Szafnicka.

Sejm musi teraz zmienić przepisy uznane za niekonstytucyjne. "Dalsze stosowanie kwestionowanego art. 59 ust. 2 ustawy o działalności leczniczej, który przerzuca na jednostki samorządu terytorialnego stale rosnący koszt udzielania świadczeń opieki zdrowotnej bez zapewnienia środków na finansowanie tej działalności, prowadzi do nieakceptowalnego konstytucyjnie stanu swego rodzaju 'równości' w braku dostępu do tych świadczeń" – czytamy w komunikacie Trybunału.
Przedstawiciele PSL gratulują marszałkowi województwa mazowieckiego Adamowi Struzikowi, bo to on zdecydował się na zaskarżenie przepisów ustawy. Na Mazowszu zadłużenie szpitali podlegających samorządowi województwa wzrosło z 780 mln zł w 2018 r. do 870 mln zł w 2019 r. Jak wynika z najnowszych doniesień, zadłużenie szpitali w Polsce jest obecnie najwyższe w historii. PiS zaś robi wszystko, aby te dane ukryć.

Sędzia Stanisław Rymar, który w środę przewodniczył składowi orzekającemu, w grudniu kończy swoją kadencję w TK. Znajdzie się w gronie trzech sędziów, których PiS zamierza zastąpić Krystyną Pawłowicz i Stanisławem Piotrowiczem.

źródło: trybunal.gov.pl, "Gazeta Wyborcza"