"Ministan wyjątkowy". 15 ważnych punktów ustawy o koronawirusie
Do tej pory słyszeliśmy, że Polska jest gotowa na koronawirusa. Uspokajał rząd z premierem na czele, a także służby medyczne. Dlatego projekt ustawy, o którym nagle się dowiadujemy, wywołał lawinę skrajnych opinii. Oto kilkanaście ważnych punktów. Niektóre są szeroko komentowane w siecie.
Niedługo potem, przed debatą w Sejmie, Andrzej Duda sam uspokajał. Zapewnił, że polskie władze realizują działania w wielu przypadkach wyprzedzające nawet to, co robi Światowa Organizacja Zdrowia i władze innych państw.
Dlatego projekt ustawy o koronawirusie, który pojawił się w niedzielę tuż przed północą, wzbudził mnóstwo skrajnych reakcji. I nie tylko dlatego, że był pisany na szybko.
Czytaj także: Posłowie dostali w nocy SMS-y. Nadzwyczajna sytuacja: jest ustawa o koronawirusie
W komentarzach pojawiły się porównania do stanu wojennego i stanu wyjątkowego. "Ustawa antykoronawirusowa jest klasycznym przykładem prawa wprowadzanego na fali strachu, często podsycanego przez media. Jest przez to świetną okazją do wprowadzenia ministanu wyjątkowego" – ocenia Marcin Matczak.
Paweł Kowal pisze, że projekt jest zaskakujący.
"Ustawa koronawirusowa wygląda jak dekret o stanie wojennym" – ocenia dziennikarz Przemysław Szubartowicz.
Zgodnie z projektem ustawy, pracodawca może nam kazać pracować z domu. "W celu przeciwdziałania COVID-19 pracodawca może polecić pracownikowi wykonywanie, przez czas oznaczony, pracy określonej w umowie o pracę, poza miejscem jej stałego wykonywania (praca zdalna)" – czytamy.1. Praca zdalna
Rodzicom, którzy w przypadku zamknięcia żłobka, przedszkola, czy szkoły, muszą zostać z dzieckiem w domu, przysługiwałby dodatkowy zasiłek opiekuńczy.2. Szkoły, przedszkola
"W przypadku zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły do których uczęszcza dziecko, z powodu COVID-19, ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem, przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy za okres nie dłuższy niż 14 dni" – czytamy w projekcie.
3. Kompetencje wojewody
Jego polecenia podlegają natychmiastowemu wykonaniu. "Wojewoda może wydawać polecenia obowiązujące wszystkie organy administracji rządowej działające w województwie i państwowe osoby prawne, organy samorządu terytorialnego, samorządowe osoby prawne oraz samorządowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej w związku z przeciwdziałaniem COVID-19" – czytamy.
Na wniosek wojewody – po poinformowaniu ministra właściwego do spraw gospodarki – Prezes Rady Ministrów może wydawać "polecenia obowiązujące inne, niż wymienione w ust. 1, osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej oraz przedsiębiorców". Polecenia są wydawane w drodze decyzji administracyjnej, podlegają one natychmiastowemu wykonaniu z chwilą ich doręczenia lub ogłoszenia oraz nie wymagają uzasadnienia.
Wykonywanie tych zadań jest finansowane z budżetu. Prace związane z prowadzeniem przygotowań do realizacji zadań – ze środków własnych przedsiębiorcy. Polecenia mogą być wydawane także ustnie, telefonicznie, za pomocą środków komunikacji elektronicznej.
Zakładamy, że w tym przypadku może chodzić o ewentualną kwarantannę i dodatkową bazę medyczną.4. Prawo budowlane – zmiany
Projekt ustawy mówi: "Do projektowania, budowy, przebudowy, remontu, utrzymania i rozbiórki obiektów budowlanych, w tym zmiany sposobu użytkowania, w związku z przeciwdziałaniem COVID-19, nie stosuje się przepisów ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (...) oraz ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (...), a w przypadku konieczności poszerzenia bazy do udzielania świadczeń zdrowotnych, także przepisów (...) ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej".
Prezes Rady Ministrów może, na wniosek ministra właściwego do spraw zdrowia, nałożyć na jednostkę samorządu terytorialnego obowiązek wykonania określonego zadania w związku z przeciwdziałaniem COVID-19.5. Skarb Państwa i odpowiedzialność
Skarb Państwa, organy jednostek samorządu terytorialnego oraz państwowe jednostki organizacyjne – jak czytamy w projekcie – "nie ponoszą odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną w związku z uzasadnionymi działaniami mającymi na celu przeciwdziałanie COVID-19, z zastrzeżeniem, art. 9 ust. 5".
O czym mówi ust. 5? W przypadku poniesienia przez podmiot leczniczy szkody przy wykonywaniu zadania nałożonego trybie ust. 2, minister właściwy do spraw zdrowia jest obowiązany do jej naprawienia".
O czym z kolei mówi ust. 2? O nałożeniu obowiązku walki z koronawirusem "na podmiot leczniczy będący: spółką kapitałową, w której jedynym albo większościowym udziałowcem albo akcjonariuszem jest Skarb Państwa lub samodzielnym publicznym zakładem opieki zdrowotnej lub jednostką budżetową".
6. Zaangażowanie żołnierzy
Żołnierz w czynnej służbie wojskowej może być skierowany przez dowódcę jednostki wojskowej do wykonywania zadań innych niż wynikające z jego specjalności wojskowej i przeszkolenia wojskowego, o ile posiada kwalifikacje i uprawnienia do wykonywania tych zadań.”.
W innym punkcie projektu ustawy jest zapis:
"Jeżeli użycie innych sił i środków jest niemożliwe lub może okazać się niewystarczające, Minister Obrony Narodowej może przekazać do dyspozycji Głównego Inspektora Sanitarnego lub wojewody, na którego obszarze podejmowane są działania związane ze stanem zagrożenia epidemicznego, stanem epidemii albo w razie niebezpieczeństwa szerzenia się zakażenia lub choroby zakaźnej, które może stanowić zagrożenie dla zdrowia publicznego, w szczególności wystąpienia choroby szczególnie niebezpiecznej lub wysoce zakaźnej, pododdziały lub oddziały Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, wraz ze skierowaniem ich do wykonywania zadań z tym związanych".
7. Zmiany w ustawie o GIS
"Główny Inspektor Sanitarny lub działający z jego upoważnienia państwowy wojewódzki inspektor sanitarny może wydawać decyzje osobom prawnym, osobom fizycznym i jednostkom organizacyjnym nieposiadającym osobowości prawnej, w szczególności podmiotom wykonującym działalność leczniczą, pracodawcom, podmiotom prowadzącym działalność w zakresie lotnictwa cywilnego, użytkownikom statków powietrznych, użytkownikom cywilnych statków powietrznych niewpisanych do rejestru statków powietrznych oraz zarządzającym lotniskami" – czytamy w innym punkcie.
Decyzje te dotyczą podjęcia określonych czynności zapobiegawczych lub kontrolnych, dystrybucji produktów leczniczych, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobów medycznych – w stosunku do hurtowni farmaceutycznych, środków ochrony osobistej – w stosunku do producentów, dystrybutorów lub importerów, także współdziałania z innymi organami administracji publicznej oraz organami Państwowej Inspekcji Sanitarnej.
Decyzje te podlegają one natychmiastowemu wykonaniu z chwilą ich doręczenia lub ogłoszenia. Nie wymagają uzasadnienia.
Odwołanie wnosi się w terminie 2 dni roboczych od dnia doręczenia lub potwierdzenia na piśmie decyzji wydanej ustnie. Wniesione odwołanie podlega przekazaniu organowi odwoławczemu w terminie 1 dnia roboczego, a rozpatrzeniu – w terminie 5 dni roboczych od dnia doręczenia mu odwołania.
W ustawie z dnia 23 sierpnia 2001 r. wprowadza się zmiany w dwóch punktach. W punkcie 1 jest mowa o mobilizacji gospodarki:8. Obronność państwa i przedsiębiorcy
"mobilizacji gospodarki, obejmujące zadania wybranych działów gospodarki w zakresie zabezpieczenia potrzeb obronnych państwa oraz na rzecz Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej i wojsk sojuszniczych w warunkach zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny, a także w sytuacjach zagrożenia zdrowia lub życia ludzkiego;".
Decyzję o uruchomieniu programu podejmuje Prezes Rady Ministrów, w drodze rozporządzenia. Program może być uruchomiony selektywnie lub w pełnym zakresie. Polega na uruchomieniu określonego potencjału produkcyjnego i usługowego przedsiębiorców.
Może to nastąpić w przypadku:
1. pojawienia się bezpośredniego zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa;
2. ochrony ludności przed zagrożeniami występującymi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, których charakter i rozmiar wymaga użycia środków niebędących w posiadaniu właściwych organów administracji rządowej lub posiadanych w niewystarczającej ilości.
Hurtownie farmaceutyczne są obowiązane do zbywania produktów leczniczych, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych, określonych w wykazie wyłącznie do aptek, punktów aptecznych oraz zakładów leczniczych podmiotów leczniczych.9. Prawo farmaceutyczne – zmiany
Z kolei producenci lub importerzy wyrobów medycznych lub środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego są obowiązani do ich zbywania wyłącznie do hurtowni farmaceutycznych.
Główny Inspektor Farmaceutyczny nakłada karę pieniężną w wysokości od 10 tys. zł do 5 mlnzł na podmiot, który działa z naruszeniem obowiązków lub warunków.
"Osoby chore na chorobę zakaźną albo osoby podejrzane o zachorowanie na choroby zakaźne mogą podlegać obowiązkowej hospitalizacji" – czytamy.10. Kwarantanna
Obowiązkowej kwarantannie lub nadzorowi epidemiologicznemu podlegają osoby zdrowe, które pozostawały w styczności z osobami chorymi na choroby zakaźne – przez okres nie dłuższy niż 21 dni, licząc od ostatniego dnia styczności.
"Do zamówień na usługi, dostawy lub roboty budowlane udzielanych w związku z zapobieganiem lub zwalczaniem epidemii na obszarze, na którym ogłoszono stan zagrożenia epidemicznego lub stan epidemii, nie stosuje się przepisów o zamówieniach publicznych" – przewiduje projekt.11. Przepisy o zamówieniach publicznych
Strefa zero – obszar, na którym wystąpił stan epidemii, znajdujący się bezpośrednio wokół ogniska wirusa, podlegający ograniczeniom, w szczególności zakazom, nakazom oraz środkom kontroli.12. Strefy zagrożenia
Strefa buforowa – obszar wokół strefy zero, podlegającą ograniczeniom, w szczególności zakazom lub nakazom dotyczącym przemieszczania się ludzi
Strefa zagrożenia – obszar, na którym możliwe jest ryzyko wystąpienia stanu epidemii
Zagrożony obszar – obszar jednej lub kilku jednostek podziału terytorialnego kraju lub obszar określony w sposób inny niż przez odniesienie do jednostek podziału terytorialnego kraj.
Koszty transportu są finansowane ze środków budżetu państwa w oparciu o średnie stawki stosowane w stosunkach danego rodzaju w tym czasie.14. Transport i dystrybucja środków z Rezerwy
Wydawane są pacjentom ze stacji sanitarno-epidemiologicznych, aptek ogólnodostępnych lub punktów aptecznych nieodpłatnie wyłącznie na podstawie nr PESEL pacjenta.
W przypadkach uzasadnionych nadzwyczajnymi okolicznościami zagrażającymi życiu lub zdrowiu dzieci i młodzieży minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, w drodze rozporządzenia, może czasowo ograniczyć lub czasowo zawiesić funkcjonowanie jednostek systemu oświaty na obszarze kraju lub jego części.15. Oświata
To samo dotyczy uczelni wyższych.