Fentanyl jest sto razy silniejszy niż morfina. Jak działa lek znaleziony w ciele George'a Floyda?
Fentanyl to silnie uzależniający środek przeciwbólowy, który w niewielkich dawkach wywołuje euforię, ale w nadmiarze może prowadzić do amnezji i poważnego uszkodzenia pamięci (od jego przedawkowania zmarł m.in. piosenkarz Prince). Uzależnia szybciej niż heroina i choć jest lekiem, to uważa się go za jeden z najniebezpieczniejszych narkotyków na świecie. Oprócz anestezjologów stosują go m.in. rosyjskie służby specjalne. Specnaz rozpylił go formie gazowej podczas odbijania zakładników w czasie ataku na moskiewski teatr na Duborowce, co w efekcie doprowadziło do śmierci ponad stu osób.
Czytaj także: Ujawniono wyniki dwóch sekcji zwłok George'a Floyda. Jest w nich kluczowa różnica
Wyniki badań toksykologicznych potwierdziły natomiast, że w organizmie George'a Floyda była obecna metamfetamina oraz fentanyl (choć nie podano ich dokładnych ilości).
O ile metamfetamina jest powszechnie uznawana za tani, łatwy do wyprodukowania w warunkach domowych toksyczny narkotyk (zwany potocznie kryształem) powodujący szybki wzrost ciśnienia tętniczego krwi, uszkodzenie serca, udar mózgu oraz stany psychotyczne, to jednak w przypadku fentanylu sprawa jest nieco bardziej skomplikowana, ponieważ można go stosować jako lek opioidowy o działaniu przeciwbólowym. Jego przedawkowanie może zaś prowadzić m.in. do uduszenia.
Fentanyl – najgroźniejszy narkotyk świata, który jest... lekiem
W Stanach Zjednoczonych zażywanie fentanylu jest jedną z głównych przyczyn śmierci z powodu przedawkowania leków opioidowych (w ciągu doby w USA umiera w ten sposób 115 osób, co potwierdzają statystyki National Institute of Drug Abuse).Choć początkowo podawano go dożylnie głównie pacjentom onkologicznym, którym pomagał w walce z bólami nowotworowymi w ostatnim stadium choroby (lub m.in. do łagodzenia ostrego bólu przy otwartych złamaniach), to jednak z czasem zaczął być coraz chętniej przepisywany przez lekarzy innych specjalności, ponieważ w małej ilości (w formie pigułek, tabletek musujących, zastrzyków, inhalacji, aerozoli do nosa, proszku, plastrów przeciwbólowych lub nawet... lizaków) mógł przynosić wyraźną ulgę w cierpieniu w przypadku wielu różnych dolegliwości, ale wiele osób niestety zbyt łatwo się od niego uzależniało.
Nadal w USA fentanyl wykorzystuje się powszechnie w niewielkich dawkach do znieczulania (amerykańscy anestezjolodzy używają go do przeprowadzania około 70 proc. operacji).
W 2016 roku z powodu przedawkowania fentanylu zmarł słynny piosenkarz Prince, co wywołało kolejną publiczną dyskusję na temat zbyt powszechnego dostępu do tego leku. Jak właściwie działa ten opioid i dlaczego może być śmiertelnie niebezpieczny?
Fentanyl – zamiennik heroiny 100 razy silniejszy od morfiny [DZIAŁANIE]
W małych dawkach fentanyl powoduje senność, rozluźnia mięśnie, wywołuje stan lekkiej euforii oraz nieco otępia. Działa niezwykle szybko i potrafi blokować odczuwanie bólu przez 30 do 60 minut, a przez 6-12 kolejnych godzin utrzymuje się po nim stan odurzenia.Efekt ten wykorzystywany jest często wykorzystywany w anestezjologii do usypiania pacjentów przed operacjami. Większe dawki mogą wywoływać śpiączkę i mają silne działanie uzależniające (według statystyk w USA aż 80 proc. pacjentów, którzy tracili szanse na dostęp do recepty na fentanyl w wyniku uzależnienia od tego leku opioidowego było skłonnych do sięgania po heroinę).
Lekarzom z Massachussets udało się nawet znaleźć dowody naukowe na to, że zastosowanie fentanylu może prowadzić do... amnezji i utraty pamięci.
Skutki uboczne fentanylu
⦁ Po chwili euforii i intensywnych doznań może dochodzić do odmiennych stanów świadomości (pojawia się "haj" lub sen na jawie),⦁ wywołuje urojenia, halucynacje, omamy wzrokowe, efekty przestrzenne,
⦁ przy długotrwałym zażywaniu powoduje zanik łaknienia oraz ograniczenie oddawania moczu,
⦁ prowadzi do zaburzeń układu oddechowego (po przedawkowaniu może spowodować nawet śmierć przez uduszenie),
⦁ zaburza pracę serca,
⦁ wywołuje zanik lęku (poprzez efekt przeciwbólowy),
⦁ może powodować drgawki, nudności i wymioty,
⦁ może prowadzić do amnezji i poważnego uszkodzenia pamięci (zwłaszcza u młodych ludzi),
⦁ po zażyciu dochodzi do zwężenia źrenic, pojawia się uczucie lepkości na skórze oraz zasinienie.
Fentanyl występuje w formie pigułek, tabletek musujących, zastrzyków, inhalacji, aerozoli do nosa, proszku, plastrów przeciwbólowych lub nawet... lizaków. Można go też przyjmować dożylnie, wąchać lub zażywać doustnie.•Fot. DEA
Zarówno w USA, jak i w Europie (także w Polsce) w ostatnich latach doszło do wielu zgonów z powodu domieszek fentanylu, które pojawiły się m.in. w popularnych dopalaczach. W naszym kraju w ciągu jednego tygodnia doszło do 10 przypadków śmiertelnych z tego powodu.
Władze federalne zastrzegają, że fala przypadków śmiertelnych z lat 2005-2007 (tylko w USA doszło wtedy do ponad 1 000 zgonów z powodu przedawkowania fentanylu) miała związek z pojawieniem się na rynku nielegalnie wytwarzanego preparatu, który był dostępny poza oficjalnym obiegiem i pojawił się w składzie wielu różnych narkotyków lub dopalaczy.
Wśród nazw, które wśród osób nielegalnie rozprowadzają fentanyl, według DEA środek ten funkcjonuje pod takimi hasłami jak: Apache, China Girl, China Town, Dance Fever, Friend, Goodfellas, Great Bear, He-Man, Jackpot, King Ivory, Murder 8 oraz Tango & Cash.
Fentanyl – tajna broń służb bezpieczeństwa?
Oprócz medycznego wykorzystania tego leku opioidowego jego silne działanie nieraz wykorzystano jako... środek bojowy. Według nieoficjalnych informacji rosyjski Specnaz rozpylił fentanyl w październiku 2002 roku podczas akcji odbijania zakładników czeczeńskich terrorystów w moskiewskim teatrze na Dubrowce.Środek zadziałał natychmiastowo i wywołał m.in. efekt usypiający. Pozwoliło to szybko obezwładnić zamachowców, ale nie obyło się bez ofiar. W sumie, w ciągu kilku dni pomiędzy 23 a 26 października 2020 roku zginęło ponad 200 osób (Do ponad 130 zgonów doszło tylko podczas samej akcji z zastosowaniem fentanylu).
Czytaj także: Kim jest człowiek, przez którego zapłonęła Ameryka? Historia George'a Floyda
źródło: DEA Unieted States Drug Enforcement Administration/Fentanyl