Sinice nad morzem – czym grozi kontakt z wodą, w której doszło do zakwitu sinic?
Latem, kiedy temperatura wody zaczyna się podwyższać, wiele kąpielisk zaczyna mieć problem z zakwitem sinic nadającym jej charakterystyczną, zielonkawą barwę. To wina cyjanobakterii (najczęściej z gatunku Nodularia spumigena), które zalicza się do jednych z najstarszych na naszej planecie. Niestety są toksyczne i mogą powodować wiele nieprzyjemnych dolegliwości – od podrażnień skórnych po uszkodzenie wątroby i nerek, a nawet niewydolność oddechową. Jak się przed nimi chronić w trakcie letniego wypoczynku nad wodą?
Sinice w wodzie – jak je rozpoznać?
Polskie kąpieliska podlegają stałemu monitoringowi ekosystemów wodnych przez służby sanitarne. Jeśli chcemy sprawdzić, czy zbiornik wodny, w którym chcemy popływać, jest bezpieczny, warto skorzystać z serwisu kąpieliskowego prowadzonego przez Główny Inspektorat Sanitarny.Na pierwszy rzut oka łatwo jednak zauważyć, że na powierzchni wody, w której doszło do zakwitu sinic, pojawia się charakterystyczna, gęsta i mętna zawiesina o zielonkawym, brązowym, szarym lub niebieskawym zabarwieniu. Często przy brzegu widoczna jest wyraźna, jasna piana i da się poczuć, że zakwit glonów powoduje intensywnie drażliwy, zatęchły lub trawiasty zapach.
Sinice są odporne na zasolenie i niestraszne są im nawet długotrwałe susze. W Bałtyku najczęściej można spotkać takie gatunki jak Nodularia spumigena, ale w wielu kąpieliskach w Polsce można natrafić nawet na gatunki słodkowodne (Dolichospermum czy Microcystis).
Nodularia spumigena, jeden z najpopularniejszych w Polsce gatunków sinic.•Fot. Gert Hansen/nordicmicroalgae.org
Do zakwitów sinic najczęściej dochodzi gdy temperatura wody oscyluje powyżej 16-20°C, choć zdarza się, że pojawiają się w chłodniejszych zbiornikach. Sprzyja im słaby wiatr i niewielkie fale powodujące zastój wody, a także długotrwały brak opadów oraz obecność fosforanów (soli biogenicznych) – sinice pojawiają się m.in. w efekcie nieracjonalnej gospodarki rolnej poprzez nadmierne wprowadzanie azotu i fosforu do wód powierzchniowych.
Jak się można zatruć sinicami?
Najczęstszym skutkiem kontaktu z sinicami w wodzie (np. podczas rekreacyjnej kąpieli) są problemy skórne, które powstają pod wpływem produkowanych przez nie toksyn (mikrocystyn) lub zatrucia pokarmowe spowodowane wypiciem skażonej wody (zarówno "kranówki", w przypadku zanieczyszczenia wody wodociągowej, jak i poprzez przypadkowe spożycie niewielkiej ilości tej, która jest w morzach lub jeziorach).Niebezpieczne może być także spożycie owoców morza, ryb, małży, skorupiaków lub alg (nadających się do jedzenia), w przypadku których doszło do skumulowania w tkankach toksyn wydzielanych przez sinice.
Warto zwracać uwagę także na suplementy diety zawierające w suszone glony (algi), ponieważ zdarzały się przypadki zatruć poprzez toksyny, które się w nich rozwinęły.
Niebezpieczne może być także zatrucie sinicami drogą oddechową poprzez wdychanie wodnych aerozoli, sprayów lub powietrza pochodzącego ze skażonego systemu klimatyzacyjnego.
Do zagrożenia życia może dojść zaś poprzez użycie wody skażonej cyjanotoksynami do hemodializy stosowanej w przypadku ostrej niewydolności nerek lub niektórych zatruć.
W przypadku użycia do hemodializy wody skażonej cyjantoksynami może dojść do zagrożenia życia człowieka.
Co zrobić, w przypadku zakażenia toksynami sinic podczas kąpieli?
⦁ Dokładnie spłucz ciało wodą (najlepiej chłodną).
⦁ Jak najszybciej pozbądź się ubrania lub stroju kąpielowego zamoczonego w skażonej wodzie (potem dokładnie je wypierz).
⦁ Niezwłocznie skontaktuj się z lekarzem lub ratownikiem i poproś o pomoc medyczną.
Podstawowe objawy zatrucia sinicami
Pod wpływem mikrocystyn, czyli toksycznych substancji produkowanych przez sinice najczęściej dochodzi do takich dolegliwości jak:⦁ wysypki, pęcherze i podrażnienia skórne,
⦁ zaczerwienienie i podrażnienie oczu, problemy ze spojówkami,
⦁ wyraźne pogorszenie samopoczucia i osłabienie,
⦁ ból głowy (czasem zawroty głowy),
⦁ gorączka,
⦁ ból mięśni i stawów,
⦁ napady kaszlu
⦁ problemy z układem oddechowym/ trudności z oddychaniem,
⦁ ból gardła / podrażnienie w okolicach jamy ustnej,
⦁ zapalenie płuc (w skrajnych przypadkach może dojść do niewydolności oddechowej),
⦁ problemy żołądkowo-jelitowe (w przypadku zatruć pokarmowych),
⦁ ból brzucha, nudności i wymioty (czasem zgaga),
⦁ uszkodzenie wątroby i nerek (w poważnych przypadkach).
Fot. GIS
SINICE W WODZIE – ZASADY ZACHOWANIA BEZPIECZEŃSTWA
⦁ unikaj kontaktu z wodą, na której pojawia się mętna, gęsta i zielonkawa zawiesina o nieprzyjemnym zapachu wskazującym na możliwość obecności toksycznych sinic.
⦁ nigdy nie pozwalaj, by zwierzęta domowe mogły mieć kontakt z wodą, w której mogło dojść do zakwitu sinic.
⦁ nie podlewaj roślin ani nie używaj wody, w której pojawiły się sinice, w celach gospodarczych.
Czytaj także:
⦁ W Europie pojawiła się groźna odmiana kleszczy wywołujących gorączkę krwotoczną. Alarm we Francji
⦁ Francuzi wykorzystali wiedzę o covid-19 i odkryli nowego wirusa. Może być przenoszony przez komary
⦁ Kleszcze reagują na telefony komórkowe i promieniowanie EMF. Nowe wyniki badań
źrodło: GIS / Piotr Rzymski: "Wpływ toksyn sinicowych na zdrowie człowieka" / Nowiny Lekarskie 2009, 78, 5–6, 353–359