To była katastrofa dla polskiej kultury. Gdzie podziały się zrabowane dzieła sztuki?

Monika Przybysz
Druga Wojna Światowa była kataklizmem, który dotknął niemal wszystkie dziedziny życia. Kultura nie była tu wyjątkiem — wręcz przeciwnie. Z Polski wywożono wszystko, co tylko dało się wywieźć. Zabytki klasy zero i najcenniejsze dzieła sztuki miały oczywiście najwyższy priorytet. Ile z nich udało się odzyskać, a ile przepadło na zawsze w mrokach dziejów?
Fot. materiały prasowe
Odpowiedzi na to pytanie szuka Jerzy S. Majewski: historyk sztuki, varsavianista, miłośnik architektury i prowadzący program dokumentalny: „Miasta rytm: Zrabowane dzieła sztuki”.

“Miasta rytm” to seria dokumentalna oryginalnej produkcji CANAL+. Program w niecodzienny sposób eksponuje polskie miasta, ich architekturę, sztukę oraz kulturę. Prowadzący dba o to, aby w nietuzinkowy sposób przybliżyć historyczne fakty, jednocześnie zaglądając „pod podszewkę” kolejnych metropolii.

Odcinek, w którym poruszany jest temat zrabowanego dziedzictwa, powinien szczególnie zainteresować tych z nas, którzy śledzą najnowszą serialową produkcję Canal+ pod tytułem “Pokonani”. Tam również spory nacisk położony jest na grabież dóbr kultury. Pytanie jednak, na ile twórcy fabuły wierni byli prawdzie historycznej? Po obejrzeniu programu “Miasta rytm” być może będziecie mogli, choćby częściowo, na to pytanie odpowiedzieć.
Warto zaznaczyć, że rzeczywistość była bezlitosna. Zdaniem historyków druga wojna światowa przyniosła polskiej kulturze katastrofę porównywalną jedynie ze spustoszeniami dokonanymi w czasie Potopu szwedzkiego w XVII wieku.


Od pierwszych dni okupacji niemieckiej i sowieckiej trwał rabunek dzieł sztuki. Organizowany był oficjalnie, przez władze okupacyjne i indywidualnie, przez żołnierzy czy bezkarnych funkcjonariuszy aparatu okupacyjnego.

Zarówno na wschodzie, jak i zachodzie terenu II Rzeczpospolitej z muzeów, pałaców, dworów, prywatnych kolekcji, z kościołów i klasztorów zniknęły setki tysięcy dóbr kultury. Po wojnie rozproszyły się po świecie, znikając w domach prywatnych, sejfach bankowych, czy magazynach muzealnych. Nie tylko w Europie, ale też za oceanem.

Kto wchodził w ich posiadanie, a dla kogo handel sztuką był źródłem powojennego zarobku? Tego dowiecie się oglądając dokument: „Miasta rytm: Zrabowane dzieła sztuki”, dostępny w CANAL+ ONLINE na canalplus.com. W serwisie znajdziecie również wszytskie odcinki serialu “Pokonani”.

"Pokonani" w reżyserii Björna Steina i Månsa Mårlinda to nowa, ośmioodcinkowa koprodukcja CANAL+ Polska. W głównej obsadzie serialu znaleźli się między innymi: Taylor Kitsch, Michael C. Hall, Nina Hoss, Logan Marshall-Green, Tuppence Middleton oraz Sebastian Koch. Serial jest emitowany na kanale CANAL+ PREMIUM oraz dostępny online na canalplus.com.

Artykuł powstał we współpracy z CANAL+.