Andrzej Gołota - fenomen polskiego sportu, który lubił uderzać poniżej pasa

Maciej Piasecki

17 stycznia 2022, 15:35

To dla niego sportowa Polska zarywała noce, żeby oglądać wielkie pojedynki. Był Polakiem, który po medalu olimpijskim wyruszył podbijać USA. I został w Stanach Zjednoczonych do dzisiaj, mając nawet amerykańskie obywatelstwo. Andrzej Gołota, "wielka nadzieja białych".

Andrzej Gołota stoczył na zawodowych ringach 51 walk. Polak wygrał 41 z nich, z czego 33 przez nokaut. • Fot. MAREK ZAWADKA/REPORTER

"Według mnie czterech było naprawdę sławnych Polaków po II wojnie światowej: papież Jan Paweł II, prezydent Lech Wałęsa, Zbigniew Boniek i... Andrzej Gołota. O ile trzej pierwsi osiągnęli coś wielkiego, o tyle Gołota zdobył sławę... klęskami w walkach z Riddickiem Bowe'em i Mikiem Tysonem. Cóż to były za horrory!!!" - tak w swojej książce pt. "Walki stulecia. Bohaterowie wielkiego boksu" pisał wieloletni dziennikarz sportowy, Andrzej Kostyra.

Andrzej Gołota to fenomen polskiego sportu, który wyłamuje się poza wszelkie schematy. Człowiek, który pokazał siłę europejskiego boksu w wyśnionym, amerykańskim świecie. Wielka nadzieja białych - tak nazywano Gołotę.

Od Andrzeja do Andrew

Urodził się w Warszawie 5 stycznia 1968 roku. W wieku 13 lat został pięściarzem Legii Warszawa, a do założenia rękawic przekonała go ponoć chęć rewanżu na starszym o kilka lat chłopaku, który spuścił mu manto. Legionista Gołota nauki boksu pobierał od wielkich postaci tej dyscypliny w Polsce, Janusza Gortata (dwukrotny medalista olimpijski - ojciec Marcina, byłego koszykarza NBA) czy Andrzeja Gmitruka. W Polsce Gołota wygrywał walkę za walką i ojczyzna stała się dla jego dalszego rozwoju zbyt ciasna. Zakończył się też okres boksu amatorskiego, w którym pięściarz legitymował się rewelacyjnym bilansem: 99 zwycięstw w 114 walkach. Tą najważniejszą stoczył na igrzyskach w Seulu. Gołota sięgnął tam po medal dla polskiego pięściarstwa, stając na najniższym stopniu podium. Poobijany przez Koreańczyka, ale i w swoim stylu, nieco amerykańskim (ciemne okulary) - co z czasem stało się codziennością Gołoty. Andrzej przeniósł się do Stanów Zjednoczonych i zyskał nową twarz. Narodził się wielki facet, Andrew Golota. A cztery lata po brązowym medalu w Seulu, w United Community Center w Milwaukee - Polak po raz pierwszy boksował jako zawodowiec. Dokładnie 7 lutego 1992 roku wygrał przez techniczny nokaut, a jego "ofiarą" został Amerykanin, Roosevelt Shuler.

Decyzje poniżej pasa

Gołota nie przegrywał przez cztery lata. Smutne lata 90. w Polsce po przemianach ustrojowych były czasem sukcesów rodaka w USA. Gołota bił mocno, walczył brutalnie, a dodatkowo zawsze podkreślał swój patriotyzm. To bardzo podobało się kibicom w Polsce. Co więcej, spora liczba rodaków Gołoty wyemigrowała przecież za ocean, robiąc z Chicago drugą Warszawę - pod względem liczby polskich obywateli.

Gorycz porażki Gołota poczuł dopiero w 1996 roku, po niezwykle brutalnym pojedynku o mistrzostwo świata wagi ciężkiej. Zwycięzcą został obrońca tytułu, Riddick Bowe. Amerykanin wygrał, bo Polak został zdyskwalifikowany za ciosy poniżej pasa. Po dwóch ostrzeżeniach ze strony sędziego, za trzecim razem miarka się przebrała. Zaraz po walce doszło do regularnej bitwy w Atlantic City. Po pojedynku aresztowano 16 osób, ponad dwadzieścia zostało rannych.

To była jedna z dwóch największych szans Gołoty na zdobycie mistrzowskiego pasa, którą sam sobie odebrał. Drugi przypadek, to... rewanżowy pojedynek, gdzie Bowe ponownie był już o krok od porażki. Ale znowu dostał kilka niewytłumaczalnych ciosów od Polaka.

– Andrzej zawsze był troszkę inny, lubił zaznaczać swoją indywidualność. Czasami spóźniał się na poranne apele, by pokazać, że jest panem swojego losu. Bardzo lubił rozwiązywać krzyżówki. Nieraz przychodził do mnie, pytając o jakieś zagadnienie, gdy nie znał odpowiedzi. Widać było, że czegoś szuka, że interesują go także rzeczy niezwiązane z boksem. Rozumieliśmy się całkiem dobrze, chociaż na pewno nie był gadułą, który potrzebował bliskiego kontaktu – mówił o Gołocie Janusz Pindera, dziennikarz specjalizujący się w boksie.

Gołota wielokrotnie podejmował niewytłumaczalne decyzje. Tak po prostu miał i choć ciągle można zadawać sobie pytania: Dlaczego uderzał poniżej pasa? - odpowiedź i tak nic nie zmieni w biegu historii. Jedną z wersji przebiegu zdarzeń usłyszał od samego pięściarza prezydent RP Aleksander Kwaśniewski. – Panie Andrzeju, niech pan powie, dlaczego uderzył pan Riddicka Bowe'a poniżej pasa? – zapytał Kwaśniewski.
– Szczerze, panie prezydencie?
– Szczerze, panie Andrzeju...
– Bo mnie wkur..ł – wyjaśnił Gołota.

W przypadku pierwszej walki Bowe podobno złamał szczękę Polakowi w okolicach szóstej rundy. To miało mieć decydujący wpływ na kolejne decyzje Gołoty w ringu. Rewanż obaj panowie przypłacili zdrowiem. Polak zaczął mieć problemy z płynnym mówieniem, Bowe za to popadł w życiowe tarapaty.

Gołota przyjeżdża do Polski

Nawet dwa przegrane z rzędu pojedynki o mistrzostwo świata nie zniechęciły polskich kibiców do dopingowania Gołoty. Polak walkami, które rozsławiły jego nazwisko na cały świat, zjednał sobie kolejne rzesze fanów. Zainteresowanie walkami Gołoty dało się odczuć chociażby w roku 1999, kiedy Andrew przyjechał z Chicago do ojczyzny, żeby powalczyć we wrocławskiej Hali Ludowej.

W internecie krąży filmik, który ukazuje nabite do ostatniego miejsca trybuny w stolicy Dolnego Śląska. Co więcej, na archiwalnym nagraniu TVP Wrocław widać, jak po walce w kolejce po autograf do Gołoty stanął... szef gangu pruszkowskiego, Andrzej Kolikowski, pseudonim "Pershing".

Słynny w latach 90. gangster został zamordowany kilka miesięcy po tamtym nagraniu. Choć tych spraw nijak nie można łączyć, fakt faktem, Gołota wylądował nawet na sali sądowej w sprawie przeciwko innemu polskiemu gangsterowi. Jarosław Sokołowski, pseudonim "Masa", bezpodstawnie oskarżał boksera o ustawienie walki z Michaelem Grantem w 1999 roku. Wyrok? Gangster oficjalnie musiał przeprosić boksera za podejrzenia.

Mike Tyson - czyli koszmar

Gołota wzbudzał emocje również wśród muzyków. Kazik Staszewski dzień po rewanżowej walce z Bowe napisał tekst do utworu o tytule "Andrzej Gołota". Niewielu sportowców ma takie miejsce w muzyce.

Myślę sobie czerwcowego poranka
Gdyby tu było przedszkole w przyszłości
Niepokonany w 39 walkach
Greenpoint i Milwaukee chleją z radości
Niepokonany w 48 walkach
A pokonany w trzech jedynie walkach
Niepokonany w 118 walkach
Kolejny oponent na kolankach

Gołota - mimo niesłabnącej sympatii kibiców - przegrał jednak jeszcze jeden, duży moment w swojej karierze. To miał być najbrutalniejszy pojedynek w historii boksu. Mike Tyson, nazywany słusznie "Bestią" mierzył się z Polakiem, który walczył brutalnie i został dwukrotnie zdyskwalifikowany na oczach całego świata.

Walka z Tysonem warta przeszło dwa miliony dolarów dla Polaka (rywal zarobił dziesięć razy więcej) zakończyła się ucieczką z ringu.

Po czasie okazało się, że Tyson był w ringu pod wpływem marihuany. Amerykanin po latach przyznał, że zażył ją, bo czuł ogromny strach przed walką z wielkim Polakiem. Ostatecznie werdykt został przekwalifikowany z technicznego nokautu na korzyść Tysona na tzw. "no contest", czyli nieodbytą.

Obrazki z tamtej nocy, sprzed ponad dwudziestu lat, pozostały jednak w głowie kibiców boksu na całym świecie. Bo na tamto starcie rzeczywiście czekał cały sportowy świat. Gołota dostał jeszcze szanse na mistrzostwo po kilku latach, kontrowersyjnie remisując z Chrisem Byrdem, przegrywając na punkty z Johnem Ruizem i przegrywając przez nokaut z Lamonem Brewsterem.

Szczęśliwe życie po życiu

Co aktualnie dzieje się u Gołoty? Po raz ostatni w ringu w oficjalnej walce Polak pojawił się w 2013 roku, przegrywając z Przemysławem Saletą. Wcześniej musiał też uznać wyższość innego rodaka, Tomasza Adamka. Żeby nie było tak źle, Gołota wygrał w 2014 roku pokazowy pojedynek z Danellem Nicholsonem. Bokser czuje się świetnie w USA, gdzie mieszka na stałe. Ma też drugie obok polskiego, amerykańskie obywatelstwo. Co słychać u mistrza można się dowiedzieć m.in. z konta na Instagramie małżonki pięściarza. Mariola Gołota to zresztą postać, która była przy swoim mężu niemal zawsze. Nawet w programie TVN typu reality show Agent - Gwiazdy. Widać, że tworzą zgrane małżeństwo, ciesząc się życiem. Przy okazji nie narzekają na brak pieniędzy, które w odpowiednim momencie - dobrze zainwestowali w USA.

Andrzej Gołota przyciąga zarówno tych starszych, jak i młodszych fanów boksu - kiedy tylko pojawia się w Polsce.•Fot. PAWEL JASKOLKA/AGENCJA SE/East News

I pomyśleć, że zanim nadeszła era braci Kliczko, to właśnie Polak był punktem odniesienia dla europejskiego boksu. Przecierał szlaki w świecie pełnym atletów zza oceanu. Sportowo Gołota to bohater tragiczny - bo bez mistrzostwa świata na koncie - ale, gdyby nie patrzeć na wyniki, to kultowa postać. Nie ma zatem przypadku, że akurat lider Kultu zabrał się za utwór na temat Andrew.

Przy pisaniu tekstu korzystałem z książek: Andrzeja Kostyry "Walki stulecia. Bohaterowie wielkiego boksu" oraz Przemysława Osiaka "Niepokonany w 28 walkach".

Czytaj także: Miażdżąca krytyka walki na liście. Nasz wojownik nie gryzł się w język: to jest po prostu głupota

Posłuchaj "naTemat codziennie". Skrót dnia w mniej niż 5 minut

Zobacz także :