Pandemia nie minęła. Jak i gdzie zaszczepić się przeciw COVID-19?

Pandemia COVID-19 zaskoczyła wszystkich na początku 2020 r.  Choroba zaczęła się szerzyć w sposób niekontrolowany i w błyskawicznym tempie dotknęła społeczeństw wszystkich krajów na świecie, wywołując kryzys zdrowia publicznego w niespotykanej skali.

Wszyscy z niecierpliwością czekali na skuteczne leki czy szczepienia, które pozwolą opanować wirusa i zahamować rosnącą liczbę ciężkich zachorowań oraz zgonów. W niespotykanym dotąd tempie udało się opracować szczepionki.

Pierwsze szczepienia zaczęto podawać z końcem 2020 r., a od początku 2021 r. także w Polsce ruszył program powszechnych szczepień przeciw COVID-19. Na początku chętnych było więcej niż szczepionek, a dostęp do nich był ograniczony dla grup najwyższego ryzyka. Potem kolejno szczepienia stały się dostępne dla wszystkich, m.in. dla dzieci już od 6. miesiąca życia.

Obecnie większość osób w Polsce zaszczepiła się choć jedną dawką w schemacie podstawowym. Pełny schemat szczepienia przeciw COVID-19 dla szczepionek Pfizer i Moderna to dwie dawki. Szczepienie Johnson & Johnson jest jednodawkowe.

Wkrótce jednak okazało się, że szczepienia nie dają tak długotrwałej ochrony, jakiej oczekiwano, a żeby utrzymać efekt, niezbędne jest też przyjmowanie dawek przypominających. Dodatkowo wirus mutuje, więc szczepionki trzeba modyfikować tak, aby nadążały za tymi zmianami i były skuteczne wobec dominującej w danym okresie postaci wirusa.

Pewną odporność zyskują osoby, które przechorowały koronawirusa, ale nadal szczepienia przeciw COVID-19 pozostają skuteczną ochroną przed zakażeniem lub ciężkim przechorowaniem.

Od czego zacząć?

Przed zbliżającym się sezonem infekcyjnym warto przypomnieć sobie, jakie szczepienia przeciw COVID-19 już przyjęliśmy i jakie szczepienie możemy wykonać obecnie, aby jak najlepiej ochronić się przed ewentualną kolejną falą koronawirusa.

Nie każdy bowiem pamięta, kiedy i jakie dawki szczepienia przyjął, ponieważ na kolejne boostery było coraz mniej chętnych.

Jeżeli pamiętasz, że się szczepiłeś, ale nie wiesz, ile dokładnie dawek przyjąłeś, warto zacząć od sprawdzenia tych informacji. Takie dane każdy może znaleźć na swoim profilu w Internetowym Koncie Pacjenta.

Jak się zaszczepić?

Przepustką do szczepienia czy to podstawowego, czy przypominającego, jest e-skierowanie. Obecnie zaszczepić się mogą już dzieci powyżej 6. miesiąca życia.

E-skierowanie to dokument, który uprawnia do przyjęcia szczepionki. W większości przypadków jest ono generowane automatycznie dla osób, które mogą zapisywać się na szczepienie. 

Tylko w niektórych przypadkach pacjenci zgłaszają się do lekarza po ten dokument. Dzieje się tak np. w sytuacji, gdy dana osoba nie ma numeru PESEL.

Skierowanie i co dalej?

Każda osoba, która ma e-skierowanie może zapisać się na szczepienie. Jest kilka sposobów, aby to zrobić:

• zadzwoń na bezpłatną infolinię 989 Narodowego Programu Szczepień
• poprzez mojeIKP – aplikację mobilną,
• zapisz się bezpośrednio w punkcie szczepień (najlepiej telefonicznie)
• stronę www.pacjent.gov.pl

Czym się zaszczepić?

W krajach Unii Europejskiej - jak wylicza NIZP-PZH - do obrotu dopuszczone są s​zczepionki mRNA, szczepionki wektorowe oraz rekombinowane szczepionki białkowe wzmocnione adiuwantem.

Szczepionki te chronią przed objawami COVID-19 wywołanymi przez wirusa SARS-CoV-2. Zalecane są szczepienia w schemacie podstawowym oraz dawki przypominajce, które są realizowane szczepionkami zaktualizowanymi do wariantu Omikron. 

Instytucje odpowiedzialne za rejestrację szczepionek na świecie wskazywały, że w sezonie jesienno-zimowym 2023/2024 będziemy stosować monowalentną szczepionkę przeciw COVID-19, opracowaną na bazie szczepu SARS-CoV-2 wariant XBB1.5.

Na początku września Komisja Europejska zatwierdziła szczepionkę Comirnaty przeciwko COVID-19, dostosowaną do nowego wariantu wirusa – XBB.1.5, którą opracowała firma BioNTech-Pfizer. Nie jest ona jednak jeszcze dostępna w Polsce.

Kiedy i kto może przyjąć dawkę przypominającą?

Przypominającą dawkę szczepienia przeciw COVID-19 mogą przyjąć wszyscy, którzy ukończyli 6 miesiąc życia z zachowaniem odstępu 3 miesięcy od ukończenia pełnego schematu szczepienia przeciw COVID-19.

Twoje skierowanie na szczepienie dawką przypominającą zostanie wystawione automatycznie.

Dla kogo są kolejne dawki przypominające?

Po ukończeniu 5 roku życia można przyjąć drugą dawkę przypominającą. Na kolejne szczepienie możesz zapisać się po 3 miesiącach od przyjęcia ostatniej dawki.

U dzieci do 11 lat stosowana jest inna dawka – 10 mikrogramów, w odróżnieniu od dorosłych, u których podaje się 30 mikrogramów (Comirnaty). Skuteczność natomiast pozostaje na porównywalnym poziomie.

W Polsce od marca tego roku dostępna i rekomendowana jest także piąta dawka szczepienia przeciw COVID-19, czyli trzeci booster. Rekomendowana jest osobom, które łącznie spełniły następujące warunki:

• przyjęły jako 4 dawkę szczepionkę jednowalentną,
• przekroczyły 60 lat albo mają "upośledzoną" odporność,
• albo pracują w podmiotach medycznych.

Szczepienie jest wykonane szczepionką 2-walentną firm Pfizer oraz Moderna.

Gdzie wykonywane są szczepienia?

Obecnie w Polsce działa kilka tysięcy punktów szczepień, głównie w przychodniach i szpitalach.

Nie ma już mobilnych punktów szczepień czy punktów w galeriach handlowych, tak jak było to na początku programu szczepień.

Od lipca tego roku szczepienia przeciw COVID-19 nie są też już wykonywane w aptekach, ponieważ zniesiono stan zagrożenia epidemicznego, który nadawał farmaceutom szczególne uprawnienia.