Jak poprawić zdrowie Polaków? Naukowcy PAN przygotowali rekomendacje

Projekt "Polskie Zdrowie 2.0" to inicjatywa naukowców zrzeszonych w Komitecie Zdrowia Publicznego PAN, funkcjonującego w ramach Wydziału V Nauk Medycznych Akademii, którzy wspólnie z praktykami systemu zdrowia w Polsce przygotowali raporty zawierające rekomendacje dotyczące zdrowia publicznego.

Cicha epidemia

Eksperci PAN nie mają wątpliwości, że priorytetem jest "cicha epidemia" jaką jest palenie tytoniu.

W Polsce każdego dnia pali prawie 30 proc. dorosłych Polaków. Palenie jest najważniejszą przyczyną zgonów polskich mężczyzn (26,6 proc. wszystkich zgonów w 2019 r.) oraz drugą co do częstości przyczyną zgonów kobiet w Polsce (13,7 proc. wszystkich zgonów w 2019 r.).

Niezbędne są więc działania, aby ograniczyć tę używkę i negatywne konsekwencje nałogu nikotynowego. Według nich niezbędne jest:

• Efektywne zastosowanie polityki podatkowej, czyli zasadniczo podwyższanie cen wyrobów tytoniowych bardziej niż wzrost dochodów indywidualnych i inflacji
• Ograniczenie dostępności produktów nikotynowych m.in. poprzez zaostrzenie ograniczeń nakładanych na sprzedawców
• Eliminacja reklamy i promocji produktów nikotynowych poprzez zmianę unormowań ustawy antynikotynowej ograniczyć działania zachęcające do palenia
• Uruchomienie programu pomocy osobom uzależnionym od nikotyny, w tym osobom nieletnim
• Monitoring rynku produktów nikotynowych, ich używania oraz działań prewencyjnych
• Ograniczenie relacji i wpływu przemysłu na procesy decyzyjne, w tym kwestie dotyczące szkód (ang. harm reduction)

Małpki - polski sposób na spożywanie alkoholu

Drugim pilnym wyzwaniem jest ograniczenie spożycia alkoholu, aby zmniejszyć negatywne skutki zdrowotne nadużywania alkoholu.

W latach 2002-2019 zanotowano wielokrotny wzrost umieralności wynikającej ze wzrostu spożycia alkoholu, w tym z powodu alkoholowej marskości wątroby u obu płci i we wszystkich dorosłych grupach wiekowych. Aby poprawić sytuację, trzeba zmienić politykę cenową wobec alkoholu, podnieść cenę produktu, zwiększyć wysokość akcyzy oraz skutecznie edukować społeczeństwo.

Eksperci PAN wskazują, że plagą w Polsce jest sięganie po tzw. "małpki", czyli mocny alkohol w małych butelkach  o pojemności 100–200 ml. Sprzedaż małpek w Polsce - jak alarmują eksperci - sięga 1,2 mld sztuk rocznie.

Innowacje w medycynie

Jedna z rekomendacji dotyczy szerokiego i szybkiego dostępu do innowacji lekowych i nielekowych w medycynie, jako elementu rozwoju systemu zdrowia

Jak przekonują naukowcy, to niezbędne, aby nadążać za postępem medycyny, oferować pacjentowi optymalne leczenie, poprawiać jakość leczenia i skracać czas powrotu do zdrowia.

Korzyści z wprowadzenia innowacji w medycynie to dokładniejsza i szybsza diagnostyka wielu chorób, personalizacja terapii (bardziej skuteczne leczenie), kontrola chorób przewlekłych i przekształcenie niektórych nieuleczalnych nowotworów w choroby przewlekłe oraz poprawę jakości życia.

– Potrzeba jest liderów we wprowadzeniu innowacji i upowszechnianiu standardów leczenia – wskazuje prof. Grzegorz Opolski, korespondent PAN. Jak dodaje, aby to nastąpiło, konieczne jest zwiększenie finansowania i zdefiniowanie systemu wprowadzania innowacji oraz wypracowanie mechanizmów tworzenia, wdrażania, monitorowania i ewaluacji standardów leczenia.

Realne przywództwo i zaufanie

Inne rekomendacje dotyczą:

• Sytuacji zdrowotnej i jej monitorowania
• Makroekonomicznych uwarunkowań finansowania systemu zdrowia
• Koordynacji działań odejmowanych na różnych poziomach władzy samorządowych i państwowych w planowaniu polityki zdrowotnej
• Przygotowania nowej polityki senioralnej w zakresie zdrowia i funkcjonowania społecznego
• Poszukiwania dodatkowych źródeł i mechanizmów finansowania systemu ochrony zdrowia
• Praw pacjenta. Rozszerzenia możliwości wyboru
• Zasadniczego wzmocnienia zdrowia publicznego
• Redukcji liczby hospitalizacji na rzecz szybkiej diagnostyki ambulatoryjnej i jednodniowej hospitalizacji
• Roli standardów w procesie wzmacniania jakości systemu ochrony zdrowia
• Scenariuszy uzupełnienia niedoboru kadr medycznych w systemie ochrony zdrowia.

Według ekspertów PAN niezbędne jest m.in. stworzenie długofalowej i ponadpolitycznej strategii, a także realne przywództwo i zaufanie społeczeństwa dla polityki zdrowotnej państwa.

– Niezbędne jest zbudowanie realnego przywództwa i zaufania dla polityki zdrowotnej państwa poprzez rzetelne informowanie, realizowany – a nie tylko deklarowany – priorytet zdrowia oraz odejście od korzyści politycznych władzy – przekonuje prof. Wojciech Hanke, przewodniczący Komitetu Zdrowia Publicznego PAN, Instytut Medycyny Pracy w Łodzi.

Wymarzony system ochrony zdrowia – kiedy mógłby być realny?

Czy możliwy jest system ochrony zdrowia odporny na kryzysy, bezpieczny, przyjazny pacjentom i bez nierówności? Aby właściwie stworzyć i zarządzić polskim systemem, konieczna jest koncentracja na priorytetowych obszarach, w tym na zdrowiu publicznym.

– Wśród najważniejszych wyzwań jest opracowanie akceptowanego przez główny siły polityczne długofalowego planu rozwoju opieki zdrowotnej i zdrowia publicznego w Polsce – zaznacza dr Daniel Śliż z Komitetu Zdrowia Publicznego PAN.

Projekt powstał w 2022 r. z inicjatywy Komitetu Zdrowia Publicznego PAN, który działa w ramach Wydziału V Nauk Medycznych PAN. Do przygotowania 14 policy briefs zaproszono 64 polskich ekspertów – naukowców i doświadczonych praktyków, uczestników Systemu Opieki Zdrowia (SOZ) w Polsce.

Prof. Tomasz Zdrojewski z Komitetu Zdrowia Publicznego PAN i Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, nie ukrywa, że naukowcy liczą na to, iż upublicznienie rekomendacji w okresie przedwyborczym zachęci polityków do ich wykorzystania w przygotowywanych programach wyborczych i skłoni do szerszej dyskusji o realnych potrzebach polskiego systemu ochrony zdrowia.

Więcej na stronie pan.pl/polskie-zdrowie/