Wspólne świętowanie w okresie infekcyjnym może sprzyjać transmisji wirusa RSV, szczególnie między dziećmi a najstarszym pokoleniem.

Życzymy sobie w tym okresie zdrowia, ale aby świąteczne życzenia zdrowia mogły się spełnić, warto wiedzieć, o jakie ryzyko chodzi w przypadku wirusa RSV oraz jak w prosty sposób ochronić siebie i swoich bliskich przed tym wirusem i ewentualnymi konsekwencjami.

Nadal niewiele osób ma świadomość, że szczepienia są nie tylko dla dzieci. Także dorośli, a zwłaszcza seniorzy, u których naturalnie spada odporność lub na jej osłabienie dodatkowo wpływają choroby przewlekłe, mogą i powinni korzystać z tej formy profilaktyki. Uniknięcie infekcji lub jej łagodny przebieg to dłuższe życie w zdrowiu.

Niespełna 30 proc. osób ma świadomość konieczności szczepień w wieku dorosłym oraz tego, że szczepienia zabezpieczają przed chorobami zakaźnymi. To smutny wniosek ze wstępnych badań dotyczących szczepień osób dorosłych prowadzonych w listopadzie i grudniu przez Fundację My Pacjenci we współpracy z innymi organizacjami pacjentów.

Badanie pokazało ponadto, że o ile o COVID-19 i grypie, a także szczepieniach przeciw tym patogenom, trochę już wiemy, to w przypadku wirusa RSV poziom świadomości i wiedzy o chorobie oraz jej możliwych konsekwencjach u dorosłych pozostawia wiele do życzenia.

Szczepienie przeciwko RSV jest nowością zalecaną w polskim Programie Szczepień Ochronnych, dlatego wiedza o nim nie jest powszechna.

Czym jest wirus RSV?

Dlaczego wirus RSV może być tak groźny nie tylko u dzieci i dlaczego warto się przed nim chronić?

To wirus oddechowy powszechnie występujący, wysoce zaraźliwy i powodujący zakażenia płuc i dróg oddechowych.

Jak tłumaczy prof. Aneta Nitsch-Osuch, Kierownik Zakładu Medycyny Społecznej i Zdrowia Publicznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, można zachorować kilku, a nawet kilkunastokrotnie, bo przechorowanie nie daje trwałej odporności.

Najwięcej przypadków zachorowań na RSV odnotowuje się w okresie zimowym. Początkowe objawy przypominają zwykłe przeziębienie czy grypę, bo są to:

• katar,
• kichanie,
• kaszel,
• gorączka,
• zmniejszenie łaknienia.

Jednak u starszych osób RSV może doprowadzić do zapalenia płuc i zaostrzenia chorób podstawowych takich jak np. astma czy przewlekła niewydolność serca, prowadząc do ciężkich powikłań, hospitalizacji lub nawet śmierci.

Osoby starsze naturalnie bowiem tracą stopniowo odporność, a ich układ immunologiczny nie jest w stanie tak skutecznie walczyć m.in. z wirusami.

Przebycie zakażenia RSV może mieć więc istotny wpływ na ogólny stan zdrowia i jakość życia osób po 60. roku życia.

– RSV jest odpowiedzialny za powszechne, sezonowe zakażenia dróg oddechowych. U większości ludzi może powodować łagodne przeziębienia. Zakażenie to jednak jest szczególnie groźne dla niemowląt i osób starszych, zwłaszcza obarczonych chorobami współistniejącymi. Dla tych osób nawet jednokrotne przebycie zakażenia RSV może negatywnie wpływać na ogólny stan zdrowia i kondycję w następnych latach. Dlatego nie należy bagatelizować tego wirusa – mówi prof. Aneta Nitsch-Osuch.

Jak podkreśla ekspertka, rzeczywista liczba zachorowań wywołanych przez RSV jest niedoszacowana, ponieważ testy nie są przeprowadzane u każdego pacjenta z objawami infekcji, a wyniki testów nie są zgłaszane do sanepidu.

Kto jest szczególnie narażony na ciężki przebieg RSV?

Zakażenie RSV u młodych, zdrowych osób jest zazwyczaj krótkotrwałe i przypomina łagodne przeziębienie. Jednak są grupy szczególnego ryzyka, gdzie przebieg zakażenia może być ciężki, wymagający hospitalizacji, a dalsze konsekwencje dla zdrowia poważne.

Chodzi o niemowlęta, małe dzieci oraz osoby po 60. roku życia.

– Układ odpornościowy osoby starszej przypomina bezbronne dziecko. Gdy starsza osoba zmaga się z chorobą przewlekłą, to problem staje się poważny, a gdy przyjmuje leki obniżające odporność, to może to być nawet zagrażające życiu – wyjaśnia dr Aleksander Kania, pulmonolog, specjalista chorób wewnętrznych, Oddział Kliniczny Kliniki Pulmonologii, Alergologii i Chorób Wewnętrznych, SPZOZ Szpital Uniwersytecki w Krakowie.

Wśród seniorów choroba ta zagraża szczególnie tym, którzy zmagają się z chorobami współistniejącymi, takimi jak:

• astma,
• przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP),
• niewydolność serca,
• cukrzyca.

Z powodu cięższego przebiegu takiej infekcji potrzebują oni pomocy medycznej, bycia pod stałą opieką osób trzecich, a nawet hospitalizacji.

Niestety polskie społeczeństwo należy do jednych z najbardziej schorowanych w Europie i wśród seniorów zdecydowana większość osób cierpi na co najmniej jedną chorobę współistniejącą.

– Jak wynika z najbardziej aktualnych danych naukowych wirus RSV stwarza większe ryzyko rozwoju ostrej niewydolności oddechowej niż wirusy grypy czy SARS-CoV2 – wskazuje dr Aleksander Kania.

Nie lekceważ tego wirusa

Pracując na co dzień w szpitalu, w którym wykonywane są badania diagnostyczne zakażeń RSV, ekspert z niepokojem obserwuje konsekwencje zdrowotne, jakie niesie za sobą infekcja tym wirusem.

– Pamiętam pacjentów, którzy po zakażeniu RSV znajdowali się w stanie zagrożenia życia z powodu m.in. ciężkiego zapalenia płuc i ostrej niewydolności oddychania czy ciężkiego zaostrzenia chorób płuc, np. POChP – relacjonuje dr Aleksander Kania.

Podkreśla jednocześnie, że wiedza na temat RSV w Polsce jest niewystarczająca, zarówno w społeczeństwie, jak i nawet wśród personelu medycznego. Nie ma też skutecznego leku przeciwwirusowego.

Biorąc pod uwagą sytuację demograficzną i to, że nasze społeczeństwo się starzeje, wirus RSV może stawać się coraz większym wyzwaniem zdrowotnym i dotyczyć coraz większej grupy.

Dlatego tym bardziej istotna jest profilaktyka zakażeń, a opracowanie szczepienia przeciw RSV po blisko 70 latach od odkrycia samego wirusa, daje nadzieję na uniknięcie wielu tragedii.

Także prof. Aneta Nitsch-Osuch ostrzega, że infekcja wywołana wirusem RSV może spowodować pogorszenie przebiegu przewlekłych chorób jak POChP czy astmy oskrzelowej. Jak podaje, wirusy układu oddechowego odpowiedzialne są za 22-64 proc. zaostrzeń POChP oraz 60-80 proc. zaostrzeń astmy.

– W przypadku hospitalizacji będzie ona dłuższa i cięższa, a potem pojawiają się powikłania – wyjaśnia.

Jak dodaje, wskaźniki hospitalizacji mogą być nawet 11 razy wyższe u osób starszych z chorobami współistniejącymi takimi jak POChP, zaburzenia sercowo-naczyniowe, zaburzenia funkcji nerek, wątroby, cukrzyca.

Kalendarz szczepień dla dorosłych

Problem braku szczepień wśród osób dorosłych dostrzegli już urzędnicy odpowiedzialni za zdrowie publiczne i w Narodowym Instytucie Zdrowia Publicznego trwają prace nad kalendarzem szczepień dla dorosłych.

Nie czekając na wyniki tych prac, 7 grudnia br. taki Kalendarz Szczepień Dorosłych opublikowało Polskie Towarzystwo Medycyny Rodzinnej, uwzględniając w nim nowe dostępne już dla dorosłych szczepienia m.in. przeciwko RSV.

Szczepienie przeciw RSV jest zalecane w Programie Szczepień Ochronnych w Polsce wszystkim osobom po 60. roku życia.

– Szczepienie przeciw RSV znalazło się w Kalendarzu Szczepień Dorosłych, który powstał tak, by każdy zainteresowany mógł łatwo zorientować się, jakie są zalecane szczepienia w jego wieku. Celem wspólnego projektu Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej i Fundacji MY PACJENCI jest wspieranie idei szczepień przez całe życie, jako skutecznej formy profilaktyki zdrowotnej – podkreśla Magdalena Kołodziej, prezes Fundacji My Pacjenci.

Oprócz zwiększania świadomości istotny jest także wzrost dostępności szczepień zalecanych poprzez ich częściową lub pełną refundację. W przypadku szczepień przeciwko grypie, refundacja tych preparatów dla seniorów, spowodowała, że to właśnie ta grupa wiekowa jest najlepiej wyszczepiona przeciw grypie.

Od stycznia refundowana dla seniorów ma być szczepionka przeciw półpaścowi, która także niedawno pojawiła się na rynku, a może zapobiegać poważnym powikłaniom, jak np. neuralgii popółpaścowej.

W przypadku szczepienia przeciw RSV, pozwala ono również uniknąć zakażenia i ciężkich powikłań. – Szczepionka jest skuteczna, bo zapewnia redukcję ryzyka zachorowania rzędu 94 procent – informuje prof. Aneta Nitsch-Osuch.

Pozostaje mieć nadzieję, że również szczepienia RSV dla dorosłych trafią na listę tych refundowanych, aby cena nie stanowiła bariery dla profilaktyki zdrowia.

-