Aktorzy będą patrzeć Glińskiemu na ręce. ”Nie zgodzimy się, aby urzędnik państwowy ingerował w sprawy teatru”

Bożena Dykiel nie pamięta podobnego przypadku ingerencji ministra. Jej pamięć zatrzymuje się daleko wstecz, jeszcze w czasach komunizmu. Gdy dyrektorem Teatru Narodowego w Warszawie był Adam Hanuszkiewicz. – Kiedyś, na dwa tygodnie przed premierą nie chciał przyjąć teatru z Moskwy. Powiedział, że kompletnie popsuje mu to próby i premierę. I za to wyrzucili go z teatru. Tak było za komuny. Gdy dyrektor nie był uległy i nie chciał się stosować do poleceń – mówi naTemat aktorka. A słynne ”Dziady”? – Zawsze było źle, jak polityka mieszała się do sztuki – dodaje.

Dlatego aktorzy czekają teraz, co będzie dalej. A słowo cenzura dominuje każdą rozmowę. – Stosowanie cenzury prewencyjnej nie jest właściwe. Ja należę do pokolenia, które walczyło z cenzurą. To jest coś, co kojarzy się mojemu pokoleniu jak najgorzej – mówi nam Paweł Szkotak, szef Stowarzyszenia Dyrektorów Teatrów.

Mamy XXI wiek, nie XIX
Próba wstrzymania premiery wrocławskiego przedstawienia przez ministra Glińskiego nie spotkała się – mówiąc delikatnie – nawet z namiastką zrozumienia środowiska aktorskiego. – Żyjemy w XXI wieku, a nie w XIX. W życiu środowisko aktorów nie zgodzi się na to, aby administracyjnie urzędnik państwowy ingerował w to, co się dzieje w teatrze – oburza się Jacek Poniedziałek.

Bożena Dykiel: – Jeżeli teatr uważa, że ma tak wyglądać ich spektakl, to niech tak wygląda. To widz oceni, czy będzie chciał przyjść, czy nie. Są widzowie, którzy lubią teatr obsceniczny i są tacy, którzy nie lubią.

Aktorka też wspomina komunizm. – Stawianie sztuce ograniczeń, czy to ideologicznych, czy obyczajowych, przypomina mi komunizm, czasy PRL-u. Cenzura jest dla mnie sygnałem opresji i sprawia, że niemożliwa staje się otwarta dyskusja na ten temat – mówi naTemat.

Co mnie obchodzi seks na scenie
Reakcje aktorów są jednak różne – od oburzenia, po słowa politowania, a nawet ocierające się o pewną śmieszność, czy wręcz zarzucające ministrowi niewiedzę, żeby nie powiedzieć ignorancję. W kwestii kultury właśnie. Bo że pokazał się w roli mecenasa, trudno – po wydarzeniach ostatnich dni – jednoznacznie powiedzieć. – Jeszcze nie zdążył nim być, dopiero przyszedł – próbuje go usprawiedliwiać Bożena Dykiel.

Większość aktorów nie chce z nami rozmawiać. Dzwonię do kilkunastu, próbuję w kilku teatrach. – Co mnie obchodzi seks na scenie! Nawet brak mi słów – rzuca jeden ze znanych reżyserów i zaraz się rozłącza. Inny: – Naprawdę są poważniejsze problemy w teatrach. Aktorzy, jak słyszą hasło ”polityka” mówią, że nie i absolutnie nie. Nic nie będą mówić. Niektórzy przepraszają. Bo raz się wypowiedzieli i do dziś żałują.

Powinien spytać brata reżysera
Ale pod adresem ministra natychmiast pojawiły się zarzuty, że najpierw powinien sprawdzić, kim jest Ewelina Marciniak i jakie spektakle robi. Objąć mecenatem, a nie atakować.

– To jedna z najbardziej obiecujących aktorek młodego pokolenia w Polsce, która niedługo będzie naszym towarem eksportowym na świecie. Jest artystką znakomitą i dobrze znaną w środowisku. Genialnie reżyseruje. A minister Gliński ma przecież brata, wspaniałego reżysera Roberta Glińskiego. Mógł go zapytać – mówi nam Julian Mere, prezes Związku Zawodowego Aktorów Polskich. W tym miejscu możemy wspomnieć jeszcze o aktorkach w rodzinie ministra – Joannie Żółkowskiej i Paulinie Holtz. Środowisko zatem dobrze powinno mu być znane.

Za wysokie progi na ingerencję
Minister powiedział, że o pornografii przeczytał na stronie internetowej Teatru Polskiego we Wrocławiu, ale dla aktorów nie jest to żadne tłumaczenie. Bo czasem reklamę można przecież podkręcić. By bardziej zszokować, zaciekawić i przyciągnąć potencjalnego widza.

Najgorszy prognostyk o losy kultury
Wśród niektórych aktorów słychać jednak wyraźne głosy niepokoju. – Sytuacja, w której się znaleźliśmy jest jednym wielkim znakiem zapytania i budzi ogromny niepokój. Chodzi o to, jakie osoby będą zarządzać naszą kulturą. Wiceministrem został Jarosław Kurski. To najgorszy prognostyk, jeśli chodzi o losy kultury w Polsce. Ultraprawicowy fanatyk, moim zdaniem niebezpieczny – mówi Jacek Poniedziałek.

Sama nagość nie jest już niczym nowym w teatrze, choć – jak mówią aktorzy – z racji naszej kultury i religii – ciągle jest z nią pewien problem. Nie oznacza to jednak, że trzeba wstrzymywać przedstawienie, jeśli reżyser nawet posunie się o krok dalej. – W teatrze mieliśmy bardzo wiele nagości. Choćby w ”Oczyszczonym” Sary Kane w reżyserii Krzysztofa Warlikowskiego, w którym sam grałem. A premiera też była we Wrocławiu, w Teatrze Współczesnym i to w 2001 roku. Bardzo poszerzyliśmy granice wolności w Polsce – mówi Jacek Poniedziałek.

– Żadnej wojny nie ma. Myślę, że współpraca się ułoży. Mogą, oczywiście, dalej robić krucjaty umoralniające, ale mam nadzieję, że ta krucjata – ich pierwsza na wejście – nauczy ich, żeby więcej takich rzeczy nie robić – wierzy również Julian Mere.