Dajcie już spokój ze "spoilerofobią". Oto dlaczego fani "Gry o tron" czy filmów Marvela to paranoicy

Doskonale wiedział co się dzieje z ludźmi, którzy pisną choćby słówko zdradzające fabułę. Nie ważne, czy ktoś jest szefem Rady Europejskiej, czy zwykłym zjadaczem chleba, zostanie obrzucony najgorszymi inwektywami. Oto jak prezentuje się sieć zależności we współczesnej popkulturze spoilerowej:

Problem w tym, że scena po napisach była, ale inna niż zwykle. Więc nomen omen to nie był spoiler, ale szambo się wylało.

Niektórzy instalują w przeglądarce wtyczki, które blokują posty w mediach społecznościowych zawierające słowa kluczowe jak "avengers", "gra", "tron" - wiadomo o co chodzi. Redakcyjny znajomy chce obejrzeć finałowy sezon superprodukcji HBO przy jednym posiedzeniu, zatem teraz nogami i rekami odgania się od spoilerów.

Absurd niekiedy wychodzi poza internet. I może dojść wtedy do rękoczynów, jak ta niedawna akcja w Hong Kongu. Żartowniś wyszedł z seansu "Avengersów" i zaczął wykrzykiwać szczegóły historii ludziom, którzy dopiero wchodzili do kina. Dali mu bolesną nauczkę , a zdjęcia pobitego trolla obiegły sieć. Czy to już aby nie przesada? Ocenę takiej reakcji pozostawiam wam.

Takie niszczenie zabawy ("spoil" z angielskiego oznacza "psuć") wciąż się zdarza. Widziałem mnóstwo chamskich komentarzy pod artykułami o "Avengers", w których wyjawiano kto ginie. Psuć seans można nie tylko fanom topowych tytułów fantasy i science-fiction. Najbardziej spektakularny spoiler dotyczy komedii "Marley i Ja".

Do dziś bawi mnie anegdotka dotycząca pirackiej wersji "Piły", którą kolega kupił na bazarze. Z tyłu na okładce było napisane krótkie wprowadzenie do fabuły. Haczyk polegał na tym, że na końcu krótkiego tekstu wyjawiono, kto jest Jigsawem - każdy, kto oglądał ten horror wie, jaki to był szok poznawczy. Z takim spoilerem na wstępie film nie robi już takiego wrażenia.

W niełatwym położeniu są osoby, które widziały coś przed premierą i nie mają z kim o tym porozmawiać. Mowa tu dziennikarzach i blogerach. Po seansie znajomi albo mnie unikają, albo pytają, jaki był film... i zatykają uszy rzucając przy tym "tylko bez spoilerów!" (tak jakbym miał zacząć opowieść od zakończenia) I co ma tu człowiek powiedzieć? Przeanalizować mimochodem, w korytarzu, kreację tego samego aktora przy 8. sezonie serialu? Czy wyjść na ograniczonego mruka i odpowiedzieć "fajny/niefajny"?

Rzecz jasna w tej aurze tajemniczości tkwi sukces komercyjny takich produkcji: to chwyt marketingowy, na który się łapiemy, bo wykorzystuje naszą ciekawość i potrzebę należenia do elitarnego kręgu, niedostępnego dla normików.

Paranoję mają też osoby, które coś już widziały, ale nie chcą zdenerwować innych. Wspomniany na początku Donald Tusk nawiązał do "Gry o tron" pół żartem, pół serio. Natomiast Tom Holland, który gra Spider-mana, w najnowszym zwiastunie nadchodzącego dopiero filmu zaczyna od ostrzeżenia o "mega spoilerach".

To ciekawe, bo istnienie filmu "Spider-Man: Daleko od domu" jest poniekąd samo w sobie spoilerem dotyczącym finału ostatniej części "Avengers". Przecież chronologicznie dzieje się po wydarzeniach z "Końca gry", a więc możemy się domyślać zakończenia...

Są jeszcze pozostali - odporni na paranoję. To ci, którzy nie są oglądają danej produkcji albo nie przywiązują większej wagi do spoilerów. Znam też jednego gościa, który sam się prosił o zdradzenie zakończenia, bo tak bardzo nie mógł doczekać się filmu.

– W dramacie antycznym czy szekspirowskim pojawiały się elementy zwiastujące tragiczne wydarzenia. Czytając dzieło, każdy mógł się domyślić, co się wkrótce stanie i dlaczego. Chór pełnił rolę przewodnika, ale i zwiastował nadciągającą katastrofę – zauważa medioznawca, dr Krzysztof Grzegorzewski z Katedry Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Łódzkiego.

Michał Ochnik przytoczył w artykule również o eksperyment, w którym odbiorcom tekstu literackiego zaspoilerowano detale fabularne przed lekturą. Okazało się, że lepiej się bawili, gdy znali wszelkie zwroty akcji, niż osoby, które podeszły do czytania "na czczo".

– Jeśli się nad tym trochę pomyśli, nie ma w tym niczego dziwnego – znając pewne fakty jeszcze przed lekturą, umysł zaczyna analizować logikę konstrukcji dzieła w trakcie jego poznawania i zwracać uwagę na inne jego walory (o ile jakieś są). Spoiler usuwa najpłytszą warstwę satysfakcji z poznawania lektury i otwiera drogę do sięgnięcia głębiej – tłumaczy bloger. Od jego tekstu z 2017 roku zjawisko przybrało na sile.

Widzowie, słuchacze i czytelnicy zaczynają reagować w podobny sposób i przywiązują uwagę do rzeczy, które w ogóle tego nie wymagają. – Proporcje są zaburzane nie tylko w przypadku popkultury, ale i polityki. Wystąpienie Donalda Tuska z odwołaniem do "Gry o tron" miało niedostrzegalną zaletę, że przywróciło rozsądne proporcje – zapewnia.

Stanisław Bareja wyśmiał to zjawisko w serialu "Zmiennicy". – W jednym odcinku spikerka telewizyjna zapowiadając, pięknie streściła western. Powiedziała kto okazuje się mordercą, a "motywem zbrodni okazuje się bezlitosne prawo vendetty", po chwili dodała: "A teraz życzę państwu bardzo dużo napięcia i zaskoczenia" – opowiada ze śmiechem mój rozmówca.

Czy oglądanie filmów o II wojny światowej jest mało interesujące, bo znamy historię? Nawet oglądanie po raz n-ty "Pulp Fiction" może być i tak zaskakujące, a coroczna powtórka "Kevina samego w domu" to świąteczna tradycja. Jeśli film, książka czy serial są dobre, to nic nam nie popsuje frajdy. Mało kto zresztą zwraca uwagę na to, że zwykle najbardziej obawiamy się spoilerów dość przewidywalnych produkcji.