Race na stadionach - prawo ich zabrania, kibice je odpalają, a inni udają, że próbują rozwiązać ten problem

Gdyby zapytać kibiców, czy race są w pełni bezpieczne, powiedzą, że tak. Stanowczo. Bez wyjątku. Jeżeli tylko używa się ich z głową. Powiedzą, że na mecze chodzą od lat i jeszcze nie widzieli żadnych poważniejszych obrażeń. - Osiem czy dziewięć lat temu race odpalał każdy. Na meczu ŁKS-u z Cracovią nagle zapłonęło ich ze 300. I nie dochodziło do żadnych przykrych zdarzeń - mówi mój rozmówca, człowiek ze środowiska kibiców.

Tnijmy koszty, zwali się na kibiców
Ale takie postawienie sprawy nie jest do końca prawdą. Zdarzało się, że raca raniła czy wybuchała. Tyle, że prawie zawsze była to kwestia wadliwego sprzętu. Popularyzacja pirotechniki, która nastąpiła w Polsce kilkanaście lat temu, sprawiła, że producenci doszli do wniosku, że race można produkować, jak najmniejszym kosztem. "A jak coś się stanie? Spokojnie, zwalimy to na kibiców. Przecież to oni będą je odpalać" - myślał pewnie jeden z drugim.

Na przykład race firmy FireBis były tańsze, ale nieprzewidywalne. I - co za tym idzie - niebezpieczne. Dziś kibice są uświadomieni i wiedzą, po jakie produkty sięgać. A które omijać szerokim łukiem. Zróbmy zresztą eksperyment. Wpisuję w Google nazwę firmy i na drugim i trzecim miejscu dostaję wynik, jeden z Wykopu, drugi z Youtube: "Wybuchające race z FireBis".

Wszystkich nie da się złapać
Sprawa rac wróciła po raz kolejny wczoraj. Wojewoda wielkopolski Piotr Florek postanowił zamknąć na kolejny mecz trybunę najbardziej fanatycznych kibiców Lecha Poznań. Powód? W czasie piątkowego meczu ze Śląskiem Wrocław fani odpalili 170 rac, z których część, zdaniem wojewody, poleciała na sektor dziecięcy. Szczególne oburzenie wywołuje fakt, że kibicom gości race rekwirowano, podczas gdy kibice Lecha, ciekawym zrządzeniem losu, mieli ich pod dostatkiem. Sugestia była klarowna - klub przymykał oczy.

Bogdan Kuzio, dyrektor biura zarządu Legii Warszawa, odpowiada w klubie za sprawy bezpieczeństwa. - Legia stosuje odpowiednie procedury kontrolne - mówi w rozmowie z naTemat, by zaraz potem szczerze przyznać: - Niestety, w żadnym klubie na świecie nie jest możliwe wychwycenie wszystkich przemycanych materiałów pirotechnicznych.

Pirotechnika na polskich stadionach jest niedozwolona, bo używania rac zabrania ustawa o bezpieczeństwie imprez masowych. - Nie jest to wymysł klubu, tylko istniejące ograniczenia prawne - przekonuje mnie Kuzio. Dodaje, że klub jest zobowiązany do przestrzegania prawa, zresztą takie a nie inne są oczekiwania organów administracji państwowej i samorządowej. Organów, które nie tylko opiniują, ale również wydają pozwolenia i sprawują kontrolę nad organizacją imprez masowych.

Masz się jak zamaskować? No to odpalaj
Powoduje to, że na stadionach dochodzi do zabawy w kotka i myszkę. Jakub Olkiewicz, dziennikarz weszło.com, specjalizujący się w temacie kibiców, mówi w rozmowie z naTemat: - Dzisiaj race odpalają ci, którzy są w stanie zamaskować się przed monitoringiem. Zasada jest prosta. Jeśli się nie zakamuflujesz, masz świadomość, że to prawdopodobnie twój ostatni pobyt na danym stadionie. Stąd te przebieranki.

Strona internetowa Stowarzyszenia Kibiców Wisły Kraków, a na niej tekst, zatytułowany "Dlaczego protestujemy?". Autorzy wymieniają kolejne argumenty, jest też o pirotechnice. Może przytoczę fragment: "Z kim by nie rozmawiać - czy to w Ekstraklasie SA, czy w PZPN, czy klubach - każdemu pirotechnika się podoba. Każdy jest za tym, żeby na stadionach była - ale że jest nielegalna, każdy jedynie wzrusza ramionami - nic się nie da zrobić. Mimo szumnych zapowiedzi nie podejmuje się konkretnych działań celem zalegalizowania pirotechniki na stadionach".

Chcieli legalizować, a jednocześnie dawali zakazy
Nic dodać, nic ująć. Z jednej strony może się wydawać, że są podmioty, które realnie chcą pomóc, ale na drodze stoją przepisy. W połowie listopada część mediów cytowała rzecznika Ekstraklasy SA, Adriana Skubisa, który powiedział: - Legalne race na stadionach to normalność w innych ligach świata. Bogdan Kuzio z Legii zapewnia mnie w rozmowie, że warszawski klub wspiera takie działania.

Niby wszystko ok, ale sprawdźmy, co dzieje się z kolejnymi inicjatywami. Swego czasu projekt zgłosił Widzew. - To była ciekawa sytuacja, bo oni niby sondowali szanse swojego pomysłu, niby prowadzili jakieś rozmowy, a jednocześnie dawali swoim kibicom zakazy za pirotechnikę. Wiesz jaką sytuację to mi przypomina? Taką, gdzie jest gość, pięknie uśmiecha się do kamery, a w tym samym czasie kogoś tam dusi, łapiąc go za szyję - opowiada Olkiewicz.

W całej sprawie jest jeszcze jedna ciekawa kwestia. W ostatnim czasie zmienił się nieco system kar. Rzadziej orzeka się karę finansową dla klubu, częściej dostaje się kibicom, którzy nie mogą za drużyną udać się na wyjazd, bo obowiązuje zakaz. "Zaraz, chwileczkę, dlaczego jest tak, że kluby były w stanie wylobbować zmianę kar, a nie są w stanie wylobbować ich braku?" - takie pytanie zadaje wielu, w tym Olkiewicz, który dodaje w rozmowie z naTemat: - Myślę, że taka sytuacja jest po prostu każdemu na rękę. Można zwalić winę na polityków, bo przecież to oni nie zmienili ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych. To nie są realna działania, a raczej takie postępowanie w stylu "dobra, udzieliłem wywiadu, to teraz na ten temat mogę mieć wyrąbane". Zresztą, polityków nie ma co usprawiedliwiać, bo dla nich uznawanie pirotechniki za przestępstwo też jest bardzo wygodne. Gdyby ultrasi przestali być nazywani bandytami, nagle okazałoby się, że problem przestępstw na stadionie praktycznie nie istnieje.

Szkolenie, odpalanie tylko przed meczem
Ciekawy tekst o pirotechnice można znaleźć w serwisie stadiony.net. Autor pisze, jak sytuacja wygląda obecnie w krajach, gdzie race zalegalizowano. Jest gorzej? Poparzenia? Ofiary? Nic bardziej mylnego. Fragment tekstu: "W Norwegii czy Austrii nie ma problemu poparzeń, bo cały proces odpalania podlega kontroli, a kibice muszą wcześniej zgodzić się na identyfikację i przejść szkolenie. A przede wszystkim, kibic odpalający pirotechnikę na meczu nie musi się tam obawiać, że zaraz dopadną go funkcjonariusze". Nie ma więc tego lęku, który obecnie, na polskich stadionach, determinuje działanie kibiców. W Polsce szuka się miejsca, w które rzucić racę, by było bezpiecznie. Tam najczęściej wkłada się ją po prostu do wiadra z piaskiem.

W Polsce można spotkać głosy, że powinno się zawrzeć kompromis, oparty na dwóch ustaleniach. Pierwsze: kibice powinni wcześniej przechodzić szkolenie. Drugie: pirotechnika byłaby możliwa wyłącznie przed meczem.

Co na to kluby? Bogdan Kuzio, odpowiedzialny w Legii za bezpieczeństwo: - Nie widzę tutaj problemu, jeżeli pirotechnika zostanie odpalona niedługo przed rozpoczęciem meczu, przez przeszkolone osoby oraz przy odpowiednich zabezpieczeniach. Jakieś ograniczenia muszą być w związku z wymaganiami straży pożarnej, służb medycznych itd. Pozostaje pytanie, w jakim stopniu ultrasi będą w stanie to zaakceptować, bo dla nich wartością samą w sobie jest pirotechnika odpalana wyłącznie wg ich zasad.

Może Kosecki pomoże
Olkiewicz nie jest zwolennikiem takiego rozwiązania. Za przesadę uważa też konieczność posiadania przy sobie worków z piaskiem. - Powinniśmy wprowadzić zmodyfikowany model skandynawski - mówi. A potem rozwija swą myśl: - Kibice z grup Ultras powinni przechodzić szkolenia BHP oraz zgłaszać jak ma wyglądać ich oprawa, ile ma być tych rac. To dałoby spokojny sen wszystkim, którzy wątpią, czy race są bezpieczne. Choć tak naprawdę te szkolenia byłyby zbędne, gdyby wprowadzić kaucje. Przed meczem kibice wpłacają określoną kwotę, jeśli race wylądują na murawie, w sektorze gości, albo zostaną użyte wbrew ustaleniom - kasa przepada. To rozwiązałoby problem.

Jeżeli chodzi o stosunek do możliwych zmian, kibice dzielą się na dwie grupy. Jedni wychodzą z założenia, że legalizacja pirotechniki zabije ducha trybun. Oni kolaboracji mówią "nie" i wolą działać tak jak teraz, w ukryciu. Drudzy są gotowi do rozsądnych zmian. Zauważają ich konieczność. Według moich rozmówców rozwiązanie, które wyżej postuluje Olkiewicz, zostałoby przez kibiców w Polsce przyjęte.