UE chce zwolnić hamulec. Wydatki na obronność mają ruszyć z kopyta

– Kraje członkowskie UE graniczące z Rosją i jej satelitą Białorusią rozumieją zagrożenie stojące przed Unią Europejską lepiej, niż ktokolwiek inny – powiedział unijny komisarz ds. gospodarki, Valdis Dombrovskis na koniec nieformalnego spotkania Rady ECOFIN odpowiedzialnej w UE za politykę gospodarczą, kwestie podatkowe i regulację usług finansowych. 

Jak dodał Litwin, "Warszawa jest bardzo właściwym miejscem na dyskusję ministrów finansów o zwiększeniu przez UE odpowiedzialności za swoje bezpieczeństwo poprzez zmobilizowanie znacznych inwestycji w zdolności i przemysł obronny – ponieważ to Polska jest w UE liderem w takich inwestycjach".

W Radzie ECOFIN, oprócz ministrów finansów krajów UE, uczestniczyli też prezesi banków centralnych państw członkowskich UE. Przewodniczył jej polski minister finansów Andrzej Domański, który podkreślił, że celem polskiej prezydencji jest sfinalizowanie prac nad ogłoszonym przez Komisję Europejską "największym pakietem obronnym w historii" Unii.

Chodzi m.in. o plan remilitaryzacji Europy, zaprezentowany kilka tygodni temu przez Ursulę von der Leyen, opiewający na prawie 800 miliardów euro różnych instrumentów finansowych.

Komisarz Dombrovskis nawiązał do tego pakietu, relacjonując warszawskie obrady, na których, jak zaznaczył, panowała szeroka zgoda co do tego, że Europa musi przyjąć większą odpowiedzialność za swoją obronę. Jednym z głównych tematów rozmów było skoordynowane użycie tak zwanej Ogólnej Klauzuli Wyjścia w Pakcie Stabilności i Rozwoju.

Zastosowanie klauzuli umożliwi krajom UE zwiększenie wydatków na obronę bez automatycznego uruchomienia procedury nadmiernego deficytu – czyli UE nie będzie nakładać na nie kar za zbytnie zadłużanie się, jeśli te wydatki zostaną przeznaczone na obronność.

Według Dombrovskisa jest kluczowe, aby państwa członkowskie – z których większość, jak się okazało w dzisiejszej dyskusji, rozważa aktywację klauzuli – zrobiły to w sposób skoordynowany. Komisja Europejska wezwała dziś członków UE, aby przedłożyły do Brukseli wnioski w tej sprawie do końca kwietnia.

– To nie ostateczny termin, ale data mająca służyć koordynacji – zapewnił komisarz i dodał, że KE jest gotowa na szybką analizę wniosków, przyjęcie wytycznych i przedstawienie ich Radzie UE już w lipcu – bo taka jest administracyjna ścieżka w przypadku klauzuli.

Drugą kwestią na tapecie warszawskich obrad była ważna część planu remilitaryzacji Europy, czyli opiewający na 150 miliardów euro instrument pożyczkowy SAFE, mający służyć jako źródło finansowania wspólnych zamówień sprzętu wojskowego, rozpisanych na wiele krajów Unii.

– Prezydencja chce szybkiego porozumienia co do tego instrumentu, pewnie już w maju – zapowiedział minister Domański.

Trzecią kwestią wymienioną przez Dombrovskisa było polepszenie ukierunkowania strumienia finansowania prywatnego na sektor obronny, z pomocą Europejskiego Banku Inwestycyjnego oraz Unii Oszczędności i Inwestycji – czyli strategii poszerzenia możliwości lokowania oszczędności w instrumentach rynku kapitałowego przez obywateli UE oraz poprawy dostępności kapitału dla przedsiębiorstw, w tym małych firm.

– Oczekujemy, że dodatkowe wydatki na obronność zwiększą również konkurencyjność i wzrost gospodarczy, pobudzą innowacje i stworzą nowe miejsca pracy – powiedział komisarz Dombrovskis. Dodał, że Unia "intensywnie pracuje nad dywersyfikacją handlu z nowymi i obecnymi partnerami" i liczy na dotarcie do nowych rynków dla "odradzającego się europejskiego przemysłu obronnego".

– Nasi sojusznicy i partnerzy strategiczni na całym świecie poszukują wiarygodnych dostawców – dodał.

W ramach dwudniowych obrad ECOFIN odbyły się też rozmowy Eurogrupy, ale udział brały w nich również państwa UE spoza strefy euro, a obrady dotyczyły głównie skutków makroekonomicznych ceł wprowadzonych przez Stany Zjednoczone.

"Ministrowie wyrazili konieczność podtrzymania wspólnej i skoordynowanej odpowiedzi UE, zarówno poprzez środki ochrony handlu, jak i działania dyplomatyczne" – czytamy na stronie polskiej prezydencji UE. Minister Domański podkreślił, że ministrowie finansów "z zadowoleniem przyjmują decyzję administracji USA o odroczeniu wprowadzenia ceł" o 90 dni.

– Zgadzamy się, że cła są błędem i zaszkodzą wzrostowi gospodarczemu, konsumentom i przedsiębiorstwom po obu stronach Atlantyku, ale szczególnie w USA. […] UE wstrzyma teraz swój pierwszy pakiet środków zaradczych, aby dać szansę powodzenia negocjacjom. Wszystkie opcje pozostają jednak na stole. Jeśli wyniki negocjacji nie będą satysfakcjonujące, środki zaradcze wejdą w życie – zapowiedział komisarz Dombrovskis.

Na spotkanie ministrów przygotowana została też specjalna analiza think tanku Bruegel, dotycząca integracji europejskiego rynku obronnego. Raport ten – wspólna publikacja z Kilońskim Instytutem Gospodarki Światowej (IfW) – analizuje potencjalne potrzeby obronne Europy i ich koszty w przypadku wycofania amerykańskich wojsk z Europy – zarówno w wariancie kontynuacji wojny Rosji z Ukrainą, jak i ewentualnego porozumienia pokojowego i późniejszej konieczności powstrzymywania Rosji.

Pytany o reakcję ministrów na raport minister Domański stwierdził, że większość z nich "była bardzo nim zainteresowana", tym bardziej, że również większość uważa, że obronność Europy wymaga znalezienia i wykorzystania dodatkowych – poza omawianymi pakietami remilitaryzacji Europy – narzędzi. Nie sprecyzował jednak, o jakie narzędzia mogłoby chodzić i zastrzegł, że raport jest wyłącznie publikacją niezależnego think-tanku, a nie pochodzi od polskiej prezydencji.

– Uważam, że nieformalna rada ECOFIN to dobre miejsce na prezentację takiego wartościowego zbioru informacji – dodał.

Komisarz Dombrovskis ocenił, że raport Bruegla opiera się na założeniu działania w ramach koalicji chętnych, należy zatem zastanowić się, jaka byłaby rola Komisji Europejskiej w takich działaniach, natomiast przyznał, że taka formuła umożliwia chociażby współdziałanie z krajami spoza Unii.

Dopytywany, czy Komisja jest gotowa w obszarze obronności na działania szersze niż dotychczasowe inicjatywy Brukseli, Dombrovskis przyznał, że tak – choć owe szersze działania nie powinny spowalniać tempa prac nad tymi, które Komisja położyła na stole.

– Widzimy to przebudzenie w Europie pod względem bezpieczeństwa. Stanowisko niektórych krajów jest inne niż rok czy dwa lata temu, a gotowość do poniesienia większych wydatków jest wyższa – podsumował komisarz. Autor: Michał Gostkiewicz