Zapomniana historia polskiego naukowca. Dwukrotnie miał szansę na zdobycie Nobla
138 lat temu urodził się Rudolf Weigl. Polski biolog wynalazł pierwszą na świecie szczepionkę przeciw tyfusowi. Za swoje osiągnięcia został zgłoszony do Nagrody Nobla. Co wiemy o polskim naukowcu?
Rudolf Weigl.•Fot. Google Doodle
Kim był Rudolf Weigl?
Rudolf Weigl urodził się 2 września w 1883 roku w rodzinie austriackiej na Morawach. Uczęszczał do gimnazjum w Jaśle i Stryju, a studia ukończył na Uniwersytecie Lwowskim, tam zdobył tytuł doktora, a następnie profesora. Podczas I wojny światowe został powołany do wojska, gdzie został delegowany do badań nad pasożytami. Wówczas rozpoczął badania nad tyfusem, który dotykał tysiące żołnierzy. Do swoich badań laboratoryjnych wykorzystywał wszy, przez co stał się prekursorem używania owadów w badaniach laboratoryjnych. W wyniku gruntownych badań wynalazł pierwszą na świecie skuteczną szczepionkę przeciw tyfusowi.
Czym jest tyfus?
To choroba bakteryjna, która wywoływana jest przez wszy ludzkie lub pchły przenoszone, najczęściej przez szczury. Charakterystyczną cechą tyfusu jest wysypka na skórze w formie czerwonych plam. Nieleczony doprowadza do zapalenia płuc, opon mózgowych, nerek, a także odleżyn. XV wieku w Europie wybuchały cykliczne epidemie tyfusu, najczęściej podczas walk czy wojen. Tyfus zebrał ogromne żniwa podczas I wojny światowej, szacuje się, że wskutek tej choroby zginęło nawet trzy miliony osób. W latach 1917-1922 podczas wojny domowej w Rosji tyfus pochłonął kolejne miliony ofiar. Zapotrzebowanie na szczepionkę było więc ogromne.Szczepionka na tyfus
Wynaleziona przez Polaka szczepionka polegała na miażdżeniu i mieleniu wnętrzności zakażonych wszy, przez co proces jej tworzenia był niebezpieczny, gdyż powodował ryzyko zachorowania u osób, które uczestniczyły w produkcji. Mimo to zaczęła być wykorzystywana na świecie. Duże szczepienia przeprowadzone zostały w Chinach, za pośrednictwem belgijskich misjonarzy. Zaszczepiono tam tysiące Chińczyków. Poprzez tę akcję Weigl zyskał duży rozgłos i szacunek na świecie.Rudolf Weigl i jego dwie szanse na Nobla
Za swoje przełomowe odkrycie został dwukrotnie zgłoszony do Nagrody Nobla, ale laureatem prestiżowego tytuły nigdy nie został. Pierwszy raz w 1942 roku poparcia jego kandydatury odmówili Niemcy. Był to rewanż za odmowę podpisania Volkslisty i objęcia katedry w Berlinie. Mimo to Weigl zgodził się produkować szczepionkę dla armii niemieckiej, ale tylko pod warunkiem swobodnego doboru współpracowników. Drugą szansę na Nobla miał w 1948 roku, wtedy z kolei na drodze stanęły władze komunistyczne. Jednak nie poddał się i do końca życia zajmował się badaniami naukowymi i produkcją swojej szczepionki.Posłuchaj "naTemat codziennie". Skrót dnia w mniej niż 5 minut