Kiedy przestępstwo ulega przedawnieniu? Wskazujemy terminy i wyjaśniamy zasady
Błędy popełnione w przeszłości potrafią ciągnąć się za człowiekiem bardzo długo. Czasem zdarza się, że już sami o nich zapominamy, ale lepszą pamięć okazuje się mieć Temida. Kiedy zatem można mieć pewność, że przestępstwo popełnione przed laty uległo przedawnieniu?
Kiedy następuje przedawnienie karalności przestępstwa?
Instytucja przedawnienia karalności opisana jest w Rozdziale XI Kodeksu karnego. Art. 101 kk wylicza podstawowe terminy, po których wymiar sprawiedliwości uznaje, że danego rodzaju przestępstwa nie ma już sensu ścigać i karać. Tak więc przedawnienie karalności czynu następuje:- po 30 latach, gdy czyn stanowi zbrodnię zabójstwa
- po latach 20, gdy czyn stanowi inny rodzaj zbrodni
- po 15 latach, gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat
- po 10 latach ,gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata
- po 5 latach, gdy chodzi o pozostałe występki
Nie zawsze bieg przedawnienia jest liczony od chwili popełnienia czynu. Paragraf trzeci wspomnianego artykułu ustanawia zasadę, według której jeżeli dokonanie przestępstwa zależy od nastąpienia określonego skutku, termin liczony jest dopiero od czasu, gdy skutek ten nastąpił.
Czytaj także: https://natemat.pl/318949,sprawa-smierci-jaroslawa-zietary-mowi-krzysztof-m-kazmierczak-podcast
Nie każde przestępstwo przedawnia się równie szybko
Odrębne zasady przedawnienia karalności dotycząc występków przeciwko życiu i zdrowiu popełnionych na szkodę małoletniego, a zagrożonych karą, której górna granica przekracza 5 lat pozbawienia wolności. Wówczas przedawnienie nie możne nastąpić przed ukończeniem przez osobę pokrzywdzoną 30. roku życia.Identycznie wygląda sytuacja, gdy chodzi o przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności popełnione na szkodę małoletniego albo gdy treści pornograficzne obejmują udział małoletniego.
Osoby liczące na przedawnienie karalności swych czynów w niekorzystniej sytuacji znajdują się, gdy choćby na dzień przed upływem wymienionych wcześniej terminów jednak wszczęto postępowanie. Wówczas bieg przedawnienia przedłuża się o 10 lat w przypadku czynów ściganych z oskarżenia publicznego oraz o 5 lat w przypadku przestępstw, których ściganie wymaga prywatnego aktu oskarżenia.
Kto może liczyć na przedawnienie wykonania kary?
Kodeks karny wspomina także o przedawnieniu wykonania kary. To ma miejsce, jeśli od chwili uprawomocnienia się wyroku skazującego upłynęło:- 30 lat w razie skazania na karę pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat albo karę surowszą
- 15 lat w razie skazania na karę pozbawienia wolności nie przekraczającą 5 lat
- 10 lat w razie skazania na inną karę
W tej kwestii istotne są także normy Kodeksu karnego wykonawczego. Według art. 9 kkw, terminy przedawnienia wykonania kary lub środka karnego biegną od daty uprawomocnienia się wyroku. Art. 15§1 kkw stanowi natomiast, że przedawnienie wykonania kary skutkuje umorzeniem postępowania wykonawczego.
Wstrzymanie biegu przedawnienia
Art. 104 kk opisuje, kiedy następuje wstrzymanie biegu przedawnienia. W aktualnym stanie prawnym przewidziano tylko jedną ku temu okoliczność - bieg terminu przedawnienia zostaje wstrzymany, jeżeli "przepis ustawy nie pozwala na wszczęcie lub dalsze prowadzenie postępowania karnego".Jak zaznaczył ustawodawca, nie dotyczy to jednak braku wniosku albo oskarżenia prywatnego.
Czytaj także: https://natemat.pl/327231,robert-wojtowicz-kto-zabil-studenta-z-krakowa-archiwum-x-o-ksiezach
Wyłączenie przedawnienia, czyli kogo mozna ścigać aż do śmierci
W ostatnim artykule dotyczącym przedawnienia Kodeks karny złe informacje ma jednak dla wszystkich, którzy dopuścili się zbrodni przeciwko pokojowi, ludzkości i przestępstw wojennych. Polskie prawo nie przewiduje przedawnienia karalności tego typu czynów.Podobnie wygląda sytuacja osób, które dopuściły umyślnego przestępstwa zabójstwa, ciężkiego uszkodzenia ciała, ciężkiego uszczerbku na zdrowiu lub pozbawienia wolności łączonego ze szczególnym udręczeniem, popełnionego przez funkcjonariusza publicznego w związku z pełnieniem obowiązków służbowych.
Dowiedz się więcej o polskim prawie karnym:
- Sejm przyjął nowelizację Kodeksu karnego. Są w nim ostrzejsze kary
- Paradoksy prawa karnego. Zatarcie skazania
- Czy każdy musi się znać na prawie?
Posłuchaj "naTemat codziennie". Skrót dnia w mniej niż 5 minut