Samokontrola w domu i bezpłatne badania. Tymi prostymi metodami sprawdzisz swoje piersi
Profilaktyka. Brzmi jak coś, co wymaga dużo zachodu, a tymczasem to nic więcej jak być spostrzegawczym, obserwować, sprawdzać, kontrolować, a także szanować własne zdrowie. I oczywiście znaleźć w swoim grafiku troszkę czasu na to, by się zatrzymać i sobie przyjrzeć. Na przykład własnym piersiom. W bardzo łatwy i szybki sposób możesz sprawdzić, czy wszystko z nimi w porządku właśnie dzięki profilaktyce.
Profilaktyka, czyli codzienne nawyki i samokontrola
Profilaktyka ma różne oblicza. Tak naprawdę może i powinna towarzyszyć nam przez całe życie. Idzie bowiem w parze z naszymi codziennymi zachowaniami i nawykami. Ale czasami wymaga zrobienia sobie przerwy od spraw dnia codziennego i wzięcia pod lupę własnego ciała. I tymi właśnie zasadami warto się kierować, jeśli chcesz upewnić się, że twoje piersi są zdrowe.
Profilaktyka raka piersi również zaczyna się od podstaw. Dlatego zwracaj uwagę na to, co jesz. Szczególnie unikaj jedzenia zawierającego dużo tłuszczu oraz alkoholu. I koniecznie pamiętaj o częstym ruchu. Nie masz czasu? Nie szkodzi, bo wcale nie potrzebujesz go aż tak dużo! Już 30 minut aktywności fizycznej, choćby zwykłego spaceru każdego dnia, to spory zastrzyk zdrowia dla ciebie. Twoim piersiom służy też zdrowy sen – te 8 godzin dziennie to naprawdę nie pusty slogan, a jeden ze składników przepisu na zdrowie.
– Samobadanie piersi zalecane jest na ogół raz w miesiącu. U pań miesiączkujących po miesiączce. Natomiast w przypadku kobiet po menopauzie najlepiej wybrać sobie jeden konkretny dzień w miesiącu na takie badanie – podpowiada dr n. med. Katarzyna Pogoda, onkolożka z Kliniki Nowotworów Piersi i Chirurgii Rekonstrukcyjnej Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie.
Samobadanie piersi
Jak je przeprowadzić? Rozbierz się do pasa i stań przed lustrem tak, aby jak najlepiej widzieć w nim odbicie swojej sylwetki co najmniej do pasa. Opuść ramiona wzdłuż tułowia. Przyjrzyj się swoim piersiom, sprawdzając, czy widzisz jakieś zmiany w kształcie, a także wyglądzie skóry i brodawek. Taką obserwację powtórz tym razem z rękoma uniesionymi nad głowę, a następnie z rękoma opartymi na biodrach.
Po obejrzeniu się w lustrze czas na badanie piersi dotykiem. Najlepiej, bo najwygodniej, przeprowadza się je opuszkami 2, 3 i 4 palca, na stojąco pod prysznicem albo w pozycji leżącej na łóżku. Są różne techniki samobadania biustu. Eksperci od zdrowia zalecają trzy z nich: ruchy okrężne, ruchy promieniste oraz ruchy góra-dół. Wykonaj każdą z nich po kolei i powoli. Zanim zaczniesz, lewą rękę oprzyj o tył głowy.
Ruchy okrężne polegają na zataczaniu koła po obwodzie piersi. Przypomina to wykonywanie malutkich kółeczek. Lekko naciskając trzema środkowymi palcami płasko ułożonej dłoni, zataczaj je wokół piersi, poruszając się zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Po zatoczeniu koła wokół całej piersi wyznaczaj kolejne mniejsze okręgi. Ruchy okrężne powtarzaj, kierując się w stronę sutka.
Do wykonania pozostały jeszcze ruchy góra-dół. Zacznij od "podziału" piersi na wąskie pionowe paski. Zataczając małe koła, przemieszczaj palce od góry do dołu i od dołu do góry. Powtarzaj ten manewr do momentu, aż sprawdzisz dotykiem całą powierzchnię badanej piersi. I na tym koniec. Prawda, że proste? W razie czego przygotowana przez nas infografika służy pomocą.
Pewnie do głowy przychodzi ci teraz jedno pytanie: na co powinnaś zwracać uwagę?
– Tak naprawdę na każdą zmianę w piersiach. Najczęściej panie odkrywają coś, co je niepokoi np. dziwny kształt piersi czy wyczuwalny pod palcem guzek. To na pewno jest wystarczający powód, dla którego pacjentka powinna udać się do lekarza. Warto też pamiętać, że nowotwór nie musi wcale boleć przy dotyku – wyjaśnia lekarka.
Profilaktyka a badania lekarskie
Tak, o nich też pamiętaj, jeśli chcesz mieć pewność, że z twoimi piersiami wszystko jest w porządku. Nie masz pewności, że wykonałaś dobrze samobadanie w domu? O badanie dotykowe biustu możesz też poprosić podczas wizyty u lekarza. Tak naprawdę każda osoba, która ukończyła studia medyczne, ma wiedzę, jak to zrobić. Najczęściej jednak zajmują się tym lekarze rodzinni i ginekolodzy.
Najważniejszymi badaniami profilaktycznymi piersi, jakie możesz wykonać poza domem, są mammografia i USG piersi. To pierwsze polega na wykonaniu serii zdjęć piersi przy użyciu promieni rentgenowskich. – Badanie mammograficzne jest kluczowe i zalecane kobietom między 50 a 69 rokiem życia, które nie mają żadnych niepokojących objawów. Taka kontrola powinna być przeprowadzana co 2 lata – mówi dr Katarzyna Pogoda.
Jeśli jesteś akurat w tym wieku, masz prawo skorzystać z bezpłatnych badań mammograficznych na Narodowy Fundusz Zdrowia. Są one dostępne w ramach programu o nazwie "Populacyjny Program Wczesnego Wykrywania Raka Piersi", który wystartował w 2007 roku. Kontrolę możesz powtarzać co 2 lata. Niewykluczone jednak, że dzięki programowi będziesz mogła korzystać z mammografii częściej.
A co, jeśli nie skończyłaś jeszcze 50 lat? Wtedy najlepszą opcją są regularnie wykonywane badania USG piersi. Pierwsze takie badanie warto zrobić po 20 roku życia, a częstość kolejnych określi wykonujący je radiolog. Dlaczego mammografia nie jest w tym wieku akurat badaniem pierwszego wyboru? Odpowiedź jest prosta. Młodsze kobiety mają mniej tkanki tłuszczowej w piersiach, co powoduje, że lepiej widać u nich te struktury właśnie na badaniu USG.
Natomiast, jeżeli u kogoś z twojej rodziny wykryto kiedyś raka piersi albo masz stwierdzoną mutację w obrębie genów BRCA1 lub BRCA2, to niezależnie od wieku otrzymasz wówczas pisemne wskazanie do częstszych badań obrazowych i wizyt w poradni genetycznej.
Rzetelna edukacja
Koniec języka za przewodnika. Masz dodatkowe pytania? Coś budzi twoje wątpliwości? Czytaj i poszerzaj wiedzę, ale pamiętaj, by korzystać z rzetelnych źródeł informacji. – Wszystko zależy od tego, na jakim poziomie potrzebna jest ta wiedza. Jeśli choroba została już wykryta i trwa jej leczenie, najbardziej wiarygodnym źródłem wiedzy jest onkolog, lekarz prowadzący terapię. Ogólną wiedzę o tej chorobie warto pozyskiwać z materiałów przygotowanych przez towarzystwa naukowe – wskazuje dr Pogoda.
W Polsce sprawdzone informacje podaje Polskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej (PTOK) współpracujące z renomowanymi towarzystwami międzynarodowymi takimi jak Europejskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej (ESMO). Dobrym miejscem, aby się dokształcać, są też oficjalne strony organizacji społecznych i pacjenckich prowadzących działania edukacyjne. Ponadto prowadzone są liczne akcje i kampanie, które szerzą wiedzę na ten temat.
– W polskim internecie działa kilka godnych portali prowadzonych przez pacjentów bądź osoby, których bliscy zachorowali na ten nowotwór złośliwy. Bardzo prężnie działają kluby Amazonek, które są grupami wsparcia dla kobiet leczonych z powodu raka piersi – wymienia ekspertka. – Koniec końców zawsze najlepiej konsultować wszystko z lekarzem, gdyż postęp medycyny jest ogromny i informacje, które były aktualne jeszcze 2-3 lata temu, mogą wymagać weryfikacji – puentuje.
Artykuł powstał we współpracy z Nationale-Nederlanden