Po co uchodźcom z Ukrainy PESEL? Na pewno nie po to, aby głosować w wyborach

Obserwuj naTemat w Wiadomościach Google

• Internauci rozprzestrzeniają nieprawdziwe informacje dotyczące przyznania numeru PESEL Ukraińcom przybywającym do Polski.
• Nadanie PESEL-u nie jest równoznaczne z otrzymaniem polskiego obywatelstwa, więc nie upoważnia do wzięcia udziału w wyborach w Polsce.
• Szybkie nadanie numeru PESEL obywatelom Ukrainy jest możliwe dzięki rządowej specustawie.

Fake newsy o PESEL-u dla Ukraińców

W mediach społecznościowym od kilku dni pełno jest różnych wpisów, których autorzy dzielą się swoimi obawami przed nadawaniem uchodźcom z Ukrainy numerów PESEL. Większość z tych wpisów to fake newsy, które mają na celu zasianie niechęci do uchodźców.

Powstało wiele teorii spiskowych jak ta, według której przyznawanie numeru PESEL Ukraińcom będzie podstawą do nadania im praw wyborczych w Polsce.

Według innych teorii, aby uchodźca dostał numer PESEL, urząd stanu cywilnego musi go komuś zabrać, więc część Polaków zostaje "okradzionych" ze swojego numeru PESEL. Są to nieprawdziwe informacje. Które stały się podstawą do licznych internetowych memów.

Powszechny Elektroniczny System Ewidencji Ludności (PESEL) to rejestr, który służy do gromadzenia podstawowych informacji identyfikujących tożsamość i status administracyjno-prawny obywateli polskich oraz cudzoziemców zamieszkujących na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. Fakty są takie, że nadanie numeru PESEL cudzoziemcom to nic nowego w polskich realiach.

Czytaj także: O prezesie PiS napisał "The New York Times". Kaczyński nie będzie zachwycony

Zgodnie z ustawą z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności, cudzoziemiec może otrzymać PESEL w przypadku zameldowania na okres przekraczający 30 dni. Po ostatniej nowelizacji ustawy w 2021 roku, urzędy gminy mogą nadawać cudzoziemcom na ich wniosek numer PESEL do celów podatkowych. Przez co numer ewidencyjny mogą otrzymać także obywatele innych krajów, którzy nawet nie mieszkają w Polsce, lecz potrzebują PESEL-u w celu złożenia sprawozdań finansowych. Dzieje się tak w przypadku prowadzenia spółek.

Dlaczego Ukraińcy otrzymują numer PESEL?

Numer PESEL to jedenastocyfrowy symbol numeryczny, który pozwala na łatwą identyfikację osoby, która go posiada. Według polskiego prawa PESEL nadawany jest w kilku przypadkach, najczęściej – z urzędu przy sporządzaniu aktu urodzenia dla dziecka urodzonego na terytorium Polski. Tak jak zostało wyżej wymienione, PESEL otrzymują także cudzoziemcy, jeśli spełnią warunki i złożą wniosek w urzędzie gminy.

W przypadku uchodźców z Ukrainy, rząd przygotował specjalną ustawę o pomocy obywatelom Ukrainy. Ustawa zakłada nadanie obywatelom Ukrainy przybyłym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w związku z działaniami wojennymi, numeru PESEL, który pozwali na realizację szeregu usług publicznych na rzecz tych osób.

Ustawa zakłada specjalny tryb uzyskania numeru PESEL bez zbędnych formalności i konieczności wykazywania podstawy prawnej dla jego posiadania.

Czy Ukraińcy muszą mieć PESEL?

Nie, aczkolwiek będzie to dla nich dużo ułatwienie w korzystaniu ze świadczeń i pomocy przygotowanej przez rząd. Po tym, jak setki tysięcy uchodźców z Ukrainy zaczęło przyjeżdżać do Polski (według Staży Granicznej od 24 lutego granicę polsko-ukraińską przekroczyło ponad 2,1 miliona uchodźców z Ukrainy – dane z 21 marca), rząd przyjął specjalną ustawę o pomocy obywatelom Ukrainy.

Dzięki temu numerowi Ukraińcy będą mogli skorzystać z opieki zdrowotnej, pomocy społecznej, będą mogli założyć konto bankowe, czy wykorzystać go przy podpisywaniu umowy o pracę, a także w celu identyfikacji podatkowej, o ile nie prowadzą działalności gospodarczej. 

Numer PESEL przyda się również do skorzystania z wielu programów, które przygotował polski rząd w ramach wsparcia dla Ukrainy. Umożliwia on otrzymanie pomocy socjalnej i korzystanie z programów społecznych. Uchodźcom z Ukrainy ułatwi to również dostęp do edukacji dzieci oraz ustanowienia opiekuna tymczasowego dla małoletniego, który pozostaje bez nadzoru.

PESEL dla Ukraińców a wybory w Polsce

Pod jednym z postów na Facebooku pojawiły się komentarze, że nadanie numeru PESEL upoważni Ukraińców do głosowania w wyborach. "Czyli PiS myśli o wyborach na prezydenta. Pesel upoważnia do głosowania, a im potrzeba więcej zwolenników. Masakra" – sugerował jeden z użytkowników".

Nie jest to zgodne z prawdą. Zgodnie z art. 62 Konstytucji prawo do głosowania ma obywatel polski, który ukończył 18 lat. A otrzymanie numeru PESEL nie jest równoznaczne z nadaniem polskiego obywatelstwa. Procedura nadania obywatelstwa polskiego jest dużo bardziej skomplikowane i wymaga spełnienia szeregu warunków, w tym: przebywanie w Polsce nieprzerwanie od 2 do 10 lat, potwierdzenia znajomości języka polskiego co najmniej na poziomie B1, przedstawienie świadectwa ukończenia szkoły w Polsce lub świadectwa ukończenia szkoły za granicą z wykładowym językiem polskim. Więcej informacji o formalnych zasadach otrzymania polskiego obywatelstwa>>

Jedyny wyjątek, jaki przewiduje Kodeks Wyborczy, to możliwość oddania głosu przez cudzoziemców w wyborach do Parlamentu Europejskiego oraz w wyborach lokalnych. Jednak wyjątek ten dotyczy tylko obywateli Unii Europejskiej, a więc nie odnosi się do osób z obywatelstwem ukraińskim.