Patryk Vega dla naTemat: Nikt do końca nie jest dobry, ani zły

To mój szósty film, w związku z czym na przestrzeni lat przekonałem się, że kino rządzi się własnymi prawami i tak naprawdę nie da się projektować publiczności. No bo, gdyby ktokolwiek na świecie to potrafił, byłby miliarderem. Jednocześnie nie wierzę, gdy ktoś mówi, że w ogóle nie interesuje go widownia, a film robi tak naprawdę dla siebie i wąskiej grupy przyjaciół. Każde dzieło sztuki zakłada przecież konieczność skonfrontowania go z ludźmi.

Kiedy realizowałem dokument dwa lat temu, byłem zaskoczony, że policja się zmieniła. Nie miałem wcześniej do czynienia z kimś takim jak protoplasta "Majamiego" - wytatuowanym facetem z irokezem. Kiedy go poznałem, uznałem, że to duch naszych czasów. Ludzie się indoktrynują, edukują, również policjant operacyjny, który wygląda tak, bo przez dwa lata udawał przestępcę. To przedstawiciel nowej generacji.

I byłem przekonany, że nie warto robić bezpośredniej kontynuacji „Pitbulla”, a jednocześnie przez lata fanpage serialu był bardzo aktywny. Bo, co ważne, to nie jest historia, która umarła, ona jest wciąż żywa w przestrzeni publicznej, choćby dzięki powtórkom serii. Żeby to oddać, musiałem stworzyć nową ikonę policyjnego bohatera, jednocześnie kogoś, kto z niczym się nie skojarzy. Ryzyko było przeogromne, ale podobnie ryzykowałem z Dorocińskim. On też mierzył się z tuzami aktorstwa w postaci Gajosa, Grabowskiego czy Stroińskiego – i udało mu się wyjść obronną ręką. Uważam, że teraz to się udało ponownie.

Dla mnie ta zmiana rzeczywistości była ciekawa. W zasadzie przestępcy dziś nie są gośćmi, który chodzą w złotych łańcuchach i dresach, nie poruszają się ostentacyjnymi samochodami. A o istnieniu prawdziwych, współczesnych przestępców, społeczeństwo w ogóle nie słyszy.

Pewnych rzeczy się nie ujawnia, bo to zwyczajnie utrudnia pracę lub edukuje przestępców. Zresztą nie najlepiej oceniamy policjantów. Ci mają poczucie nagonki, słusznej czy nie, ale wydaje im się, że jeżeli media o nich piszą, to wyłącznie źle. Przypuśćmy, że w trakcie przesłuchania dochodzi do zastrzelenia przesłuchiwanego - z góry zakładamy, że policjant przeładował „klamkę”, przystawił mu do głowy i odpalił. Być może tak było, ale mogła wywiązać się szamotanina, w wyniku której policjant nie ponosi winy. Ja tego nie wiem, ale wyroki ferowane są przedwcześnie.

Policjanci są już przecież inni niż ci z twoich książek.

Książki dotyczą przeszłości, ale na przykład choć sprawa z gangiem obcinaczy palców (odłam grupy mokotowskiej - przyp. red.) zaczęła się w 2003 r., to ostatniego faceta zamknięto miesiąc temu. I to przykład historii, która jest współczesna i pozytywna, nie skupia się na kontrowersjach wokół policji operacyjnej, ale na dobrze wykonanej robocie.

Myślę, że ta moralność jest dużo silniejsza niż w przeszłości. W latach 90. trzeba było oddelegować wszystkich warszawskich policjantów z CBŚ i zatrudniać wyłącznie tych z innych miast. Choćby przez zażyłość oficerów z gangsterami Pruszkowa. Ta była tak duża, że dochodziło permanentnie do wycieku informacji. Teraz nie zetknąłem sie z tym, poza przykładem z filmu. Wynika to z faktu, że jest większa selekcja. 30-40 proc. funkcjonariuszy stanowią kobiety, a ze wszystkich kandydatów przyjmowanych jest zaledwie 10 proc.

Generalnie patrzę na nie jak dramaturg. Rozmawiając z człowiekiem, zyskuję świetne sceny i dialogi. Moim punktem wyjścia nie jest jakaś teza, ocena moralna. Staram się jako dokumentalista spojrzeć na świat przez optykę rozmówcy. Nie interesują mnie daty i nazwiska, tylko motywacje, emocje i postawy. Coś, z czego mogę potem utkać film fabularny.

Wszyscy są z krwi i kości. Jestem katolikiem i uważam, że w każdym jest iskra boża, także w człowieku totalnie pogubionym. I wiem też, że nikt do końca nie jest dobry, ani zły, nawet Adolf Hitler prywatnie lubił psy… (śmiech). Myślę, że to największa tajemnica życia, ale i siła takich filmów jak „Pitbull”, bo wykręcają trochę psychikę.

Patrząc na postać Lindy uważamy, że ten człowiek to skurczybyk, nienawidzimy go za rzeczy, które robi. Mimo to, odczuwamy empatię, współczujemy mu, a niektórym kobietom on się nawet podoba. To miesza w głowach. Ale de facto tak też jest w życiu.

Starając się zgłębić tę problematykę, zastanawiało mnie, skąd np. w Pruszkowie wzięła się przestępczość. Policjanci wskazywali na fakt, że zwyczajnie w tego typu miejscach nie było aktywności dla dzieci, placów zabaw. Zaczęło się więc myślenie o głupotach, połączone z problemami ekonomicznymi ze strony rodziców. Coś mogło być więc na rzeczy. A to, co obserwuję dzisiaj, to pęd do sukcesu. Młodzi ludzie oglądają np. Justina Biebera, który będąc nastolatkiem zarabiał miliony dolarów i mają poczucie, że nie ma sensu pracować, dochodzić do czegoś krok po kroku. Ten obraz podtrzymują również media i cała popkultura. Młodzi wybierają więc drogę na skróty.

Mam poczucie, że one są niczym w porównaniu z tym, co działo się naprawdę. Gang, o którym mówimy, porwał kilkadziesiąt osób i nie tylko obcinał im palce, ale również nogi. Ja chciałem uświadomić widzowi poziom deprawacji i okrucieństwa najbardziej brutalnej grupy w historii tego kraju. Wszyscy o niej słyszeli, ale nie do końca zdawali sobie sprawę, co ci ludzie robili.

Dla mnie wstrząsające było natomiast scena, gdy Bogusław Linda zostawił dziecko na chodniku, gdzie było z tysiąc ludzi, ale nikt w trakcie trzech minut, gdy odjechał samochodem, nie zareagował, nie podszedł. Ludzie przechodzili, zajęci swoimi sprawami. To był szok. A ostatnio policjanci opowiadali mi o realistycznych ćwiczeniach, połączonych ze strzelaniną w centrum Warszawy. Zgadnij, ile osób zareagowało słysząc strzały?

Jedna, w stolicy kraju. To pokazuje bardzo duży poziom znieczulicy. Za tym stoją pewnie media, które epatują różnego rodzaju okropieństwami, które zaraz się deprecjonują, bo znajdują się mocniejsze tematy. Myślę, że ludzie w formie reakcji obronnej po prostu się wyłączają - bo tego jest za dużo.

Kobiety to połowa czytelników moich książek ["Złe psy. W imię zasad", " Złe psy. Po ciemnej stronie mocy" - przyp. red.]. Wydawało mi się, że to męska literatura, dotycząca mocnych tematów, często związanych z brutalnością. Byłem więc zaskoczony. Teraz myślę, że wynika to trochę z głodu prawdziwych facetów. W dzisiejszym świecie jest moda na gości w rurkach, którzy piją kawę z mlekiem sojowym, bo są uczuleni na laktozę (śmiech).

Może jestem staromodny, ale kiedy słyszę o powstających zakładach kosmetycznych dla mężczyzn, mam poczucie, że to przegięcie.

Będziesz się jeszcze brał za komedię?

Długo poszukiwałem swojego charakteru pisma, w młodości obawiałem się, że może być on związany z gatunkiem policyjnym. Po latach uzmysłowiłem sobie, że jestem reporterem i to, co mnie najbardziej interesuje, to kino oparte na dokumentacji, rzeczach wyłuskanych z rzeczywistości. Z nich konstruuję fabularne opowieści. Nie chcę sprowadzać tego, co zrobię do gatunku, ale na pewno kolejne filmy będą blisko życia i człowieka.