Sportowiec wcale nie musi być sukinsynem - prawdziwy zwycięzca gra fair play

Zaczynam od zamieszczonej w "Przeglądzie Sportowym" rozmowy z Rudolfem Kaperą, wykładowcą warszawskiej AWF. Dziennikarz pyta, czy Kapera potrafi rozpoznać, że ktoś ma wielki talent trenerski. Ten odpowiada: – Można rozpoznać pewne cechy charakteru. Przyszły trener musi być rzetelny, ale musi też być baciarem (cwaniakiem, spryciarzem - red.). Sukinsyn, ale sprawiedliwy. I musi chcieć – mówi Kapera. Osoba, która kształci polskich

trenerów, stwierdza, że dobry szkoleniowiec musi być sukinsynem. To trochę niepokojące, ale czytam dalej.

Tomasz Hajto, trener Jagiellonii Białystok, również na łamach „PS” mówi: – Niemiecki piłkarz przychodzi do klubu jak do pracy. Każą mu zrobić ćwiczenie, to je robi i nie zastanawia się, czy to za dużo, czy za mało. Natomiast polski zawodnik, mówię to z przykrością, często marudzi. Wielu - nie mówię, że wszyscy - jest takich, którzy zastanawiają się nad sensem i potrzebą danych zajęć – ubolewa Hajto.

Nawiązując do wydarzeń w Śląsku Wrocław, Hajto mówi: – W ogóle to ja się dziwię, że taki bunt miał miejsce, bo trener jest szefem, a szefa trzeba słuchać. Nieważne, czy piłkarze, przygotowując się do kolejnych spotkań, stali na rękach albo na baczność w toalecie. Cel przecież osiągnęli – powiedział były reprezentant Polski. Zastanawiam się, czy zawodnikom, którzy pytają o zasadność jakiegoś ćwiczenia, o przewidywane efekty, nie można po prostu wytłumaczyć, jaki jest ich cel. Czy bezwzględne posłuszeństwo ma dać lepsze efekty niż współpraca, wymiana myśli, wspólne szukanie najlepszych rozwiązań? Słowa Hajty są o tyle zdumiewające, że gdy zaczynał pracę w Jagiellonii, mówił, że w relacjach trenera z piłkarzami powinien dominować dialog.

Po dwóch wywiadach wiem już, że trener powinien być sprawiedliwym "sukinsynem", a piłkarze mają wykonywać jego polecenia bez mrugnięcia okiem. Nie brzmi to wszystko najlepiej. Sięgam po kolejny numer "PS". Siatkarz Michał Kubiak mówi o swoim stosunku do fair play, zagadnięty o przepychanki, do których doszło przed meczem z Włochami. – Na pewno dzięki naszej lepszej grze, a może też i tej prowokacji, awansowaliśmy na igrzyska. (…) Powiem tak: stanęliśmy na wysokości zadania, chcieliśmy awansować na igrzyska. Jak to mówią, po trupach do celu! – powiedział siatkarz Jastrzębskiego Węgla. Dziennikarz zapytał go również o

przyznawanie się do dotknięcia piłki, taśmy, do ataku w aut. Kubiak odparł: – Przyznawanie się do błędów to nie nasza rola. Nie za to nam płacą. (…) Oszukiwanie to element gry – dodał.

Odkładając gazetę, czuję się nieco przytłoczony. Wyobrażam sobie, co by było, gdybym jako sportowiec chciał się zastosować do wszystkich "wskazówek". Pewnie chciałbym trafić do trenera, który rządzi twardą ręką. Wykonywałbym ślepo wszystkie jego polecenia, nie zadawałbym pytań. Sport traktowałbym jak codzienną pracę. Podczas zawodów prowokowałbym rywali, no i nie przyznawałbym się do błędów, których sędzia nie zauważy. Dążyłbym do zwycięstwa za wszelką cenę. Trochę smutna wizja, ale oparta na opiniach trenerów, zawodników. Chyba tak po prostu musi być.

Podłamany czytam kolejną wypowiedź. Nasz olimpijczyk Piotr Małachowski ma w pamięci, że jego rywal Robert Harting nie chciał mu pogratulować i nie podał mu ręki, gdy polski dyskobol wygrał Mistrzostwa Europy w Barcelonie w 2010 roku. Muszę pamiętać, że nawet gdyby przyszła mi do głowy gra fair, ktoś może być nie fair wobec mnie. Jakby to było grać fair? Szybko ginie we mnie ta myśl, bo trafiam na wypowiedź Zbigniewa Małkowskiego na łamach Piłki Nożnej Plus. Bramkarz powiedział szczerze, że nie jest pewien, czy przyznałby się, gdyby piłka przekroczyła linię bramkową. – Co innego przyznać się, że wpuściłem bramkę podczas statystycznego meczu, gdy na przykład prowadzimy 3:0. Wtedy sprawa jest prosta. Inaczej ma się rzecz, gdy gramy o wielką stawkę. (…) Co z tego, że na moment zostanę gwiazdą mediów i dostanę nagrodę fair play, skoro ucierpi na tym mój klub? – zastanawiał się piłkarz.

Czy zatem zwycięstwo po oszustwie ma wartość? Czy wygrana po celowym kopaniu przeciwnika, które kryje się np. pod zgrabnym pojęciem „faulu taktycznego”, ma wartość? Czy idea fair play jest nieżyciowa, bo poza rozgłosem nie daje żadnych korzyści? Wreszcie trafiam na odmienny głos w tej sprawie. Z pomocą przychodzi mi kapitan reprezentacji Polski siatkarzy Marcin Możdżonek. – Chcesz pokazać coś rywalowi, zablokuj go ze dwa razy, ośmiesz na boisku, a nie zwymyślaj. To siła siatkówki, że jest pozbawiona debilnych zachowań – mówił w „PS”. Tak

odpowiedział na pytanie dziennikarza o to, czy żółte kartki nie powodują, że siatkówkę odziera się z adrenaliny i testosteronu, i czy arbitrzy chcą, by stała się sportem dla lalusiów.

No dobrze, ale co się stanie, jeśli ten naładowany negatywną energią „skurczybyk”, trafi na równie pobudzonego, ale pozytywnie nastawionego przeciwnika? Zakładając, że obaj są tak samo silni, tak samo szybcy - fizycznie się od siebie nie różnią. Kto wyjdzie zwycięsko z takiej rywalizacji? Czy wygra ten, który będzie bezmyślnie, szaleńczo atakował, faulował i symulował, czy jednak ktoś skoncentrowany, mający radość z gry, kto będzie myśleć, wyciągać na bieżąco wnioski, nie łamiąc zasad fair play? Tym razem „skurczybyk” jest bez szans.

Moje wnioski mnie uspokajają. Czytam następny wywiad i utwierdzam się w przekonaniu, że podejście do sportu "jak do codziennej pracy" nie przyniesie pożądanych efektów. Przekonał się o tym dwukrotny mistrz olimpijski Tomasz Majewski. Posłuchajmy, co mówił na łamach „PS” o swoim podopiecznym Trener Roku 2010 Henryk Olszewski: – Nie był supersprawnym chłopakiem. A pracowity był zawsze, niestety ta praca długo nie wyglądała tak, jak powinna. On chciał szybko, ciach ciach i po treningu. Niby robił wszystko, co miał przykazane, ale bezmyślne wykonanie ćwiczenia nie ma sensu. To odpieprzenie treningu, nic więcej. Zmienił się, kiedy przegrał halowe mistrzostwa Polski. Wtedy zaczął słuchać, chłonąć, co do niego mówię – opowiadał trener. To doskonały dowód na to, że sama fizyczność to w sporcie za mało. Potwierdza to Szymon Kołecki, srebrny medalista olimpijski w podnoszeniu ciężarów, który na łamach Piłki Nożnej Plus przyznał: „Bez inteligencji - dobrze jednak wykorzystywanej - w sporcie wyczynowym nie sposób

niczego poważnego osiągnąć. Wiedza wzbogaca każdego sportowca. (…) Nie szkodzi, gdy do siły dołożymy błyskotliwość, intelektualny refleks i logikę w postępowaniu.”

Spoglądając na nastawienie wszystkich tych sportowców, którzy odnoszą sukcesy, można łatwo dojść do wniosku, że na szczycie nie ma miejsca dla „skurczybyków”. Oczywiście, zwycięstwo jest istotą sportu, ale nie wygra ten, kto dąży do zwycięstwa za wszelką cenę, dla kogo wygrana jest celem samym w sobie. Zwycięstwo może być jedynie konsekwencją dobrego skoku czy biegu, pozytywnego nastawienia, trzeźwego umysłu, współpracy, gry fair. Oponenci powiedzą, że zdarzają się sytuacje, w których nieczysta gra daje wygraną. Na krótką metę - tak, pewnie się zdarzają. Tylko czy ma ona później jakąś wartość? Fani będą krzyczeć z radości, nawet pieniądze spłyną na konto, tylko później trzeba trzymać medal w ręku, oglądając powtórkę gola strzelonego ręką. No i oszustwo prędzej czy później wyjdzie na jaw i z sukcesu pozostaną jedynie niezasłużone dyplomy wiszące pięknie oprawione na ścianach. Natomiast zwierzęca wściekłość, chamstwo, ślepe dążenie do celu mogą się okazać skuteczną bronią, ale na krótko - do momentu, gdy na drodze tak usposobionego „sukinsyna” stanie rywal o podobnych warunkach fizycznych, ale będący inteligentnym, pozytywnie nastawionym do sportu i rywala wojownikiem.