Nina Nowakowska
We wtorek podczas obchodów żydowskiego święta Chanuki w Sejmie, doszło do antysemickiego incydentu z udziałem Grzegorza Brauna. Poseł Konfederacji porwał się z gaśnicą na chanukowe świece, oburzając tym samym społeczność żydowską i nie tylko. Czym jest Chanuka, chanukija i chanukowe świece? Tłumaczymy.
12 grudnia podczas sejmowych obchodów żydowskiego święta Chanuki, Grzegorz Braun (Konfederacja) chwycił za gaśnicę i ku oburzeniu zgromadzonych Żydów, zgasił świece chanukii. Antysemicki wybryk Konfederaty odbił się szerokim echem w krajowych i zagranicznych mediach.
Chanuka to ważne żydowskie święto, które trwa osiem dni. W kalendarzu żydowskim rozpoczyna się 25 dnia miesiąca kislew, a w kalendarzu gregoriańskim wypada z reguły w grudniu. W tym roku Chanuka zaczęła się wieczorem 7 grudnia i potrwa do wieczora 15 grudnia.
Jest nazywana "Świętem Świateł" i - co ciekawe - jej tradycja nie pochodzi z Tory (świętej księgi Żydów). Chanuka to święto historyczne, które powstało na bazie wydarzeń opisanych w Księgach Machabejskich. Jej obchody przypominają o wydarzeniach, które miały miejsce w Drugiej Świątyni Jerozolimskiej w 165 lub 164 roku p.n.e.
Precyzyjnie: święto upamiętnia "Cud Chanukowy" oraz zwycięskie żydowskie Powstanie Machabeuszy. Machabeusze walczyli z okupującą kraj hellenistyczną dynastią Seleucydów.
Na jej czele stał król Antioch IV, który próbował przemocą hellenizować Żydów. Jego władza była dla Żydów uciskiem, wielu zostało zamordowanych, zabroniono też żydowskich praktyk religijnych. W Drugiej Świątyni zarządzono celową profanację, umieszczając w niej posąg Zeusa i nakazując składanie świń w ofierze na ołtarzu.
Kiedy żydowscy powstańcy odzyskali Świątynię Jerozolimską, wznowili w niej rytuał zapalania menory. Posłużyło im w tym odnalezione małe naczynie z oliwą wystarczającą zwykle jeden dzień. Wówczas wydarzył się cud, bo menora paliła się aż przez osiem dni.
Najważniejszym elementem obchodów Chanuki jest codzienne zapalanie świateł chanukowych, czyli świec umieszczonych na specjalnym 9-ramiennym świeczniku, chanukii. Pierwszego dnia zapala się jedną, drugiego dwie - itd., aż do ósmego dnia, kiedy zapala się osiem. Nie należy mylić chanukii z menorą.
Skoro dni Chanuki jest osiem, to skąd dziewięć ramion chanukii i dziewięć świec? Chodzi o to, że jedna świeca (Szames) jest dodatkowa i służy do zapalania nią pozostałych. Zazwyczaj jest w jakiś sposób "wyróżniona" w świeczniku. Innymi chanukowymi tradycjami jest spożywanie słodkich pączków i placków ziemniaczanych (latkes) smażonych na oliwie oraz gra w drejdla.