15.04 to piątek trzynastego w historii świata. Tego dnia tragedia dotknęła nie tylko Notre Dame

Kamil Rakosza
Pewne daty w historii świata to bardzo smutne rocznice. Takim dniem na pewno jest 15 kwietnia, wiążący się m.in. ze śmiercią pasażerów i załogi Titanica, zamachem w czasie maratonu bostońskiego czy właśnie teraz pożarem katedry Notre-Dame w Paryżu.
Fot. pixabay.com/LeifLinding
Do tej pory nieznana jest bezpośrednia przyczyna wybuchu pożaru w paryskiej katedrze Notre-Dame. Faktem jest to, że w ciągu kilku godzin, w czasie których ogień trawił słynną na cały świat bazylikę, Europa przeżywała chwile grozy. Stary Kontynent, a z nim cały Zachodni Świat, drżał, spoglądając jak pożar zabiera najcenniejsze skarby jego dziedzictwa.

15 kwietnia, z tym że sześć lat temu, również drżeliśmy, oglądając na ekranach swoich telewizorów, laptopów i smartfonów wydarzenia ze świata. Tego dnia Tamerlan i Dżochar Carnajewowie odpalili ładunki wybuchowe w czasie maratonu bostońskiego. Zginęły wtedy trzy osoby, a 264 poniosło obrażenia na skutek eksplozji.


A to nadal niejedyne wydarzenia z historii świata, które sprawiły, że 15 kwietnia kilkukrotnie okrywał się czarnym kolorem.

Śmierć Abrahama Lincolna – 15 kwietnia 1865 r.

Abraham Lincoln został trafiony przez Johna Wilkesa Bootha 14 kwietnia 1865 roku. Zginął dzień później.Fot. By Alexander Gardner - Biblioteka Kongresu Stanów Zjednoczonych, Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=25238743
Abraham Lincoln dał się zapamiętać jako prezydent, za kadencji którego wprowadzono 13. poprawkę do Konstytucji Stanów Zjednoczonych (styczeń 1865 r.). Tym aktem prawnym zostało zniesione niewolnictwo, choć tak naprawdę do drugiej połowy XX. wieku Stany Zjednoczone zmagały się z problemem segregacji rasowej.

Treść 13. poprawki do Konstytucji USA

"§1. Nie będzie w Stanach Zjednoczonych lub jakimkolwiek miejscu podległym ich władzy ani niewolnictwa, ani przymusowych robót, chyba że jako kara za przestępstwo, którego sprawca został prawidłowo skazany. §2. Kongres ma prawo zabezpieczyć wykonanie niniejszego artykułu przez odpowiednie ustawodawstwo". Czytaj więcej

Lincoln był również autorem koncepcji nadania praw obywatelskich dla czarnoskórych. "Afroamerykanom należy się nie tylko wolność, ale także ograniczone prawa obywatelskie" – stwierdził 11 kwietnia 1865 roku. Niecały tydzień później Lincolna nie było już między żywymi.

14 kwietnia 1865 r. o godz. 22:15 do loży prezydenckiej teatru Forda w Waszyngtonie wpadł aktor i zwolennik Konfederacji – John Wilkes Booth. Mężczyzna uzbrojony w pistolet i sztylet oddał strzał w potylicę szesnastego prezydenta Stanów Zjednoczonych. Wylot lufy od głowy Lincolna dzieliło tylko 10 cm. – Sic semper tyrannis! ("Tak zawsze kończą tyrani!") – krzyknął po wszystkim Booth.

Walka o życie Lincolna trwała całą noc. Stan poszkodowanego był jednak krytyczny – kula przeszyła mózg prezydenta i utkwiła tuż za jego okiem. Ostatecznie 15 kwietnia 1865 r. o godz. 7:22 lekarze orzekli o śmierci Abrahama Lincolna. Jego pogrzeb odbył się 4 maja w Oak Ridge Cemetery w Springfield.

Zatonięcie Titanica – 15 kwietnia 1912 r.

15 kwietnia 1912 roku zatonął "niezatapialny" RMS Titanic.Fot. Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=24198
Tę tragedię każdy pamięta raczej z filmowej adaptacji Jamesa Camerona niż z podręczników historii. Katastrofa RMS Titanica to jednak nie tylko melodramatyczna historia Jacka i Rose, lecz, przede wszystkim, prawdziwy horror, w wyniku którego śmierć poniosło ok. 1500 osób. Liniowiec RMS Titanic zatonął w odmętach Atlantyku 15 kwietnia 1912 r. o godz. 2:20.

W katastrofie zginęli m.in. kapitan Edward John Smith, starszy oficer Henry Wilde i pełniący wachtę w chwili katastrofy pierwszy oficer William Murdoch. Śmierć ponieśli mechanicy oraz cała orkiestra kierowana przez Wallace’a Hartleya, uwieczniona w piosence Lady Pank.

Z Southampton wypłynęło łącznie 2208 osób, z czego 897 było członkami załogi. W wyniku zderzenia z górą lodową, której następstwem było utonięcie statku, zginęło 80 proc. personelu. Z pasażerów I klasy zmarła nieco mniej niż połowa (130 osób z 329), z pasażerów II klasy około 60 proc. (153 osoby z 272), natomiast z pasażerów III klasy trzy czwarte (536 osób z 710).

Belfast Blitz (Bombardowanie Belfastu przez Niemców) – 15 kwietnia 1941 r.

W wyniku bombardowania Belfastu śmierć poniosło blisko 1000 Irlandczyków.Fot. By War Office official photographer - This is photograph H 9476 from the collections of the Imperial War Museums., Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=25397072
Odmiennie niż u nas, w kulturze anglosaskiej po Niedzieli i Poniedziałku Wielkanocnym obchodzi się również Wielkanocny Wtorek. 15 kwietnia 1941 r. "jajka wielkanocne dla Belfastu", jak zapowiedział je William Joyce (radiowiec, nadający niemiecką propagandę prosto z Hamburga), okazały się deszczem lotniczych bomb, który zabrał blisko 1000 ludzkich istnień.

Około 150 niemieckich bombowców – Heinkeli He 111, nurkujących Junkersów Ju 88 oraz Dornierów naleciało obecną stolicę Irlandii Północnej. Samoloty najpierw zaatakowały miejskie wodociągi, osłabione już w czasie poprzedniego nalotu, który odbył się 7-8 kwietnia 1941 r. Potem Niemcy konsekwentnie, ulica po ulicy, zamieniali miasto w zwaliny gruzu.

Zniszczono 55 tys. domów, przez co 100 tys. osób przejściowo stało się bezdomnymi. Tragiczniejsze jest tylko to, że w wyniku niemieckich nalotów zginęło 900 osób, a 1500 zostało rannych (z czego 400 poważnie). Po Londynie, to właśnie Belfast Blitz uznaje się za drugi najtragiczniejszy moment niemieckiej kampanii lotniczej przeciwko Wielkiej Brytanii.

Zamach w czasie maratonu w Bostonie – 15 kwietnia 2013 r.

O godz. 14:49 czasu polskiego trasą maratonu w Bostonie wstrząsnęły dwa wybuchy.Fot. By Aaron Tang - https://www.flickr.com/photos/hahatango/8652829335/sizes/o/in/set-72157633252445135/, CC BY 2.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=25611690
– Pierwszy raz w życiu czułam się kompletnie bezradna – mówiła naTemat Karina J. Chmielewski, która brała udział w tragicznym w skutkach bostońskim maratonie 15 kwietnia 2013 r.

W wyniku ataku przeprowadzonego przez dwóch braci – Tamerlana i Dżochaar Carnajewów, pochodzących z Czeczenii – zginęły trzy osoby, w tym ośmioletni chłopiec, natomiast 264 zostały ranne. Bomby, którymi posłużyli się zamachowcy, zostały ukryte w śmietnikach stojących przy trasie biegu. Dlatego poszkodowanymi okazali się nie biegacze, lecz kibice.

Dzięki pomocy internautów udało się zidentyfikować podejrzanych. Kiedy policjanci rozpoczęli obławę i namierzyli samochód, którym poruszali się Czeczeńcy, starszy z braci, Tamerlan, wysiadł z niego i zaczął strzelać do policjantów. Sam otrzymał kilka strzałów w klatkę piersiową. Zmarł podczas transportu do szpitala. Okazało się, że miał na sobie pas z materiałami wybuchowymi.

Dżocharowi udało się zbiec, lecz ostatecznie został schwytany przez funkcjonariuszy amerykańskiej policji.

Pożar katedry Notre-Dame – 15 kwietnia 2019 r.

Kiedy oglądałem relację live, którą na YouTube streamowała amerykańska telewizja CBSN, było mi po prostu strasznie przykro. Przykro, ponieważ ginął bardzo wyraźny symbol kultury zachodniego świata. Na szczęście o godz. 4 strażacy ugasili ogień, lecz strach o przyszłość tego miejsca pozostał.

W chwili pisania tego tekstu nieznane są bezpośrednie przyczyny wybuchu pożaru. Mówi się o potencjalnym zaprószeniu ognia przy okazji prac renowacyjnych, którym poddawana jest słynna katedra. Inni mówią o ingerencji sił wyższych, lecz tę wersję najlepiej przemilczeć lub po prostu wcisnąć ją między bajki.