Zamach stanu w Birmie, noblistka aresztowana. Co musisz wiedzieć o sytuacji? [FAKTY]
Po trwającej pięć lat kadencji demokratycznych rządów w Mjanmie doszło do zamachu stanu. Armia, która przez lata sprawowała tu wojskową dyktarurę, teraz wprowadza stan wyjątkowy. Co wiemy o sytuacji w Birmie?
Czytaj także: Reżim przegrał w wyborach. Upadek dyktatury wojskowej i początek demokracji w Birmie
Co wiemy o Mjanmie?
Mjanma, dawniej znana jako Birma, to kraj w Azji Południowo – Wschodniej, położony nad Morzem Andamańskim i Zatoką Bengalską. Graniczy z Chinami, Tajlandią, Bangladeszem, Laos oraz Indiami. Kraj w większości zamieszkują buddyści, którzy stanowią 90 proc. społeczeństwa. Birma przez lata znajdowała się pod rządami dyktatury wojskowej, która została obalona kilka lat temu.Wioska w Birmie.•Fot. Dorota Polaczek / Agencja Gazeta
Dlaczego doszło do zamachu?
Armia była niezadowolona z wyniku wyborów. W wyborach, które miały miejsce w listopadzie ubiegłego roku, z miażdżącą przewagą wygrała Narodowa Liga na rzecz Demokracji.Jak teraz wygląda sytuacja?
Teraz armia wprowadziła stan wyjątkowy, który ma trwać przez rok. Aresztowana została większość rządzących, w tym przywódczyni kraju i laureatka Pokojowej Nagrody Nobla Aung San Suu Kyi. W tym tygodniu miała rozpocząć się pierwsza sesja nowego parlamentu.W wyniku zamachu stanu w większości kraju został odłączony Internet oraz są zakłócenia w funkcjonowaniu większości stacji telewizyjnych. Rząd przejął dowódca armii Min Aung Hlaing.
Birma przed zamachem
Sytuacja w Mjanmie zaczęłą stabilizować się dopiero kilka lat temu po zakończeniu trwającej kilkadziesiąt lat dyktatury wojskowej. W 2013 roku w wyniku licznych protestów rząd ugiął się i zostały zorganizowane pierwsze od 25 lat wybory. Wygrała Narodowa Liga na rzecz Demokracji, która uzyskała ponad 70 proc. poparcia. Partii przewodniczy jej założycielka Suu Kyi, noblistka i wieloletnia opozycjonistka.Czytaj także: Birma – tutaj czas zatrzymał się 100 lat temu. Polak opowiada, jak mieszka się w Birmie
W listopadzie 2020 roku odbyły się kolejne, dopiero drugie, demokratyczne wybory. Liga utrzymała swoje prowadzenie. Od tego czasu sytuacja w kraju zaczęła się polepszać, a stosunki międzynarodowe Birmy z innymi krajami uległy znacznemu ociepleniu.
Kim jest Aung San Suu Kyi?
Aung San Suu Kyi to birmańska polityk i opozycjonistka. W 1991 roku za swoją wieloletnią działalność opozycyjną otrzymała Pokojową Nagrodę Nobla. Jest córką zamordowanego generała Aung Sana, który jest symbolem birmańskiej walki o niepodległość. Został on zabity w 1948 roku, na krótko przed wyzwoleniem się Birmy z pod rządów Wielkiej Brytanii.Suu Kyi przez prawie 15 lat, od 1989 do 2010 roku, na skutek działań opozycyjnych przebywała głównie w areszcie domowym. W listopadzie 2015 roku doprowadziła do zwycięstwa partii Narodowej Ligi na rzecz Demokracji, której sama jest założycielką. Wybory odbyły się po raz pierwszy od 25 lat.
Pokojowe protesty w Krakowie przeciwko przemocy w Birmie, 2007 rok.•Fot. Michał Lepecki / Agencja Gazeta
Opozycjonistka cieszy się ogromną popularnością wśród birmańskich buddystów, którzy stanowią większość kraju. Była jednak krytykowana przez swoich byłych zagranicznych zwolenników, którzy zarzucali jej, że nie zrobiła nic w celu zaprzestania prześladowań na tle etnicznym w Mjanmie.
1 lutego 2021 roku Aung San Suu Kuy, która przez lata walczyła o demokratyczną Birmę, została aresztowana w wyniku zamachu stanu.
Jak wyglądała sytuacja w Birmie przed rządami junty?
W połowie XIX wieku, na skutek przegranej wojny brytyjsko – birmańskiej, kraj skolonizowany przez Wielką Brytanię. Pod koniec XIX wieku Birma została wcielona do Indii Brytyjskich.Mjanma wyzwoliła się z pod panowania Brytyjczyków dopiero w 1948 roku. W niepodległej Birmie nastał krótki okres nazywany "dekadą demokratyczną". W międzyczasie nasilał się konflikt wspieranych przez Chiny i ZSRR komunistów i separatystów z rządem. Armia rosła w siłę, co ostatecznie doprowadziło do zamachu stanu oraz przejęcia władzy przez wojskową juntę.
Krwawe rządy wojskowej dyktatury
Czasy dyktatury wojskowej w Mjanmie to przede wszystkim potworna bieda, bezrobocie oraz czystki etniczne. Mniejszości etniczne straciły jakąkolwiek autonomię. W latach 80. rząd podzielił obywateli na trzy kategorie. W tej trzeciej znajdowali się głównie przedstawiciele mniejszości etnicznych, którzy praktycznie zostali pozbawieni jakichkolwiek praw.Obywatele nie pozostawali bierni na pogarszającą się sytuację ekonomiczną i wszechogarniającą biedę. Liczne protesty były jednak krwawo tłumione przez armię. Protestujący Birmańczycy ginęli na ulicach. Birma uzyskała status jednego z najbardziej wyizolowanych krajów Świata. Zostały też na nią nałożone sankcję ze strony innych państw, które nie zgadzały się z krwawą polityką rządu.
Wojskowa junta została rozwiązana w 2011 roku, a z więzień wypuszczono dużą część więźniów politycznych, w tym Suu Kyi, która przez lata pozostawała w areszcie domowym. Prześladowania na tle rasowym, których głównym inicjatorem, jak i sprawcą był sam rząd, osłabiły się.
Rohingja. Prześladowania na tle rasowym
Jednym z większym problemów Mjanmy są konflikty i czystki etniczne. Rohingja to muzułmańska grupa etniczna zamieszkująca znajdujący się nad Zatoką Bengalską stan Arakan. Szacuje się że jej liczebność to około 1 miliona. Grupę stanowią głównie rolnicy i rybacy.Rohingja są uznani za najbardziej prześladowaną mniejszość etniczną na Świecie. W wyniku prześladowań ze strony birmańskich buddystów wielu przedstawicieli grupy Rohingja ucieka do Bangladeszu.
Miasto Mandalay w Birmie.•Fot. Dorota Polaczek / Agencja Gazeta
Konflikty, które eskalowały w 2012, 2013 i 2017 roku, sprawiły, że przedstawiciele grupy Rohingja doświadczali wielokrotnie aktów przemocy ze strony buddyjskich ekstremistów. Ich domostwa i wioski były podpalane, a miejscowa ludność gwałcona i zabijana.
Obecnie sytuacja poprawiła się, ale nieznacznie. Rząd Suu Kyi jest oskarżany, że nie zrobił wystarczająco dużo, aby załagodzić spory, a z niektórych stron jest nawet oskarżany o zaognianie konfliktów.