Warunkowe umorzenie postępowania tylko dla wybranych? Wyjaśniamy, kto i kiedy może na to liczyć
Wielu Polaków popadających w problemy prawem unika wyroku skazującego dzięki temu, iż wobec nich zastosowano warunkowe umorzenie postępowania karnego. Wbrew pozorom nie jest akt sędziowskiej łaski dla wybranych, a środek stosowany relatywnie często. W naTemat.pl wyjaśniamy więc kto i kiedy może liczyć, że prowadzone przeciwko niemu postępowanie zostanie umorzone.
Po drugie, na warunkowe umorzenie postępowania mogą liczyć nie tylko osoby, które wcześniej nie miały żadnych problemów z prawem. Po trzecie, nieprawdą jest, że sąd zdecyduje się na skorzystanie z takiej możliwości tylko, gdy ma wątpliwości co do winy oskarżonego.
O co chodzi w warunkowym umorzeniu postępowania karnego?
Warunkowe umorzenie postępowania karnego opisuje art. 66 § Kodeksu karnego, według którego:sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy niekaranego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa.
Kto może wnioskować o warunkowe umorzenie postępowania?
Jak widać, to jeden z jaśniej sformułowanych przepisów Kodeksu karnego. W jego rozwinięciu należy dodać głównie to, że na warunkowe umorzenie postępowania mogą jak najbardziej liczyć osoby, które wcześniej zostały skazane prawomocnym wyrokiem za przestępstwa nieumyślne (np. drogowe czy związane z błędem zawodowym).Brak wątpliwości co do okoliczności popełnienia czynu nie oznacza natomiast, że do umorzenia konieczne jest przyznanie się do winy. Kodeks wspomina o tym także dlatego, że poważniejsze wątpliwości w sprawie okoliczności popełnienia czynu zabronionego powinny skutkować raczej umorzeniem postępowania w innym trybie.
Jakie przestępstwa podlegają warunkowemu umorzeniu?
W przytoczonym powyżej przepisie wyraźnie wskazano, że dla sądu istotne będą "właściwości i warunki osobiste", dające nadzieję na to, iż dopuszczenie się przestępstwa było jednostkowym przypadkiem, a teraz dana osoba będzie już praworządnym obywatelem. Należy jednak pamiętać, że według art. 66 § 2, "warunkowego umorzenia nie stosuje się do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą przekraczającą 5 lat pozbawienia wolności".Oznacza to, iż na uniknięcie wyroku skazującego mogą liczyć tylko sprawcy przestępstw mniejszej wagi. Zarazem wspomniane warunki spełniają na przykład niektóre rodzaje kradzieży, bójki i pobicia czy nieumyślne spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu lub umyślne spowodowanie uszczerbku na zdrowiu.
Kiedy wnioskować o umorzenie postępowania?
Co ważne, wniosek o warunkowe umorzenie postępowania karnego można złożyć już na etapie postępowania przygotowawczego prowadzonego przez prokuraturę. Śledczy na przychylenie sią do takiego rozwiązania decydują się rzadko, ale odrzucenie wniosku na tym etapie nie odbiera oskarżonemu prawa do ponownego wnioskowania o umorzenie przed sądemWarunkowe umorzenie to środek probacyjny
Warunkowe umorzenie postępowania karnego jest narzędziem stosowanym czasowo. To tzw. środek probacyjny, a próba może trwać od roku do trzech lat, a później następuje jeszcze sześciomiesięczny okres przejściowy.Jeżeli w tym czasie zachowanie osoby jej poddanej nie będzie przystawało do pozytywnej prognozy kryminologicznej przyjętej przez sąd, umorzone postępowanie może zostać ponownie podjęte. Obowiązkowo następuje to natomiast w przypadku, gdy sprawca dopuścił się przestępstwa umyślnego, za które został prawomocnie skazany.
Skutki warunkowego umorzenia postępowania karnego
Największym plusem warunkowego umorzenia postępowania karnego i prawidłowego sprawowania się w okresie próby jest fakt, iż po sprawie nie zostanie ani śladu w karcie karnej. Sprawca danego czynu zabronionego nie będzie więc figurował w Krajowym Rejestrze Karnym jako osoba skazana prawomocnym wyrokiem, a to niezwykle ważne w wielu zawodach, które wymagają niekaralności.W okresie próby rozumiana w potoczny sposób wolność osoby, wobec której zastosowano warunkowe umorzenie postępowania może nie być jednak stuprocentowa. Sąd ma do dyspozycji cały wachlarz dodatkowych środków takich jak: ustanowienie dozoru kuratora, zobowiązanie sprawcy do naprawienia części lub całości szkody, nakazanie zadośćuczynienia wobec ofiary lub jej bliskich, tudzież wypłatę nawiązki.